Pneumatologija

Pneumatologija (grč. Πνευματολογία) je teološka disciplina koja se bavi proučavanjem Svetog duha.^[1] Pojam je nastao od grčkih reči πνεῦμα (duh) i λόγος (nauka). Jedna je od tri osnovne discipline u okviru hrišćanske trijadologije, koja se bavi proučavanjem Svete Trojice, odnosno Oca (paterologija), Sina (hristologija) i Svetog duha (pneumatologija).

Istorija uredi

Pneumatologija se zasniva na svedočenjima Novog zaveta o Svetom duhu. Prva pneumatološka tumačenja pojavila su se već u doba ranog hrišćanstva. Tokom vremena, među hrišćanskim teolozima su se pojavila različita mišljenja o pojedinim pitanjima koja se odnose na Svetog duha, što je dovelo do nastanka pneumatoloških rasprava i sporova. Istoriju hrišćanske pneumatologije obeležila su dva velika spora: duhoborstvo (pneumatomahija) i filiokvizam.

Tokom prvog spora, koji je vođen u 4. veku, duhoborci su pokušali da ospore božansku suštinu Svetog duha, ali njihovo učenje je 381. godine poraženo i osuđeno kao jeres na Drugom vaseljenskom saboru, koji je održan u Carigradu.^[2]

Drugi spor je nastao nakon pojave učenja o dvostrukom ishođenju Svetog duha, od Oca i Sina, što je bilo u suprotnosti sa svedočenjem Novog zaveta (Jn. 15:26) o ishođenju Svetog duha od Oca. Pobornici učenja o dvostrukom ishođenju su izvršili umetanje izraza Filiokve (lat. Filioque) u Nikejsko-carigradski simbol vere, po čemu je njihovo učenje nazvano filiokvističko ili dvoishodno. Učenje o dvostrukom ishođenju Svetog duha je osuđeno kao jeres na Carigradskom saboru koji je održan 867. godine.^[3]^[4]

Uporedo sa podelama među hrišćanskim zajednicama nastale su i različite pneumatološke škole (pravoslavna, katolička, luteranska, kalvinistička, anglikanska i druge).

Vidi još uredi

Reference uredi

^ Justin Popović, Dogmatika Pravoslavne Crkve (3): Učenje o Svetom Duhu u Crkvi
^ Jevtić 1981, str. 81-96.
^ Ostrogorski 1969, str. 228-229.
^ Popović 2007, str. 331-336.

Literatura uredi

Jakšić, Dušan N. (1931). Lično svojstvo Svetog Duha po učenju Pravoslavne crkve, s obzirom na rimski dogmat Filioque. Sremski Karlovci: Srpska manastirska štamparija.
Jevtić, Atanasije (1973). „Uvod u teologiju kapadokidijskih otaca o Svetome Duhu” (PDF). Teološki pogledi. 6 (1): 22—36.
Jevtić, Atanasije (1981). „Drugi Vaseljenski sabor” (PDF). Teološki pogledi. 14 (1-3): 81—96.
Lurje, Vadim (2010). Istorija vizantijske filozofije: Formativni period. Sremski Karlovci-Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića. ^{[mrtva veza]}
Meyendorff, John (1989). Imperial unity and Christian divisions: The Church 450-680 A.D. The Church in history. 2. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press.
Majendorf, Džon (1997). Imperijalno jedinstvo i hrišćanske deobe: Crkva od 450. do 680. godine. Kragujevac: Kalenić.
Matić, Zlatko, ur. (2012). Filioque: Istorijski i teološki aspekti jednog problema. Požarevac: Eparhija braničevska.
Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
Popović, Radomir V. (2007). „Neke od najvećih hrišćanskih jeresi prvog milenijuma: arijanstvo, monofizitstvo, filiokve (filioque)”. Crkva Hristova i svet religije: Antologija pravoslavnih viđenja (2. dopunjeno izd.). Beograd: Dosije. str. 331—336.
Popović, Radomir V. (2012). Vaseljenski sabori: Prvi, Drugi, Treći i Četvrti: Odabrana dokumenta. Knj. 1. Beograd: Akademija Srpske pravoslavne crkve za umetnosti i konservaciju.

Spoljašnje veze uredi

[1] Justin Popović, Dogmatika Pravoslavne Crkve (3): Učenje o Svetom Duhu u Crkvi

[FOOTNOTEЈевтић198181-96-2] Jevtić 1981, str. 81-96.

[FOOTNOTEОстрогорски1969228-229-3] Ostrogorski 1969, str. 228-229.

[FOOTNOTEПоповић2007331-336-4] Popović 2007, str. 331-336.

[1]

[2]

[3]

[4]