Википедија

Protesti na Kosovu i Metohiji 2015.

Početkom januara 2015. na Kosovu i Metohiji je počeo niz antivladinih protesta nakon izjave Aleksandra Jablanovića, političara, narodnog poslanika i ministra za zajednice i povratak Republike Kosovo.[a]

Protesti na Kosovu i Metohiji 2015.
Datum6. januar — 3. februar 2015.
Lokacija
Kosovo i Metohija
Ciljevi
Metodedemonstracije
RezultiraloAleksandar Jablanović podnosi ostavku[1][2]
Strane u civilnom sukobu

Opozicija Republike Kosovo

Antivladini demonstranti

Poziv majki[3]

Vodeće figure
Broj
7.000—40.000[7]
Žrtve
  • 180 uhapšenih[8]
  • 20 ranjenih[9]
  • 92 policajca ranjena[9]

Grupa građana poznata kao Poziv majki, čiji su članovi uglavnom majke albanskih žrtava rata na Kosovu i Metohiji, protestovala je ispred Manastira Uspenja Presvete Bogorodice u Đakovici pre Božića,[10][11] kako bi blokirala srpskim civilima da uđu, zbog odbijanja Srbije da se izvini za žrtve rata. Kasnije tog dana, Aleksandar Jablanović je nazvao ovu grupu „divljacima”[12] jer je kamenovala i blokirala put autobusima koji su raseljene Srbe vozili na crkvenu liturgiju u Đakovici.[13][14][15][16] Velika većina albanskih građana Kosmeta našla se uvređena, uključujući i opoziciju koja je odmah zatražila ostavku Jablanovića. Protesti nakon njegove izjave počeli su u Đakovici i nastavili su se do 17. januara, kada se oko 10.000 ljudi okupilo u centru grada.[17][18] Demonstracije su se ubrzo proširile na Peć,[19] Dečane,[20] kao i Gnjilane,[21] a potom i ostatak Kosmeta. Jablanović se 19. januara zvanično izvinio zbog svoje izjave.[22]

Dana 24. i 27. januara 2015. održani su protesti u Prištini, gde je oko 50.000 ljudi izašlo na ulice zahtevajući ostavku Jablanovića i povratak rudnika Trepča na status državnog preduzeća Republike Kosovo.[7] Međutim, protesti su prerasli u nasilne sukobe sa policijom.[23] Kasnije su proglašeni za najgore nemire od 2008. godine.[24]

Premijer Republike Kosovo Isa Mustafa je 3. februara 2015. saopštio da Aleksandar Jablanović više neće biti deo Vlade, što je kasnije potvrdila i Jablanovićeva stranka Srpska lista.[1][2] Ostavku su pozdravili opozicija i drugi građani,[25] ali je naišla na kritike Vlade Republike Srbije.[26]

Pozadina

uredi

Pre protesta i formiranja nove vlade 9. decembra 2014. godine, negodovanje i antivladine aktivnosti su već bile prisutne. Najmanje 20.000 ljudi sa Kosmeta,[27] u velikoj većini bili mladi, odmah je pokušalo da ilegalno emigrira u Evropsku uniju, preko Srbije i Mađarske,[28] zbog visoke stope nezaposlenosti.

Nezaposlenost i ilegalna emigracija

uredi

Prema izveštaju Agencije za statistiku Republike Kosovo iz 2014. godine, stopa nezaposlenosti je bila 30%, od čega je nezaposlenost osoba od 15 do 24 godine bila 55,9%.[29] Zbog velikog broja nezaposlenih i siromaštva, oko 50% emigranata činili su mladi od 15 do 24 godine,[27] koji su putem ilegalne emigracije tražili bolji život u Evropskoj uniji. Većina njih bi ušla u Srbiju, a zatim bi ilegalno prešla u Mađarsku.[28] Situacija je privukla veliku pažnju, a većina građana bi krivila Vladu zbog neuspeha da spreči emigraciju i smanji stopu nezaposlenosti.[30] Predsednica Republike Kosovo Atifete Jahjaga i drugi vladini zvaničnici izrazili su zabrinutost.[30]

