Parkland (oblast)
Parkland jedna je od oblasti (region) u kanadskoj pokrajini Manitoba.[1] Površina oblasti je 28.209,93 km² (10.891,91 sq mi), na kojoj je prema popisu stanovnika iz 2011. godine živielo 42.088 stanovnika. Najveći grad oblasti Parklend je Dofen, koji je takođe 2011. godine imao 8.200 stanovnika.
| Parkland u Manitobi | |
|---|---|
 | |
| Matična država | Kanada |
| Administrativni centar | Vinipeg |
| Najveći grad | Dofen |
| Službeni jezik | engleski, francuski |
| Ostali jezici u upotrebi | jezik Aboridžina |
| Vladavina | |
| Istorija | |
| Geografija | |
| Površina | |
| — ukupno | 28.209 km2 |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 42.088 |
| — gustina | 1,49 st./km2 |
| Ekonomija | |
| Valuta | Kanadski dolar |
| — kod valute | CAD |
| Ostale informacije | |
| Vremenska zona | UTC +6 (CET) UTC +5 |
Oblast Parkland poznata je po prostranim prerijama, planiniskim vencima prekriven šumom prepunom divljači, u kojima su osnovani nacionalni i pokrajinski parkovi prirode, velikom broju jezera, i kontinentalnoj klimi, sa jako hladnim zimama.[2] Najvažnija privredna delatnost je poljoprivreda na plodnim prerijama u južnim i istočnim delovima oblasti, a razvijeni su, šumarstvo i turizam. Teške industrije nema, što je povoljno uticalo na očuvanje životne sredine. Najbrojniji stanovnici su ukrajinskog, engleskog, francuskog i skandinavskog porekla uz manji procenat domorodačkog stanovništva.
Istorija uredi
Istorija naseljavanja područja Parkland započela je u praistoriji, pre oko 10.000 godina, kada su na ovom prostori nastale prve ljudske naseobine. Surova i oštra klima, sa ekstremnim godišnjim dobima i izuzetno niskim temperaturama i obilnim snežnim padavinam u zimskom periodu, zahtevala je od prvih stanovnika upornost i sposobnost u prilagođavanju takvim uslovima života, što je bilo nagrađeno od strane parklandnske prerije, plodnim tlom i obilnim žetvama i životnim prostorom bogatim prirodnim lepotama i brojnim resursima.
Prvi stanovnici Parklanda koji su u Srednjem veku nastanili ovo područje bili su Evropljani, koji su u ove krajeve stigli na početku 18. veka. Oni su se uglavnom bavili lovom i trgovinom krzna, pa su kao i starosedoci koji su na ovom prostoru žive hiljadama godina, opstali zahvaljujući lovu bizona kojih je bilo na stotine hiljada (u velikim stadima) i druge divljači, ribolovu, na naizgled bezbrojnim jezerima, i ishrani bogatoj ribizlama, korenju i lekovitim biljkama.
Prema istorijskim podacima, Pjer Verendrie (Pierre Gaultier de Varennes, sieur de La Vérendrye) , bio je prvi beli čovek za koga se pouzdano zna da je stupio na obale jezera Dofen (Lake Dauphin) 1739. godine. U znak poštovanja i odanosti prema Kralju, on je ovaj prostor proglasio prestonicom - „Jezero Dofen“.[3]
Pjer Verendrie, iako narušenog zdravlja, jako osiromašen i bez sredstava za život, krenuo je sa svojim saradnicima u nova istraživanja, severo-zapadnih delove Manitobe (Regiona Parklaend), iz Utvrđenja Rine (Fort la Reine), danas Portidž la Preri (Portage la Prairie), ne bi li povratio staru slavu i zaradio novac, a za francusko kanadskog trgovca krznom i istraživač Luisa Žozefa (Louis-Joseph Gaultier de La Vérendrye), koji je finansirao ovu ekspediciju, učvrsti i obezbedi uspešno obavljanje trgovine u zapadnim teritorijama Manitobe. On je u novootrkrivenim oblastima 1741. godine izgradio Utvrđenje Dofen (Fort Dauphin), a njegovi saradnici, još nekoliko sličnih, Fort Bourbon na jezeru Cedar Lake, i Fort Paskojac na mestu grada The Pas.[3] Ovu oblast u tom istorijskom periodu pretežno su nastanjivali pripadnici lokalnih Aboridžinskih plemena Severne Amerike, Kri (Cress) i Assiniboin (Assiniboines).
