Park Monso
Park Monso je javni park i nalazi se u 8. arondismanu u Parizu, u Francuskoj, na raskrsnici Boulevard de Courcelles, Rue de Prony i Rue Georges Berger. Na glavnom ulazu je rotonda. Park se prostire na površini od 8,2 hektara.
| Park Monso | |
|---|---|
| |
| Položaj | |
| Mesto | Pariz |
| Opština | 8. arondisman |
| Država |  Francuska
|
| Koordinate | 48° 52′ 46″ S; 2° 18′ 33″ I / 48.8794° S; 2.30923° I |
| Karakteristike | |
| Površina | 8,2 ha |
| Tip parka | engleski park, gradski park |
| Zaštita i posećenost | |
| Staratelj | grad Pariz |
| Godina izgradnje | 1852. |
| Otvoren | 1861. |
| Ostalo | |
Istorija uredi
Hir vojvode od Šartrea uredi
Park je osnovao Filip Orleanski, vojvoda od Šartrea, rođak kralja Luja XVI, izuzetno bogat, aktivan u dvorskoj politici i društvu. 1769. godine započeo je kupovinu zemlje na kojoj se nalazi park. 1778. godine odlučio je da stvori javni park i zaposlio je pisca i slikara Luja Karmontela da dizajnira vrtove.
Vojvoda je bio blizak prijatelj princa od Velsa, kasnije Džordža IV, i ljubitelj svega engleskog. Namera mu je bila da stvori ono što se tada nazivalo anglo-kineskim ili engleskim parkom, po ranijem modelu kuće Stouv u Engleskoj (1730–1738), sa primerima arhitektonskog hira ili fantastičnim rekonstrukcijama zgrada različitih doba i kontinenata. Po stilu je bio sličan nekim francuskim pejzažnim vrtovima izgrađenim otprilike u isto vreme, uključujući Pustinju Re (Désert de Retz), vrtove dvorca Bagatel i Foli Sent Džejms.
Karmontel je zaposlio nemačkog pejzažnog arhitektu po imenu Etikhausen i vojvodinog arhitektu Bernarda Poajea da grade kaprice (arhitektonske hirove). Namera vrta bila je da iznenadi i začudi posetioce. Ovaj cilj je Karmontel jasno izrekao: „Nije neophodno da vrtovi ili priroda budu predstavljeni u najugodnijim oblicima. Umesto toga, potrebno je sačuvati šarm na koji neko naiđe ulazeći u park i obnavljati ga sa svakim korakom, tako da će posetilac u duši imati želju da svaki dan ponovo poseti vrt i da ga poseduje za sebe. Prava umetnost je znati kako zadržati posetioce tamo, kroz razne predmete, u suprotnom će otići u pravo selo da pronađu ono što bi trebalo naći u ovom parku; sliku slobode“. .[1]
Park koji je dizajnirao Karmontel završen je 1779. Sadržao je minijaturnu drevnu egipatsku piramidu, rimsku kolonadu, antičke statue, jezerce sa lokvanjima, tatarski šator, seosku kuću, holandsku vetrenjaču, hram Marsa, minaret, italijanski vinograd, začaranu pećinu i „gotičku zgradu koja služi kao hemijska laboratorija“, kako je opisao Karmontel. Uz ostale hirove, u vrtu su se nalazile sluge odevene u orijentalne i druge egzotične kostime i neobične životinje, poput kamila.[2]
Iako je ovaj hir često opisivan kao anglo-kineski ili engleski park, njegov arhitekta Karmontel imao je sasvim drugačiji stav. U svom delu, Park Monso, blizu Pariza, (1779), napisao je: „Uopšte nije bio zamišljen kao engleski vrt u Monseu, već upravo ono što su kritičari rekli; okupiti u jedan vrt sva vremena i sva mesta. Jednostavno je fantazija, imati izvanredan park, čistu zabavu, a nimalo želju za oponašanjem nacije koja kada pravi „prirodni“ vrt koristi valjak po svim zelenim površinama i kvari prirodu.“[2]
Kako su se vrtne mode menjale, škotski pejzažni baštovan Tomas Blejki 1781. godine delove parka preuredio je u tradicionalniji engleski pejzažni stil. 1787. godine uz severni rub vrta sagrađen je novi gradski zid farmera koji su plaćali taksu, Mur des Fermiers généraux, zajedno sa kružnom rotondom u obliku klasičnog dorskog hrama. Prizemlje hrama korišćeno je kao carinarnica, dok je na spratu bio stan sa pogledom na baštu rezervisan za vojvodu.[3]
Iako je vojvoda bio pristalica ideja Francuske revolucije i čak je glasao kao član Skupštine za pogubljenje sopstvenog rođaka Luja XVI, to ga nije spasilo. Giljotiniran je tokom Jakobinske diktature 1793. godine, a park je nacionalizovan.
