Pepino mozaik virus

Pepino mozaik virus je dobio ime po vrsti Solanum muricatum, biljci "pepino", sa koje je virus prvi put izolovan.

Rasprostranjenost

Afrika (Južnoafrička Republika), Amerika (Kanada, Čile, Meksiko, Peru, SAD), Azija (Sirija), Evropa (Austrija, Belgija, Bugarska, Kipar, Danska, Francuska, Nemačka, Mađarska, Italija, Španija, Velika Britanija). Radi sprečavanja introdukcije i širenja virusa i bolesti na teritoriji Evropske unije, Evropska komisija je donela odluku o stavljanju pepino mozaik virusa na A2 alert listu (no 369, 2004/200/EC).

Fizičke i hemijske karakteristike, građa virusa

Ima končaste čestice dužine 510 nm, širine 12,5 nm. Proteinski omotač je sagrađen od jednog polipeptida. Genom je jednodelan, ss (+) RNK sa poliadenilnim završetkom na 3' kraju. Utvrđeno je više sojeva virusa, originalni izolat iz Perua (LP), evropski (EU), američki (US1 i US2) i čileanski (CH2).

Krug domaćina

U Evropi je od ovog virusa i bolesti najviše ugrožen paradajz, a osetljive biljke prema ovom virusu su i druge biljke iz porodice Solanaceae krompir, patlidžan i duvan. Sa ovim virusom je veštački zaražen i krastavac. Utvrđen je na tatuli, kao i na drugim korovskim vrstama.

Patogeneza

Nije poznat vektor virusa. Lako se prenosi mehanički putem direktnog kontakta obolelih i zdravih biljaka, kao i aktivnošću čoveka. Na semenu je detektovan u niskom procentu. Postoji mogućnost da oprašivači bumbari (iz roda Bombus) imaju ulogu u prenošenju virusa.

Simptomatologija i ekonomski značaj

Na paradajzu simptomi bolesti podsećaju na oštećenja od herbicida. Vršni deo biljaka zakržljava. Liske su sužene i klobučave, sa žutim pegama i mrljama, može doći i do pojave nekrotičnih promena. Na plodovima se javlja mramoravost ili "tigrasta" prugavost. Mrke pruge se mogu pojaviti i na stablu. Simptomi variraju u zavisnosti od uslova spoljašnje sredine. Usled promene na plodovima virus prouzrokuje značajan gubitak u kvalitetu paradajza, te se zaraženi plodovi svrstavaju u niže klase kvaliteta, što se negativno odražava na ekonomičnost proizvodnje. Postoji sinergizam između pepino mozaik virusa i gljivičnog oboljenja - verticilioznog uvenuća, što dovodi do još značajnijih ekonomskih gubitaka.

Mere suzbijanja

Pošto se virus i bolest prenosi mehaničkim putem, mere higijene u proizvodnji predstavljaju osnovu uspešne zaštite. Preporučuje se uklanjanje zaraženih biljaka, ograničenje ulaza u zaštićeni prostor i kretanja u njemu, dezinfekcija ruku, odeće i alata. Kutije u koje se pakuju ubrani plodovi paradajza se ne smeju premeštati sa zaraženih u nezaražene delove zaštićenog prostora. Isto to se odnosi i na cevi i druge delove sistema za navodnjavanje. Pre zasnivanja proizvodnje ili između ciklusa proizvodnje, važna je dezinfekcija celog zaštićenog prostora. U Španiji je utvrđeno da korovi mogu predstavljati bezsimptomne domaćine virusa, te je važno njihovo uništavanje. Na veća rastojanja se virus može proširiti semenom, te je zdravo i dezinfikovano seme važan preduslov u prevenciji. Radi sprečavanja introdukcije i širenja ovog virusa u Republiku Srbiju, Ministarstvo Poljoprivrede je donelo Naredbu o sprovođenju fitosanitarnih pregleda radi otkrivanja virusa mozaika pepina, kao i o merama koje se preduzimaju u slučaju štetnog organizma (Službeni glasnik RS, 54, 2011). Poseban nadzor u usevu paradajza za ovaj virus je predviđen i Pravilnikom o utvrđivanju programa mera zaštite zdravlja bilja za 2015. godinu.

Vidi još

Pepino

Literatura

Bagi, prof. dr Ferenc; Jasnić, prof. dr Stevan; Budakov, doc. dr Dragana (2016). Viroze biljaka. Novi Sad. Univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet. ISBN 978-86-7520-372-8

Spoljašnje veze

Pepino mosaic virus

Pepino Mosaic Virus

Pepino mosaic virus: a successful pathogen that rapidly evolved from emerging to endemic in tomato crops

Pepino mosaic virus (PepMV)