Prema izjavi jednog od prvih istraživača Parklenda Pjer Verendrie (La Vérendrye) od 26. maja 1742. godine Evropnjani-kolonizatori od novozaposednutih zapadnih delova Manitobe imali su višestruke koristi:
| „ | Veliki broj ljudi (napomena: kolonizatori) snabdevali su preduzeće za koje sam radio brojnim potrebštinama, robovima za potrebe kolonije i krznom koje je odlazilo na englesko tržište? | ” |
Ova izjava daje neke indicije o razmerama trgovine robljem u ovom Regionu. Većina kanadskih istoričara, međutim, iz razloga koje nije previše teško razumeti, ignorišu ovaj aspekt u svojim istraživanjima.[4]
Tokom narednih 150 godina (počev od 1741) malo se čulo i pisalo o Utvrđenju Dofen, osim što se njegovo ime povremeno pominjalo, po proizvodnji useva, u analima trgovinskog preduzeća Hadson Bej (Hudson Bay trading company), koje je imalo ispostavu u utvrđenju blizu ušća reke Valley River.[3]
Mada su podaci nedovoljno pouzdani, smatra se ja prvobitno Utvrđenje Dofen definitivno napuštenio oko 1860. godine.[3]
Dvadesetak godina kasnije (između 1880 i 1883 godine), braća Nagle, Matisi, iz plemana Aboridžina, koji su živeli na obalama Jezera Dofen, preselili su se na prostor današnjeg grada Dofena, jer su ustanovili da je zemlja izuzetno povoljna za obradu i sejanje useva, i na njoj zasadili krompir i druge prve useve u okruženju budućeg grada Dofena.[3]
Kada je železnica s kraja 19. veka došla u Parkland sve brojniji evropski doseljenici, među kojima je bilo mnogo onih iz Istočne Evrope, pre svega Ukrajine, naselilo je oblast i stvorilo od nje najbogatiju žitnicau na svetu. Uz pomoć pluga doseljenici su preobrazili prerijske pašnjake u polja zrelog žita, uljane repice, kukuruza i tako izmenili izgled pejzaža Parklanda.
Duhovna i kulturna tradiciju koju sa sobom doneli ovi pioniri Parklanda, oseća se u svakom gradu, svakoj crkvi i školi, svakom polju i šumi Parklanda koju su ovi pioniri svojim farmama oplemenili, i podredili svom načinu života.
Kada su Parklandu formirani prvi parkovi prirode 1929. godine, malo se znalo o divljim životinja, ili su baze podataka o fauni bile nepotpune. Većina dostupnih informacija odnosilo se na krupnu divljač i sisara sa krznom. Prelimlnari ornitološka istraživanja započeta su od strane Angusa Šorta i Ričarda Satona (Angus Shortt i Richard Sutton"), u 1938. i 1939. godini. Sveobuhvatna istraživanja faune Portlanda nastavljena su od 1940. do 1946. godine, prema izveštaju Ministarstvo unutrašnjih poslova u Otavi, koje je dalo dozvolu za njihovo sprovođenje. Evidencija koja je kasnije konsolidovana i objedinjena sa ostalim dostupnim podacima danas se nalazi u Narodnom muzeju u Otavi.
Položaj i prostranstvo uredi
Parkland se nalazi u zapadnom delu pokrajine Manitoba,
- između Jezera Manitoba (engl. Lake Manitoba) i Jezera Vinipegos (engl. Lake Winnipegosi), na istoku
- granica Manitobe sa pokrajinom Saskačevan na zapadu.
Njegov središnji deo udaljen je 140 mi (230 km) severozapadno od Vinipega, 57 mi (92 km) severno od Brendona, i 102 mi (164 km) severno od međunarodne granice Kanade sa SAD. Većina zemljišta koji okružuje planinske oblasti Parklanda (Rajding Mauntin i Dak mauntin), ravničarsko je i pretežno namenjeno poljoprivredi.