1797. godine, Park Monso je bio mesto prvog padobranskog skoka, kada je Andre-Žak Garneren skočio iz Mongolfjeovog balona sa toplim vazduhom, sletevši u park gde se okupio veliki broj posmatrača.
Park barona Osmana uredi
Nakon što je monarhija obnovljena, park je vraćen porodici vojvode. Tokom Drugog carstva, porodica je prodavala parcele u parku prodavcima nekretnina, koji su gradili luksuzne gradske kuće, smanjujući veličinu parka za pola. Preostali deo parka kupio je grad Pariz 1860. godine. Od prvobitnih hirova ostali su samo ribnjak sa lokvanjima, potok i fantastične „grobnice“, uključujući egipatsku piramidu.
Godine 1860. grad je kupio park, a avgusta 1861. Park Monso postao je prvi novi javni park u Parizu koji je stvorio baron Osman u okviru velike transformacije Pariza koju je započeo car Luj Napoleon. Dve glavne ulice bile su postavljene od istoka prema zapadu i od severa prema jugu, sastajući se u centru parka, a aleje unutar parka su proširene i popločane, tako da su kočije mogle da voze parkom. Ukrasna kapija visoka 8,3 m je postavljena duž novostvorene avenije, boulevard Malesherbes, zakrivljene staze su postavljene oko parka za šetnju. Paviljon de Šartre takođe je modifikovao arhitekta Gebrijel Davju, koji je gracioznu klasičnu kupolu dodao strukturi. Takođe je sagradio most po uzoru na most Rialto u Veneciji preko potoka da bi zamenio kineski most koji je nekada bio tamo. Sačuvao je ostale kaprice preostale iz prvobitne bašte. Osman je ukrasio park bogatom kolekcijom egzotičnog drveća i cveća iz celog sveta.
1871. godine, nakon pada Luja Napoleona, i posledičnog ustanka, a zatim i slamanja Pariske komune, park je bio mesto masakra komunara od strane vojnih trupa.
Klod Mone je naslikao seriju od tri slike parka u proleće 1876. Nacrtao je još tri slike parka 1878. godine. Ektor Berlioz je takođe voleo park.
Tokom Treće republike, Park Monso je bio ukrašen mnogim statuama pisaca i muzičara; posebno statua Mopasana (1897); Pejloron - Leopolda Bernstama (1906); Mize (1906), statua koja je prvobitno stajala na trgu Komedi fransez; Guno (1902); Šopen (1906) i dr. Arkada stare Gradske kuće Pariza, koji su Komunari spalili 1871. godine, postavljena je blizu kolonade Karmontela.[4]
Karakteristike uredi
Park je neobičan u Francuskoj zbog svog „engleskog“ stila: neformalni raspored, zakrivljene staze i nasumično postavljeni kipovi razlikuju ga od tradicionalnijeg parka u francuskom stilu. Sadrži kolekciju umanjenih arhitektonskih karakteristika ili ludosti; uključujući egipatsku piramidu, kinesku tvrđavu, holandsku vetrenjaču i korintske stubove. Neki od njih su masonske reference, što odražava činjenicu da je Filip Orleanski bio vodeći slobodni zidar. Park Monso uključuje i statue poznatih francuskih ličnosti.
Danas park ima igrališta za decu i veoma je popularan među lokalnim stanovnicima i njihovim porodicama. Lokacija je aktivno besplatno područje za Vaj-faj, za korisnike kojima treba pristup Internetu.
Park Monso otvoren je svakodnevno od izlaska do zalaska sunca, sa produženim radnim vremenom u letnjim mesecima. Postoji devet ulaznih vrata koje nadgleda čuvar parka pete generacije koji živi iznad kraljevske rotonde na severnom ulazu.[traži se izvor] Park je naveden kao poluprivatni razred II, a šest privatnih rezidencija smeštenih direktno u parku ima dvadesetčetvoročasovni pristup terenu.
Vidi još uredi
Reference uredi
Literatura uredi
- Dominique Jarrassé, Grammaire des Jardins Parisiens, Parigramme, Paris (2007) ISBN 978-2-84096-476-6
Spoljašnje veze uredi
- Parc Monceau — current photographs and of the years 1900.
- Les amis de Parc Monceau - Friends of Parc Monceau