Prekonoška pećina

Prekonoška pećina
	; Mapa
Položaj
Mesto ; (reka)	Prekonoga, Svrljig ; (Dobra reka)
Odlike
Geologija (tip)	kraška
Nadm. visina	700 m

Prekonoška pećina je pećina u istočnoj Srbiji. Pećina je udaljena oko 5 kilometara od Svrljiga, u zapadnom delu Svrljiških planina, u blizini sela Prekonoga po kome je i dobila ime^[1]. Pećina se nalazi na oko 700 metara nadmorske visine^[1]. Iznad ulaza je se nalazi vertikalni krečnjački odsek koji je visok oko 20 metara, a ispod veliki sipar koji se spušta sve do dna^[1]. Nakit u ovoj pećini je veoma raznolik i bogat^[1]. U Prekonoškoj pećini je otriveno praistorijsko oruđe, na osnovu čega se zaključuje da su u njoj živeli pećinski ljudi^[1].

Istorija

Pećina je bila stanište praistorijskog čoveka, na osnovu pronalazaka praistorijskog oruđa, ali nije bila stanište čoveka samo, već i životinja jer su u pećini pronađeni ostaci pećinskog medveda, pećinskog lava, pećinske hijene, kozoroga i lisice. Sečivo od okresanog kamena ukazuje da su ljudi naseljavali pećinu tokom perioda paleolita, dok se druge dve pronađene alatke pripisuju neandertalskoj populaciji.^[2]

Pored Jovana Cvijića, Josifa Pančića, Jovana Žujovića i drugih, pećinu je istraživao i Feliks Kanic. Da je pećina vredno turističko blago uvideo je i kralj Milan Obrenović, nakon što je pročitao članak Tragovi praistorijskog čoveka u Srbiji Feliksa Hofmana iz 1882. godine, nakon čega je njegovom odlukom pećina postala turistička destinacija i prva pećina otvorena za turističke posete u Srbiji.^[3]

Pećina je pod zaštitu stavljena 1949. godine.

Odlike

Pećina je na ulazu niska, a u nekim delovima je jedino četvoronoške moguće proći i taj deo je zbog uticaja spoljašnje klime siromašan pećinskim nakitom i takav je sve do najvećeg pećinskog proširenja koje se zove Dvorana. Pred Dvoranom počinju da se javljaju igličasti i cevasti stalaktiti i tu pećina postaje viša. Naredni delovi pećine izgledaju dosta raskošnije i bogatije raznovrsnim pećinskim nakitom.^[4]

Stalaktiti u pećini su raznih oblika i boja, a neki čak podsećaju i na korale. Jedan od pećinskih ukrasa u jezeru visok je 2,3 metra sa širinom od jednog metra, dok je ukras koji meštani nazivaju presto pri dnu debeo 4,3 metra. Stalaktiti tornjastog oblika su najređi u pećini, a ukras Đerdap visok je 5,5 metara i ima debljinu od 3,5 metra.

Prema Jovanu Cvijiću, koji je pećinu istraživao krajem 19. veka nastanak pećine vezan je za evoluciju Prekonoške reke, koja je, prema Cvijićevom mišljenju tekla najpre u nivou pećine, a tek kasnije svoje korito produbila za oko 120 metara. Niko nikad nije istražio ceo pećinski sistem, pa se neke stvari zadržavaju na nivou predpostavke.