Oblast obuhvata tri statističke divizije (prema Statistikoj popisnoj podeli Kanade) označene kao broj 16, 17 i 20, koje zajedno imaju površinu od 28.209,93 km² (10,891.91 sq mi), na kojoj je prema popisu stanovnika iz 2011. godine živelo 42.088 stanovnika.
Najveći grad u oblasti Parkland je Dofen, a drugi po veličini je grad Svon River.
Ostala naseljena mesta u ovoj oblasti su:
- Vinipegosis
- Grandvju,
- Gilbert Plejns
- Makkriri,
- Minitonas,
- Rasel,
- Roblin,
- Rossburn,
- Sen Roz di Lak
-
Glavna ulica u Dofenu -
Vinipegosis -
Vinipegosis -
Gilbert Plejns -
Rasel -
Sen Roz di Lak -
Kri lejk
Geografske odlike uredi
Regija Parkland leži u reliktnom basenu glacijalnog jezera Agasi. Dolina reke Asonibojn je ravna i veoma plodna i najgušće je naseljeni deo Parkčanda ali i Manitobe. Na jugozapadnom delu postoje brojna kamenita uzvišenja morenskog porekla. Najviša geografske tačka Parklanda, koja je ujedno i najviša tačka Manitobe, je 832 m (2,730 ft). To je visoki vrh Bolsti (Baldy Mountain), zapadno od Jezera Vinipegosis , na planinini Duck Mountain u istoimenom pokrajinskom parku.[5]
U centralnom delu Parklanda nalazi se planiniski venac prekriven šumom i brojnim jezerima, na kome su osnovan dva parka prirode: Nacionalni park prirode „Rajding mauntin“ (engl. Riding Mountain National Park),[6] i Pokrajinski park prirode „Dak mauntin“ (engl. Duck Mountain Provincial Park).
Najviša geografske tačka Parklanda, koja je ujedno i najviša tačka Manitobe, je 832 m (2,730 ft) visok vrh Bolsti (Baldy Mountain), zapadno od Jezera Vinipegosis , na planinini Dak mauntin u istoimenom pokrajinskom parku.
Prostrana polja prerije, obrasla prerijskom vegetacijom, jezera, reke i guste zelene šume, najvažniji su prirodni resursi Parklanda i staništa mnogobrojnih jelena, irvasa, crnog medveda i drugih divljih životinja i ptica.
Današnji potomci Aboridžina tradicionalno žive u Pokrajinskom parku Asesipi (engl. Asessippi Provincial Park) (koga skijaši nazivaju „zimski raj“). U njegovom okruženju i danas žive bizoni koji neprestano lutaju obalama jezera (engl. Lake Audy and Waterhen).
Delovi Parklanda koji su formirani povlačenjem Viskonsinskog lednika krajem poslednjeg ledenog doba, pogodni su za intenzivnu zemljoradnju. U ovim, nižim predelima Parkladna, na širokom prostranstvu, jedine kandske prerije, razmešetene su mnogobrojne farme, okružene poljima zasejanim pšenicom, kukuruzom, kanolom, i livadama, bogatim sočnom prijskom vegetacijom, na kojima u slobodnom uzgoju tokom cele godine boravi pod otvorenim nebom na hiljade goveda, ali i divljih životinja (zec, mus, lisica, čaplja, kanadska guska, pelikan itd).
U ratarstvu dominira uzgoj žitarica (19%) i uljarica (8%), a razvijeno je i stočarstvo (37% kanadskog udela).[7] Oko 12% svih obradivih površina Kanade nalazi se upravo u Manitobi (na njenom jugu ili Parklandu).[8]
Klima uredi
Zbog nešto veće nadmorske visine i severno kontinentalne lokaciji, klima u oblasti Parklanda karakteriše se velikim oscilacijama. Jezera i potoci, obično se zalede početkom novembra, a stalni sneg može pasti čak i ranije. Zima je prilično ujednačeno hladno. Proleće u planinskom delu oblasti koje počinje u aprilu značajno kasni u odnosu na ravničarski deo oblasti. Letnja sezona je od sredine juna do kraja avgusta. Jesenji meseci su možda najprijatniji deo godine, sa umerenim temperaturama, i prirodom oslobođenom od štetočina.[9]
Prosečno trajanje vegetacije (od prosečnog datuma setve do prosečnog datuma prvog mraza) je između 130 i 140 dana. Izuzetno hladno dani se obično javljaju u januaru ili februaru, sa prosečnom temperaturom od oko -5°F. Najtopliji dani su u julu, kada je prosečna temperatura oko 63°F, a povremeno u pojedinim područjima i do 90°F. Bez obzira na jako tople dane, noći su uvek prijatne.
