Petruška oblast
Petruška oblast je spomenička celina koja obuhvata srednjovekovne spomenike iz druge polovine XIV i prve polovine XV veka, nastale u predelu istočno od Paraćina, oko reka Crnice i Grze. Na tom prostoru se nalazila pogranična (krajiška) župa srednjovekovne Srbije, koju je sredinom XIV veka car Dušan dodelio na upravu županu Vukoslavu i njegovim sinovima Crepu i Držmanu. Od tog doba se za nju javlja ime Pustoš Petrus, prema njenom središtu, tvrđavi Petrus, smeštenoj na uzvišenju iznad Crnice, kod današnjeg sela Zabrege.
Pored Petrusa, tokom ovog perioda je, pod uticajem isihastičkog učenja, podignut veliki broj crkava i manastira u Moravskom stilu. Radi se o jednobrodnim građevinama sa osnovom trikonhosa i pripratom, od kojih su najpoznatije oko reke Crnice:
- Sisojevac (obnovljena crkva)
- Namasija (u ruševinama)
- Sveti Jovan Glavosek (u ruševinama)
- Blaga Marija Petruška (u ruševinama)
i u dolini reke Grze:
- Sveta Petka (obnovljena crkva)
- Presveta Bogorodica (obnovljena crkva)
- Crkva Sv. Arhanđela Gavrila u Davidovcu
Petruška oblast se nalazi pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja i obuhvata ukupno 21 verski objekat sa danas vidljivim ostacima i još 23 koja su zabeležena u narodnim predanjima.
Literatura uredi
- Grupa autora (2007). Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (II izmenjeno i dopunjeno izd.). Beograd: SANU. ISBN 978-86-80879-60-4.