Petar dubrovački lekar
Petar, lekar iz Dubrovnika, prvi put se pominje u izvorima početkom XV veka, kada ga je Dubrovačka vlada angažovala kao hirurga, pošto se njegov otac povukao iz službe. Petar je prethodno radio u Veneciji.
Biografija uredi
Otac Petra, dubrovačkog lekara, Albertino de Kamurato (Albertino de Camurato), hirurg iz Padove, pominje se od 1385, pa do kraja XIV veka.
Malo veće Dubrovačke republike je 18. maja 1403. godine pisalo Marinu Crijeviću da razgovara sa sinom magistra Albertina iz Padove i angažuje ga kao hirurga na dve godine, sa platom od 260 dukata godišnje i 30 perpera na ime stambenih troškova.[1]
Kao hirurg u Dubrovniku, sledeći put se pominje 1414. godine gde radi uz druge hirurge: Ivana iz Ankone i Ivana iz Pavije. Te godine, tačnije 3. novembra, Veliko veće mu je dozvolilo da za potrebe lečenja uveze dva kvarta, odnosno oko pet vedara malvasije.[2]
Najverovatnije je opština bila zadovoljna njegovim radom jer ga je 9. septembra 1416. Veliko veće potvrdilo za hirurga u Dubrovniku s platom od 400 dukata godišnje i 30 perpera za stan.
O velikom ugledu koji je Petar stekao u Dubrovniku svedoči i činjenica što se 30. aprila 1418. godine prilikom određivanja Martola Zamanića i Lovra Sorkočevića za zastupnike opštine u vezi s nagodbom s kraljem Zigmundom oko ustupanja Dubrovniku ostrva Hvara, Brača i Korčule, među ličnostima koje prisustvuju ovome činu na prvom mestu pominje Petar kao „egregius et famosus arcium et medicine doctor”.[2]
Posle ovoga, hirurga Petra u javnom životu grada više ne srećemo, jer je oboleo, a već 5. juna iste godine opštinski notar Benedikt je sastavio njegov testament u prisistvu sudije Klementa Budačića i svedoka Vite Gučetića, prezvitera Nikole Antonijevog sa Korčule, magistra Jakova Saljerija iz Padove, Stefana Vučinje, Nikše Držića i Ivana Salimbeno.[2]
Petar je najpre odredio da ga sahrane u crkvi Male braće u Dubrovniku, a zatim je zaveštao svoju imovinu.
Zaveštanje uredi
Za legitimnog upravnika Petrovih dobara određen je njegov najstariji sin Đanino. Đanino je 3. septembra 1418. od dubrovačkog vlastelina Matije Gradića, epitropa Petrovog testamenta, primio u svoje ime, u ime svoje braće i sestara i svog dede Albertina, ono što je od Petrove imovine ostalo u Dubrovniku. U javnoj ispravi koja je potom sastavljena pominju se dva kreveta s posteljinom, zavese, stolnjaci, peškiri, makaze, razno posuđe za potrebe hirurgije i posuđe za kuhinju. Uz to se nabraja i razno odelo za muškarce i za žene, zatim tri pozlaćena prstena, od toga jedan sa rubinom i nekoliko pojaseva. U novcu je bilo 1077 perpera. Od prodaje stvari dobijeno je 228 perpera i 3 groša, a ostalo je ne naplaćeno duga još 145 perpera. Uz to je bilo i 2861 libra voska, što ukazuje na to da se Petar bavio i trgovinom.[3]
Biblioteka uredi
Takođe se među Petrovom imovinom u tom popisu pominje i veći broj knjiga. Tu se najpre pominje knjiga gde su bile popisane stvari koje su pripadale Petru, zatim slede knjige filozofske sadržine i to Zaključci (Conclusiones) Ivana Bredana, zatim spis Egidija „super libro de generacionis” na pergamentu, a onda „Questiones” pomenutog Ivana Bredana „super libris phisicorum et de alia” pisana na papiru i povezana u vidu knjige.