Flora i fauna uredi
Flora uredi
Na prostoru Parklanda dominiraju mešovite šume:
- Na ocednim terenima; Topola (Populus tremuloides), balzam topola (Populus balsamifera), bela smrča (Picea glauca).
- Na vetrovitim stranama; crna omorika (P. mariana) i američki ariš (Larix laricina)
- Na dobro dreniranim peščanim terenima; bor (Pinus banksiana)
- Od lišćara najzastupljeniji su; Američki brest (Ulmus americana), Pajavac, negundovac, jasenolisni javor (Acer negundo), planinski javor (Acer spicatum), zeleni jasen (Frazinus pennsylvanica) i hrast (Quercus macrocarpa)
- Obodne delove livada i polja okružuju; topola, balzam topola i hrast.
Na livadama i poljima dominiraju; (Festuca halli - deo F. scabrella complex); agroekosistemi žitarica, krmnog bilja, uljane repice i sočiva, i pašnjaci sa mešavinom brojnih vrsta prerijske vegetacije.
Fauna uredi
Parkland pruža stanište zapanjujuće velikom broju životinja i ptica. Na ovo je uticalo odsustvo, stroga kontrola lova, otstvo teške industrije i velika briga lokalnog stanovništva i rendžera za ishranu životinja i neprekidne aktivnosti na očuvanju životne sredine i sprečavanju požara velikih razmera.
- Životinje
Crni medved, mus, belorepi jelen, los, lisica, ris, kojot, vuk, divokoza, dabar, bizon i mnoge druge
- Ptice
- Velika laponska sova, pelikan, kanadska guska, plovka, bela guska, i mnoge druge.
| R.br. | Naziv | Slika | Opis |
|---|---|---|---|
| 1. | Mus |  |
Mus je jedan od simbol kanadskih šuma, koga ima u veleikom broju u NPRM. Mus najčešće može biti primećen tokom jeseni i u zimskim mesecima, duž autoputa 10, a posebno u oblasti jezera Mun. Njihova populacija u parku procjenjuje sa na 3.000 životinja. |
| 2. | Vuk |  |
Populacija vukova u parku procenjuje na broj od 70 do 100 životinja. Mada se većina ljudi boji vukova, ova stvorenja se plaše čoveka i najčešće ga izbegavaju. Najvše ih ima duž autoputa 19 i na području jezera Edi. |
| 3. | Ris |  |
Ris je dobro prilagođen intenzivnim zimamama u NPRM. On ima velika, okrugla stopala i može da širi svoje prste u mekom snegu. Najviše ih ima duž autoputa 19, gde im je dosupna omiljena hrana - zec koga ima u izobilju. |
| 4. | Jelen |  |
Jelen je prisutana širom NPRM a najviše na prostoru espen parklanda i u mešovitim listopadnim šumama, gde se najčešće i može uočiti ove životinje u parku. Populacija jelana u NPRM je trenutno stabilan, i procenjuje se na 1.800 životinja. |
| 5. | Kuna ribolovac | .jpg) |
Ova vrsta iz porodice severnoamaričkih kuna ponovo se pojavaila u NPRM pre nešto više od 20 godina. Najčešće se može videti kako prelazi preko puteva i staza. |
| 6. | Američka kuna |  |
Ova vrsta iz porodice amaričkih kuna ponovo se pojavila u NPRM pre nešto više od 20 godina. Veličine je mačke. Najčešće se može videti kako prelazi preko puteva i staza. |
| 7. | Vidra |  |
Vidra, koja je pre osnivanja NPRM prethodno istrebljena, poslednjih desetinu godina ponovo se vratio u ovu oblast. Može se videti duž rečica i potoka u RMNP - mada se nikad ne zna gde će se pojaviti! |
| 8. | Lisica |  |
Lisica, se u NPRM može videti duž puteva - mada se nikad ne zna gde će se pojaviti! |
| R.br. | Naziv | Slika | Opis |
|---|---|---|---|
| 1. | Laponska sova | .JPG) |
