Pljosnati crvi
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Pljosnati crvi (Plathelmynthes) su najprimitivnije višećelijske životinje koje imaju bilateralnu simetriju.
| Pljosnati crvi | |
|---|---|
| |
| Pljosnati crvi | |
Naučna klasifikacija 
| |
| Domen: | Eukaryota |
| Carstvo: | Animalia |
| Kladus: | Rouphozoa |
| Tip: | Platyhelminthes Gegenbaur, 1859 |
| Klase | |
Za razliku od sunđera i dupljara, koji uglavnom vode sesilan način života, ove životinje se aktivno kreću što dovodi do razvoja bilateralne simetrije, snažnijeg razvića mišića, nervnog sistema i čula. Nervni sistem i čula se posebno koncentrišu na prednjem delu tela, kojim se ove životinje kreću napred, što dovodi do pojave cefalizacije - obrazovanje glavenog regiona. Cefalizacija se ogleda u koncentraciji čulnih organa i nerava u prednjem delu tela. Nemaju telesnu duplju već je prostor između epidermisa i creva ispunjen vezivnim tkivom parenhimom (mezenhimom). Telesna duplja je prostor između telesnog zida i unutrašnjih organa ili creva.
Telo im je spljošteno u leđno-trbušnom (dorzo-ventralnom) pravcu. Telo je takođe i cefalizovano, što znači da se uočava glaveni i repni region. Pored slobodnoživećih, ovaj tip obuhvata i parazitske vrste. Žive u vodi i na vlažnim mestima.
Građa uredi
Kožni sistem ima zaštitnu ulogu, ali utiče i na oblik i čvrstinu tela. Čini ga jednoslojan epidermis (pokožica) koja je sačinjena od epitelijalnih, žlezdanih, čulnih i nekih specijalizovanih ćelija. Ispod epidermisa nalazi se mišićni sloj koji sadrži tri vrste mišića i to kose, kružne i uzdužne mišiće.
Po prvi put u evoluciji crevo je diferencirano, počinje usnim otvorom a završava se u crevnoj duplji. Nemaju zadnje crevo i analni otvor, ali izuzetak su nemertine koje imaju i zadnje crevo i analni otvor. Želudačni deo nalazi se kao proširenje u srednjem delu duplje.
Varenje hrane odvija se delimično unutarćelijski i delimično vanćelijski. Kod nekih vrsta zadnji deo se grana u više grana koje se slepo završavaju u paraenhimu. Varenje počinje u crevnoj duplji (zahvaljujući specijalizovanim ćelijama koje luče sekret), a nastavlja se u ćelijama epidermisa. Nesvarene materije i ostatke izbacuju kroz usni otvor.
Nervni sistem je vrpčastog tipa. Sastoji se od moždane ganglije sa koje polaze nervne vrpce, od kojih su bočne najrazvijenije i sve su međusobno povezane poprečnim vezama (komisurama). Posebnih organa za disanje nemaju već se respiracija obavlja celom površinom tela.
- Ekskretorni sistem
Ekskretorni sistem (sistem za izlučivanje) se sastoji od protonefridija. To su tanke cevčice koje se na jednom kraju slepo završavaju u parenhimu, a na drugom kraju su otvorene i u kontaktu su sa spoljašnjom sredinom. Na slepo završenom kraju protonefridije nalazi se trepljasta ćelija čije treplje pokreću tečnost u kanaliću.
Razmnožavanje uredi
Polno razmnožavanje vrši se polnim žlezdama i to semenicima i jajnicima. Semenici su muške polne žlezde koje sadrže semovode u kojima se stvaraju spermatozoidi, a jajnici su ženske polne žlezde koje sadrže jajovode u kojima se formiraju ženske polne ćelije (jajne ćelije), takođe sadrže i žumančište (uterus) u deo u kome se skladište zrela jaja (oplođena). Oplođenje je uglavnom spoljašnje ali se kod nekih sreće i unutrašnje, iz zigota nastaje pokretna trepljasta larva. Pošto su hermafroditi, imaju i muške i ženske polne organe, jedna jedinka može sama donete mlade na svet.
Klasifikacija uredi
Ovaj tip obuhvata tri klase :
- Trepljasti crvi (Turbelaria), slobodnoživeći oblici čiji je predstavnik planarija (Planaria)
- Metilji (Trematodes)
- Pantljičare (Cestodes)
Literatura uredi
- Biblioteka Planeta Zemlja i život na njoj, Čovek i životinjski svet, ZUNS i Srpsko biološko društvo, Beograd, 1987.
- Dogelj, V, A: Zoologija beskičmenjaka, Naučna knjiga, Beograd, 1971.
- Krunić, M: Zoologija invertebrata 1, Naučna knjiga, Beograd, 1977.
- Krunić, M: Zoologija invertebrata 2, Naučna knjiga, Beograd, 1979.
- Mariček, Magdalena, Ćurčić, B, Radović, I: Specijalna zoologija, Naučna knjiga, Beograd, 1986.
- Matoničkin, I, Habdija, I, Primc - Habdija, B: Beskralješnjaci - bilogija nižih avertebrata, Školska knjiga, Zagreb, 1998.
- Marcon, E, Mongini, M: Sve životinje sveta, IRO Vuk Karadžić, Beograd, 1986.
- Radović, I, Petrov, Brigita: Raznovrsnost života 1 - struktura i funkcija, Biološki fakultet Beograd i Stylos Novi Sad, Beograd, 2001.
- Ratajac, Ružica: Zoologija za studente Poljoprivrednog fakulteta, PMF u Novom Sadu i MP Stylos Novi Sad, 1995.
- Petrov, Brigita, Radović, I, Miličić, Dragana, Petrov, I: Opšta i sistematska zoologija (praktikum), Biološki fakultet, Beograd, 2000.
Spoljašnje veze uredi
- Bioscolos
- Marine flatworms of the world.
- Flatworm page on The Sea Slug Forum.
- Shape Of Life Video about Flatworms
- Imogine Lateotentare A New Species of Flatworm (Jan 21, 2006)
- Flatworms