Pruga Beograd—Bar

Magistralna pruga Beograd—Bar je međudržavna železnička linija izgrađena u vreme SFR Jugoslavije, dužine 476 km. Povezala je glavni grad države sa morskom lukom. Izgradnja pruge je trajala 25 godina, u periodu od 1951. do 1976. godine. Deo pruge u Srbiji (Resnik—Požega—Vrbnica) je klasifikovan kao magistralna pruga 108.

Pre Drugog svetskog rata je planirano povezivanje Beograda sa Kotorom (Beograd—Valjevo—Požega—Užice—Zlatibor—Priboj na L, Prijepolje—Bijelo Polje—Ravna Reka—Mojkovac—Kolašin—Gornja Morača—Boan—Šavnik—Trubjela—Kotor), s čime bi se vezale pruga Nikšić—Podgorica i pruga iz Kosovske Mitrovice.

Izgradnja pruge

Privredni savet Vlade FNR Jugoslavije, 20. jula 1951. godine, odobrio je sadašnji pravac pruge Beograd — Valjevo — Užice — Titograd (danas Podgorica) — Bar, pa su naredne godine, 1952, počeli radovi na deonicama, Resnik — Valjevo i Titograd — Bar, a 1955. godine i na deonici Priboj — Prijepolje. Međutim, radovi na pruzi su veoma sporo odmicali sve do „Užičkog savetovanja“, 1965. godine, koje je donekle ublažilo trzavice o načinu finansiranja između republičkih rukovodstva. Zakon o izgradnji ove pruge u SFRJ je donet 1966. godine, ali je već 1971. zakon ukinut, a dalju izgradnju su preuzele odvojeno SR Srbija i SR Crna Gora. Pruga je kompletirana 27. novembra 1975. godine spajanjem šina desetak kilometara južno od Kolašina. Pruga Beograd—Bar je bila najveći i najskuplji infrastrukturni projekat u vreme SFR Jugoslavije. Izgradnja pruge je koštala oko 449 miliona američkih dolara, od čega su više od dve trećine finansirale SR Srbija i SR Crna Gora, a jednu trećinu federacija.

Trasa pruge se prostire uglavnom na teritoriji Srbije i Crne Gore, osim 9 km pruge koji prolazi kroz teritoriju Bosne i Hercegovine. Na toj deonici pruge, na teritoriji Republike Srpske postoji stanica Štrpci.

Graditelji

U izgradnji pruge Beograd-Bar kao glavni izvođači učestvovala su sledeća preduzeća:

• Partizanski put Beograd
• Žegrap Beograd
• Hidrotehnika Beograd
• Mostogradnja Beograd
• Hidrogradnja Čačak
• Planum Beograd
• Tunelogradnja Beograd
• Energoinvest Sarajevo
• Goša Smederevska Palanka
• Elektronska industrija Niš
• Železničko transportno preduzeće Beograd
• Omladinske radne brigade

Puštanje pruge u saobraćaj

Prvi voz ka Baru iz Beograda krenuo je 30. maja 1976. godine i time je uspostavljen redovan saobraćaj. Dva dana ranije, 28. maja 1976. godine, prugom je prošao „Plavi voz“, u kome je prvi putnik bio maršal J. B. Tito sa suprugom, Jovankom, i državnim rukovodstvom svih republika i Federacije. Na teritoriji Srbije se nalazi 301 km, a na teritoriji Crne Gore 175 km. Najviša tačka pruge je u Kolašinu, 1.032 m. Najveći uspon je na deonici Podgorica-Bijelo Polje 25 promila. Granična stanica između država je Vrbnica.

Infrastrukturni poduhvati

Tuneli

Postoji 254 tunela u ukupnoj dužini 114,4 km, što iznosi 24% dužine pruge.

Najduži tunel je „Sozina“ na deonici Podgorica—Bar od 6.170 m. Sledeći tuneli po dužini su „Zlatibor“(6.169 m), „Trebešnica“ (5.170 m), „Goleš“ (4.949 m), „Ostrovica“ (3.831 m) i „Mojkovac“ (3.243 m).

Najviše tunela je na delu pruge Branešci—Štrpce, u ukupnoj dužini od 29,4 km, zatim na Zlatiboru 22 tunela u dužini od 17.940 m, na deonici Lučice—Gostun 16 tunela dužine 13.039 m, i na deonici Kolašin—Bratonožići 54 tunela u dužini od 23.784 m.

Mostovi

Duž pruge postoji 234 mosta u ukupnoj dužini od 14,6 km. Od toga je 206 betonskih mostova ukupne dužine 10.760 m i 28 čeličnih mostova dužine 3.833 m. Najduži i najatraktivniji most jeste most iznad Male rijeke, a za njim po dužini ističu se i mostovi „Ljuboviđa“ (450 m), „Uvac“ (308 m).

Najviši železnički most u Evropi

Most iznad Male rijeke je jedan od najviših u Evropi. Dužine je 498, a visine 200 m. Radovi su trajali 4 godine. U stubove je ugrađeno 23.000 m³ betona, a čelična konstrukcija je težine 25.000 t.

Galerija

• 
  Železnička stanica u Štrpcima
• 
  Pruga kod Priboja
• 
  Pruga kod Lutova
• 
  Most iznad Male Rijeke
• 
  Pruga kod Vranjina
• 
  Prelaz preko ostrva Lesendro

Vidi još

• Železnice Srbije

Spoljašnje veze

• Monografija pruge Beograd — Bar
• Stanje pruge Beograd-Bar alarmantno (Tanjug, 1. februar 2010)
• Počela obnova barske pruge posle četiri decenije (RTS, 15. jul 2016.)
• Deonicom barske pruge ponovo 100 kilometara na sat (RTS, 15. novembar 2017.)
• Deonica Resnik - Vreoci nakon modernizacije ( Zvanični jutjub kanal Železnica Srbije)
• Završena rekonstrukcija tunela na pruzi Bar-Beograd u Crnoj Gori (RTS, 28. februar 2018.)
• Modernizovana pruga Beograd- Valjevo, iz ruskog kredita, vratila putnike (RTS, 16. januar 2019.)
• Srbija od Rusije očekuje povoljnije kredite za železnice (Politika, 21. februar 2019.)
• Ruske železnice grade prugu do granice sa Crnom Gorom (Sputnjik, 20. oktobar 2019.)
• Urađeno 11 železničkih stanica između Resnika i Valjeva (Politika, 8. decembar 2019.)
• Barska pruga mladosti i zajedništva („Politika”, 9. april 2019)