Laponska sova - pokrajinski ptica Manitobe, jedna je od retkih dnevnim sova, koja se lako može uočiti, duž autoputu 10 između Vasagaminga i Kri lejka. Poseuje izuzetne lovačke veštine, koristeći svoju odličnu sluh da locira i uhvati plen čak i ispod snega dubokog 45 cm. |
| 2. | Gavran |  |
Gavrani se u NPRM najbolje mogu uočiti tokom zime. Kada sve druge ptice odlete u toplije krajeve, gavrana, zajedno sa joj oko još tridesetak vrsta, provodi dugu hladnu zimu u NPRM. Oni se hrane otpacima hrane nakon obeda vukova i kojota. |
| 3. | Sivi brbljivac |  |
Sivi brbljivac je jedan od omiljeni zimski ptica. Iako je stanovnik NPRM tokom cele godine, njene aktivnosti su izraženije u zimskoj sezonim jer je dobro prilagođena životu u zimskim uslovima. Ženka koja se gnezdi krajem zime, skladišti hranu tokom cele zime kakao bi njom hraniti svoje mlade nakon što se izlegu. |
Turizam uredi
Spektakularni parkovi prirode na prostoru Parklenda, najviše u Nacionalnom parku prirode Rajding maunti, tokom cele godine turistima obezbeđuju rekreaciju na brojnim igrališti za golf i druge sportove, ljubiteljima vodenih sportova i ribolovcima mogućnost pecanja, plivanje, jedrenje na dasci, skijanja i vožnju čamcima na jezerima. Za ljubiteljima kros-kontrija, skijanja, snouboard, velike izazove turistima pružaju tereni u i krtole naći stalne izazove i uzbuđenje u Provincijskom parku Asesipi.
U Pokrajinskom parku prirode „Duck Mountain“, postoje idelni uslovi za istraživanje i planinarenje u gustim šumama, bredksim livadam i na obalama jezera, a za kamperima idealni uslovi za kampovanje poredjezera i na brdskim livadama.
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ Map of Parkland Region in Manitoba, Canada
- ^ Manitoba Parks Branch. Outdoor recreation master plan: Duck Mountain Provincial Park. Winnipeg: Manitoba Department of Tourism, Recreation and Cultural Affairs; 1973.
- ^ a b v g d Dauphin Valle,y Spans The Years, JULY, 1970. Published by the DAUPHIN HISTORICAL SOCIETY, p.9 PDF Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. avgust 2013)
- ^ GAULTIER DE VARENNES ET DE LA VÉRENDRYE, PIERRE DCB/DBC News, Volume III (1741—1770)
- ^ Savage 2006, str. 55.
- ^ National Parks of Canada, Riding Mountain National Park
- ^ Statistics Canada. Statcan Summary Table of Wheats and Grains by Province. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. januar 2011), Pristupljeno 3. jun 2015.
- ^ Statistics Canada. Total farm area, land tenure and land in crops, by province (Census of Agriculture, 1986 to 2006) (Manitoba) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. januar 2011), Pristupljeno 3. maj 2015.
- ^ Soper, J.D. 1953. The birds of Riding Mountain National Park, Manitoba, Canada.
- ^ a b „Top 10 wildlife to spot in RMNP this winter, Riding Mountain Natiuonal Park”. National Parks of Canada, 2016-02-16. Pristupljeno 3. 7. 2016.
Literatura uredi
- Stirling, Ian (1998). Polar Bears. University of Michigan Press. str. 208. ISBN 978-0-472-08108-0.
- Savage, Candace (2006). Prairie: A Natural History. Greystone Books. str. 55. ISBN 978-1-55365-190-1.
- Simmons, Deidre (2007). Keepers of the Record: The History of the Hudson's Bay Company Archives. McGill-Queen's University Press. str. 115. ISBN 978-0-7735-3291-5.
- Storm, Rory (2008). Monster Hunt: The Guide to Cryptozoology. Sterling Publishing Co. Inc. str. 37—40. ISBN 978-1-4027-6314-4.