Status Trepče

uredi

Vlada Republike Kosovo je 14. januara 2015. godine predstavila Skupštini predlog Zakona o vraćanju rudnika Trepče na status državnog preduzeća Republike Kosovo.[31] Zahtev je odbijen, zbog pretnji Vlade Republike Srbije, mada je Vlada Republike Kosovo demantovala intervenciju Srbije, obrazlažući odluku da će sličan potez ostaviti hiljade ljudi bez posla,[32] te najavila da će uskoro vratiti rudnike u sistem Republike Kosovo.[33]

Građani i opozicija Republike Kosovo kritikovali su ovaj potez Vlade, rekavši da se time nanosi šteta suverenitetu Republike Kosovo.[34] Na narednim zasedanjima Skupštine, opozicija je ponovo izrazila negodovanje zbog prethodne odluke, a većina opozicionih zvaničnika je ili napuštala Skupštinu, ili pretila Vladi.[35][36]

Ambasador Ujedinjenog Kraljevstva u Republici Kosovo Ijan Klif rekao je da je „Trepča vlasništvo Republike Kosovo”, jer se nalazi na njenoj teritoriji i stoga treba da bude deo nje.[37] Takođe je izrazio stav da je protiv toga da se Trepča stavi kao tema u pregovorima Beograda i Prištine jer je to pitanje Republike Kosovo.[38]

Januarski protesti

uredi

Opozicione stranke Samoopredeljenje, Alijansa za budućnost Kosova,[39][40] Socijaldemokratska inicijativa i Alijansa novog Kosova,[41] između ostalih, zahtevale su ostavku Jablanovića i povratak Trepče na status državnog preduzeća Republike Kosovo. Pozvali su na prvi protest na republičkom nivou 24. januara 2015. godine,[42] gde su hiljade demonstranata izašle na ulice,[43][44] uz parolu „Jablanović napolje! Trepča je naša!” (alb. Jabllanoviq jashtë! Trepça është e jona!).[45] Sedište Vlade je tada oštećeno.[46] Predsednica Republike Kosovo Atifete Jahjaga je osudila vandalizme.[47]

Drugi protest na republičkom nivou održan je 27. januara na Trgu Majke Tereze u Prištini. Počela je kao tiha i mirna demonstracija sa istim zahtevima i parolom kao i prvi protest. Međutim, postalo je veoma nasilno kada su se demonstranti sukobili sa Policijom Kosova.[48] Tada je uhapšen gradonačelnik Prištine Špend Ahmeti, koji je ubrzo oslobođen, ali i drugi političari. Premijer Isa Mustafa i ministar inostranih poslova i zamenik premijera Hašim Tači osudili su proteste i nasilje.[49] Desetine demonstranata je povređeno,[23] a kasnije je potvrđeno da je Policija Kosova upotrebila suzavac.

Napomene

uredi
  1. ^ Republika Kosovo (alb. Republika e Kosovës) jednostrano je proglašena država na teritoriji Republike Srbije, protivno Ustavu Republike Srbije i Rezoluciji Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija 1244. Prema Rezoluciji, cela teritorija Kosova i Metohije, pravno gledano, nalazi se u sastavu Srbije dok ne bude postignuto konačno rešenje. Srbija ne priznaje jednostrano otcepljenje, po međunarodnom pravu, njene teritorije, preciznije autonomne pokrajine pod privremenom upravom Ujedinjenih nacija (UNMIK). Vlada sa sedištem u Prištini ima defakto vlast nad većinom teritorije, dok pojedine strukture Srbije funkcionišu na severu i u srpskim enklavama.

