Prilepska bitka
Prilepska bitka je bitka između Prve srpske armije i turske Vardarske armije. Odigrala se 3—6. novembra 1912. godine u vreme Prvog balkanskog rata.
| Prvi balkanski rat | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Razglednica | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Kraljevina Srbija |
 Osmansko carstvo | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
 Petar Bojović |
 Zeki paša Kara Said paša | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| 132.000 (ukupno) | 32.000 | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| 2.000 mrtvih i ranjenih | 1.350 (300 mrtvih, 900 ranjenih, 152 zarobljenih) | ||||||||
Posle Kumanovske bitke (10-11. oktobar) turska vojska se povukla preko Vardara prema Bitolju, dok je za njima napredovala srpska vojska. U isto vreme ka Bitolju je sa juga napredovala grčka vojska. Komandant turske zapadne (vardarske) armije Zeki paša poslao je VI korpus (jedna trećina snaga) da zaustave Grke kod Florine, a sa ostalim snagama (V i VII korpus) se suprotstavio Srbima.[1]
Sledeći naređenja komande, V korpus je 1. novembra blokirao planinske prolaze severno od Prilepa sa zadatkom da zaustave srpsko napredovanje. Bitka je počela kada su se srpske snage (Moravska divizija) tu pojavile 3. novembra iz pravca Velesa. Sutradan su dolaskom Drinske divizije I poziva turske snage naterane na povlačenje, dok su srpske ušle u Prilep 5. novembra.[2][3]
Prva armija se ponovo sukobila sa turskim snagama 5. novembra južno od Prilepa na putu ka Bitolju. Bitka je vođena bajonetima i ručnim granatama. Trajala je veći deo dana. Jedan turski posmatrač je opisao srpski napad:
Razvoj srpskog pešadijskog napada bio je čist i jasan kao izvođenje vojne vežbe. Velike i jake jedinice pokrile su celo bojište. Svi oficiri su bili jasno vidljivi. Napadali su kao na paradi. Slika je bila veoma impresivna. Deo turskih oficira bio je zapanjen ovim čudom matematičkog rasporeda, dok su drugi žalili zbog nedostatka teške artiljerije u ovom momentu. Primetili su da je ovako otvoren frontalan napad arogantan.
Srpska vojska je i pored entuzijazma pokazala da njihovim pešadijskim napadima nedostaje lukavost, pa su njeni gubici bili veliki — oko 2.000 poginulih i ranjenih. To je bila hronična boljka svih zaraćenih strana u Balkanskim ratovima.
Srpska Prva armija je nastupala bez svoga komandanta, princa Aleksandra. On se razboleo od hladnog vremena i armijom je upravljao telefonski iz Skoplja.
Turski V korpus je nakratko zadržao pozicije kod sela Alinci, ali je ponovo razbijen 6. novembra i povukao se ka Bitolju.[5]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913. Bloomsbury Academic. str. 184. ISBN 978-0-275-97888-4.
- ^ Voйnata meždu Bъlgariя i Turciя prez 1912-1913 god., Tom VI, Ministerstvo na voйnata, Sofiя (1935), str. 198-199, Erickson, E.
- ^ Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913. Bloomsbury Academic. str. 186. ISBN 978-0-275-97888-4.
- ^ The Balkan Wars 1912-1913: Prelude to the First World War By Richard C. Hall, Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ Voйnata meždu Bъlgariя i Turciя prez 1912-1913 god., Tom VI, Ministerstvo na voйnata, Sofiя (1935). str. 201-203
Literatura
uredi- Stanisavljević, Živko (1952). Bitoljska operacija 1912. [Prilepski deo bitoljske operacije]. Beograd: Vojno delo. str. 370.
- Ratković, Borislav (1975). Prvi balkanski rat 1912-1913. - Operacije srpske vojske, Knj. 2. Vojnoistorijski institut - Beograd. str. 530.
- Ratković, Borislav (1998). U velikim bitkama kod Prilepa, Bitolja, Đakovice i Skadra [Znamenite bitke i bojevi srpske i crnogorske vojske: od Careva Laza 1712. do Dobropoljske bitke 1918.], Knj. 4. Novi Sad: Pravoslavna reč; Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 305. ISBN 86-335-0038-8.
- Ratković, Borislav; Đurišić, Mitar; Skoko, Savo (1972). Srbija i Crna Gora u balkanskim ratovima 1912-1913. BIGZ - Beograd. str. 328.
- Priredila: Đurić, Silvija (1990). Dnevnik pobeda: Srbija u balkanskim ratovima 1912 - 1913, Knj. 1. IRO "Beograd"/ TIZ "Zrinski". str. 431. ISBN 978-86-7519-002-8.
- Lazarević, Milutin D. (2018). Naši ratovi za oslobođenje i ujedinjenje: Srpsko-turski rat 1912. godine, Knj. 3. PortaLibris - Beograd. str. 211. ISBN 978-86-7818-365-2.
Spoljašnje veze
uredi- [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. maj 2021) Bitka kod Prilepa razglednica Istorijski muzej Srbije