Među knjigama se pominje i Aristotelova Etika (Testus Ethicorum Aristotelis), komentari Petra D'abano “super problemata Aristotelis”, zatim pet knjiga Avicene, arapskog lekara s kraja X i početka XI veka, a uz njih „Exposicio” Gentilisa „super primam partem trecii a Vicine“. Od medicinskih knjiga se još pominju “Practica” (kliničko lečenje) Brenara Serafiona, zatim Serafionova knjiga o prosti lekovima, Hipokratova knjiga o čovekovoj prirodi i lekovima i knjige o epidemijama. Tu su takođe bile i “Anatomia Mondini”, knjiga grčkog lekara Galena (II-III vek naše ere), Traktat Tome de Garbo o lečenju sokovima, a uz njih i neka pitanja Gentilisa, zatim „Summa“ od istog Tome, “Practica” Ričarda Solo, Prognostika od Hipokrata (pripisuje mu se ali nije njegova) i još mnoge medicinske knjige većinom pisane na pergamentu obično bez poveza.[4]
Pored pomenutih medicinskih i filozofskih knjiga u Petrovoj biblioteci bilo je i drugih kao što su „liber ystoriis annalium!“ zatim „multi libri et diversi in gramaticalibus“ na pergamentu i papiru, Aristotelova „Politica“ u tri knjige, knjiga „Propovedi“ i na kraju “Expositiones” već pomenutog Dina iz Firence.[5]
Sudeći po knjigama koje su se nalazile u Petrovoj biblioteci, njegovo interesovanje je bilo vrlo široko. Razumljivo je što je najviše knjiga bilo iz oblasti medicine. Petar je poznavao i posedovao dela antičkih ranosrednjovekovnih medicinskih pisaca, ali isto tako i svojih savremenika u Italiji. Ovako bogata zbirka tekstova iz medicine svedoči nam o vlasnikovom dobrom poznavanju dotadašnjih medicinskih dostignuća. Očigledno je da se Petar nije zadovoljavao bavljenjem svakidašnjom lekarskom praksom, već je nastojao da što više dozna kako iz oblasti medicine tako i iz drugih nauka. O tome svedoče njegove knjige iz gramatike, filozofije, istorije i druge. Nema sumnje da je Petar spadao u red visoko obrazovanih ljudi svoga vremena. Obrazovanje je stekao u Padovi i Veneciji, gde je proveo najveći deo svog života i gde je bez sumnje nabavio ove brojne i značajne knjige, od kojih se izgleda nikad nije odvajao, jer ih je dolazeći u Dubrovnik poneo sa sobom. I dok je službovao u Dubrovniku, Petar je kao i njegov otac često odlazio u Italiju, naročito u Veneciju, gde se izgleda bavio trgovinom. Sigurno je da mu je bavljenje tom vrstom posla omogućilo kupovinu impozatnog broja knjiga.[5]
Iz onoga što je o Petru sačuvano u Dubrovačkom arhivu vidi se da je uživao značajan ugled i poverenje dubrovačke vlade koje je svakako stekao ističući se na svom poslu kao sposoban lekar. Da je za njega u svemu bila osnovna sadržina, a ne forma, vidi se i po tome što je nastojao da dođe do što većeg broja knjiga ne obraćajući pažnju na njihov spoljni izgled. Zapravo većina njegovih knjiga bila je nepovezana i tehnički dosta loše opremljena. Da su mu knjige bile osnovna preokupacija i da je najveći deo imovine uložio u njih, vidi se i po tome što se sva njegova imovina u Dubrovniku, kako smo već istakli, sastojala od oko 1500 perpera i izvesne količine voska.[5]
Boravak jedne tako široko obrazovane ličnosti u Dubrovniku početkom XV veka nije bez značaja i uticaja na tadašnju dubrovačku kulturnu javnost, tim pre što je raspolagao, koliko nam je do sad poznato, u to vreme najbogatijom bibliotekom u gradu.[6]
Reference uredi
- ^ D. Dinić-Knežević, Biblioteka Petra, dubrovačkog lekara s početka XV veka, Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, god. XVII, sv. 1, (1974). str. 43.
- ^ a b v D. Dinić-Knežević, Biblioteka Petra, dubrovačkog lekara s početka XV veka, Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, god. XVII, sv. 1, (1974). str. 44.
- ^ D. Dinić-Knežević, Biblioteka Petra, dubrovačkog lekara s početka XV veka, Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, god. XVII, sv. 1, (1974). str. 45.
- ^ D. Dinić-Knežević, Biblioteka Petra, dubrovačkog lekara s početka XV veka, Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, god. XVII, sv. 1, (1974). str. 45-46
- ^ a b v D. Dinić-Knežević, Biblioteka Petra, dubrovačkog lekara s početka XV veka, Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, god. XVII, sv. 1, (1974). str. 46.
- ^ D. Dinić-Knežević, Biblioteka Petra, dubrovačkog lekara s početka XV veka, Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, god. XVII, sv. 1, (1974). str. 47.
Literatura uredi
- R. Jeremić-J. Tadić, Prilozi za istoriju zdravstvene kulture starog Dubrovnika, knj II, Beograd, 1939
- Diversa notariae XII, 230-231
- D. Dinić-Knežević, Biblioteka Petra, dubrovačkog lekara s početka XV veka, Prilog kulturnoj istoriji srednjovekovnog Dubrovnika, Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, god. XVII, sv. 1, (1974). str. 37-47