Reference

uredi
  1. ^ a b „Mustafa:Jabllanovic nga sot nuk është pjesë e kabinetit qeveritar”. Gazeta Express. Arhivirano iz originala 4. 2. 2015. g. Pristupljeno 3. 2. 2015. 
  2. ^ a b „Jabllanoviq nuk është më pjesë e kabinetit qeveritar”. Telegrafi.com. Arhivirano iz originala 4. 2. 2015. g. Pristupljeno 3. 2. 2015. 
  3. ^ „‘Thirrjet e Nënave’, distancohen nga dhuna në protestë”. Gazeta Express. Arhivirano iz originala 28. 1. 2015. g. 
  4. ^ „Ramush Haradinaj: Shihemi n’shesh”. Gazeta Express. Arhivirano iz originala 2015-01-29. g. Pristupljeno 2015-01-28. 
  5. ^ „Protesta si rregullator i demokracisë”. Gazeta Blic. Arhivirano iz originala 28. 1. 2015. g. Pristupljeno 25. 1. 2015. 
  6. ^ „Mustafa e Thaçi, Qëndrim të Fortë Kundër Protestuesve”. Kallxo. Arhivirano iz originala 2015-01-30. g. Pristupljeno 2015-01-28. 
  7. ^ a b „Sa ishte numri i protestuesve të shtunën? Dikush ka bërë një kalkulim”. Gazeta Express. Arhivirano iz originala 2015-01-28. g. Pristupljeno 2015-01-28. 
  8. ^ „Protestuesit e arrestuar po dërgohen në gjykatë”. Telegrafi.com. Arhivirano iz originala 1. 2. 2015. g. Pristupljeno 29. 1. 2014. 
  9. ^ a b „Hyseni: 92 policë e 20 protestues të lënduar”. Gazeta Express. Arhivirano iz originala 28. 1. 2015. g. 
  10. ^ „Gjakovë: Përfundoi protesta në hyrje të Kishës Ortodokse”. Bota Sot. Pristupljeno 6. 1. 2015. 
  11. ^ „Protesta në Gjakovë, 4 të arrestuar”. Koha-net. Arhivirano iz originala 29. 1. 2015. g. Pristupljeno 6. 1. 2015. 
  12. ^ „Jabllanoviqi i quan egërsira protestuesit në Gjakovë (Video)”. Telegrafi.com. Arhivirano iz originala 2015-01-08. g. Pristupljeno 7. 1. 2015. 
  13. ^ „Resignation of minister Jablanovic demanded, protests warned”. Independent Balkan News Agency. 13. 2. 2015. Pristupljeno 15. 1. 2015. 
  14. ^ „Bus carrying Serbs attacked with stones in Kosovo”. B92 English. 8. 2. 2015. Pristupljeno 8. 2. 2015. 
  15. ^ „Mustafa: Nepotrebna zbrka oko Jablanovićeve izjave”. Blic Online. 8. 2. 2015. Pristupljeno 8. 2. 2015. 
  16. ^ „Anti-gov't protest escalates in Kosovo”. china.org.cn. 13. 2. 2015. Pristupljeno 15. 1. 2015. 
  17. ^ „Fillon protesta kundër Jabllanoviqit në Gjakovë”. Zeri. Arhivirano iz originala 3. 2. 2015. g. Pristupljeno 17. 1. 2015. 
  18. ^ „Gjakovarët ndihen të fyer, kërkojnë shkarkimin e Jabllanoviqit: Fashizmi i Serbisë - nuk kalon! (Video)”. Telegrafi.com. Arhivirano iz originala 2015-01-29. g. Pristupljeno 2015-01-28. 
  19. ^ „Peja dhe Gjakova protestojnë kundër Jabllanoviqit”. KOHA.net. Arhivirano iz originala 2015-01-28. g. Pristupljeno 2015-01-28. 
  20. ^ „Edhe Deçani do shkarkimin e Jabllanoviqit”. KOHA.net. Arhivirano iz originala 2015-01-28. g. Pristupljeno 2015-01-28. 
  21. ^ „Edhe Gjilani proteston kundër Jabllanoviqit”. BotaSot.info. Pristupljeno 23. 1. 2015. 
  22. ^ „Jabllanovic publikisht u kërkon falje nënave gjakovare”. Gazeta Express. Arhivirano iz originala 22. 1. 2015. g. Pristupljeno 19. 1. 2015. 
  23. ^ a b „Kosovo Protests: Dozens Injured In Second Day Of Anti-Government Demonstrations”. International Business Times. Pristupljeno 27. 1. 2015. 
  24. ^ „Police, protesters fight running battles in Kosovo”. Reuters. Pristupljeno 27. 1. 2015. 
  25. ^ „Kurti: Shkarkimi i Jabllanoviqit, leksion i mirë për të gjithë ministrat”. Telegrafi.com. Arhivirano iz originala 4. 2. 2015. g. Pristupljeno 3. 2. 2015. 
  26. ^ „Serb minister dismissed from Pristina government”. B92. Pristupljeno 4. 2. 2015. 
  27. ^ a b „Sa është kosto e emigrantëve që po lëshojnë Kosovën dhe cila është mundësia parandalimit të emigrimit”. Zëri. Arhivirano iz originala 18. 1. 2015. g. Pristupljeno 11. 1. 2015. 
  28. ^ a b „Gjysma e emigrantëve ilegalë në Hungari, kosovarë”. Koha.net. Pristupljeno 20. 12. 2014. 
  29. ^ „Burimi: Rezultatet e Anketë së Fuqisë Punëtore në Kosovë 2013”. Kosovo Agency of Statistics, KAS/AKS. Arhivirano iz originala 2016-03-04. g. Pristupljeno 2015-01-29. 
  30. ^ a b „Migrimi i paligjshëm nga Kosova, shqetësim për BE-në”. Radio Evropa e Lirë. 
  31. ^ „"Trepça" pronë e Qeverisë”. Radio Evropa e Lirë. Arhivirano iz originala 19. 1. 2015. g. 
  32. ^ „Blerand Stavileci: Trepça është e jona”. YouTube.com. Klan Kosova. 
  33. ^ „Pronësia e "Trepçës" përplas pozitën dhe opozitën”. Radio Evropa e Lirë. Pristupljeno 19. 1. 2015. 
  34. ^ „Opozita mbështet Trepçën”. Politiko.net. Arhivirano iz originala 2015-01-29. g. Pristupljeno 18. 1. 2015. 
  35. ^ „Opozita nuk lëshon pè për "Trepçën"”. Koha.net. Pristupljeno 19. 1. 2015. 
  36. ^ „Trepça, përplasje pozitë-opozitë në Kuvendin e Kosovës”. Top Channel. Arhivirano iz originala 4. 3. 2016. g. Pristupljeno 21. 1. 2015. 
  37. ^ „Ambasadori britanik Ian Cliff: Trepça është e Kosovës!”. Zëri. Arhivirano iz originala 30. 5. 2015. g. Pristupljeno 24. 1. 2015. 
  38. ^ „Cliff: Trepça nuk duhet të bisedohet në Bruksel, është pronë e Kosovës”. Pristupljeno 24. 1. 2015. 
  39. ^ „AAK: Mbështesim protestat gjithëpopullore, dënojmë dhunën”. Gazeta Blic. Arhivirano iz originala 3. 2. 2015. g. Pristupljeno 28. 1. 2015. 
  40. ^ „Ramushi nuk terhiqe, AAK pjese e protestave”. Gazeta Blic. Arhivirano iz originala 3. 2. 2015. g. Pristupljeno 25. 1. 2015. 
  41. ^ „Pacolli: Mustafa ta shkarkoj Jabllanoviqin”. Bota Sot. Pristupljeno 27. 1. 2015. 
  42. ^ „Në Prishtinë protesta gjithëpopullore, Mustafa e Thaçi ikin, njëri në Pejë e tjetri në Arabi”. Gazeta Blic. Arhivirano iz originala 3. 2. 2015. g. Pristupljeno 24. 1. 2015. 
  43. ^ „Ende pa filluar protesta, mijëra protestues në Prishtinë (FOTO)”. Gazeta Blic. Arhivirano iz originala 3. 2. 2015. g. Pristupljeno 24. 1. 2015. 
  44. ^ „Protesta në fotografi”. Gazeta Blic. Arhivirano iz originala 3. 2. 2015. g. Pristupljeno 24. 1. 2015. 
  45. ^ „Vetëvendosje: Jabllanoviq jashtë! Trepça është e jona!”. Bota Sot. Pristupljeno 22. 1. 2015. 
  46. ^ „Protesters in Pristina rally over Trepca, Serb minister”. B92 News. Pristupljeno 26. 1. 2015. 
  47. ^ „Presidentja Jahjaga Dënon Vandalizmin në Protestë”. Kallxo. Arhivirano iz originala 3. 2. 2015. g. Pristupljeno 24. 1. 2015. 
  48. ^ „Kosovo police clash with crowd at protest over minister”. BBC News. Pristupljeno 27. 1. 2015. 
  49. ^ „Mustafa e Thaçi dënojnë dhunën, ftojnë për qetësi”. KOHA.net. Pristupljeno 27. 1. 2015. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Протести_на_Косову_и_Метохији_2015.&oldid=27788617”