Википедија

Rabin

Rabin ili ravi (jevr./hebr. rabi — „moj učitelj”) znači „naučnik” ili „mudrac”, naime — rukopoloženi tumač Biblije i Usmenog nauka. Izraz je verovatno nastao u Palestini početkom 1. veka i primenjivan je na svaku onu osobu čije je poznavanje rabinske književnosti bilo dovoljno da joj omogući odlučivanje o pitanjima jevrejskog zakona. [1] Institucija profesionalnog, plaćenog rabina nastala je tek u poznom srednjem veku, kada su rabini postavljani za verske vođe zajednica i kada se od njih očekivalo da sve svoje vreme posvete aktivnostima zajednice, što se uglavnom ogledalo u: odlučivanju o svim pitanjima s područja jevrejskog zakona, obavljanju sudijske uloge u civilnim i krivičnim slučajevima, vođenju ješive i nadgledanju raznih verskih ustanova, kao što su ritualno klanje, sistem osnovne škole, ritualna kupatila (Mikve) itd. Sve do 19. veka, držanje propovedi nije predstavljalo glavnu delatnost rabina.

Status rabina sticao se tek posle dugogodišnjeg izučavanja Talmuda i rabinskih kodeksa i polaganja ispita kod rabina visoko cenjenih po svojoj učenosti i pobožnosti. U 19. veku, u zapadnoj Evropi i u SAD osnovani su rabinski seminari i ustanove čija je specifična namena bila obučavanje rabina. Uloga savremenog rabina, koji je obično diplomirao na univerzitetu i rabinskom seminaru, sasvim je drugačija od uloga rabina iz vremena pre 19. veka, pogotovo kod američkih Jevreja. Izuzev u slučaju nekih ortodoksnih rabina, njegova glavna delatnost više nije delatnost pravnog stručnjaka i sudije. U njegovom domenu takođe nije da nadgleda mrežu verskih institucija koja obuhvata celokupnu zajednicu. Umesto toga, on služi kao duhovni vođa verske zajednice ili sinagoge, i veliki deo njegovog vremena posvećen je vođenju službe i propovedanju, obrazaovanju mladih i odraslih, činodejstvovanju pri venčanjima i sahranama, savetovanju, međuverskim delatnostima, učestvovanju u dobrotvornim organizacijama zajednice itd.

Postavljenje rabina u ortodoksnom judaizmu obavlja ješiva ili, u nekim slučajevima, onaj rabin koji je, zahvaljujući svojoj učenosti, stekao pravo da postavlja druge. U konzervativnom judaizmu, to obavlja seminar; neki konzervativni rabini nastoje da dobiju i ortodoksno postavljenje. U reformističkom judaizmu, postavljenje vrši priznata teološka škola. U svim tim ograncima postoje rabini koje su postavile teološke škole iz drugih zemalja. Danas i veliki broj žena služe kao rabini u reformističkim i rekonstrukcionističkim kongregacijama.

Među različitim jevrejskim denominacijama postoje različiti zahtevi za rabinsko rukopoloženje i razlike u mišljenju o tome ko je priznat za rabina. Na primer, samo manjina ortodoksnih jevrejskih zajednica prihvata rukopoloženje žena rabina.[2][3] Ne-ortodoksni pokreti su izabrali da to učine iz, kako oni smatraju, halahičnih razloga (konzervativni judaizam), kao i etičkih razloga (reformski i rekonstrukcionistički judaizam).[4][5]

Istorijski pregled uredi

Rabin nije zanimanje koje se nalazi u Hebrejskoj Bibliji, a drevne generacije nisu koristile srodne titule kao što su Raban, Rabi ili Rav da bi opisali ni vavilonske mudrace, niti mudrace u Izraelu. Na primer, Hilel I i Šamaj (religijske vođe ranog prvog veka) nisu imali rabinske titule uz njihova imena. Naslovi „Raban“ i „Rabin“ se prvi put pominju u jevrejskoj literaturi u Mišni. Raban je prvi put korišćen za rabina Gamalijela starijeg, rabina Simeona njegovog sina i rabina Johanana ben Zakaja, koji su svi bili patrijarsi ili predsednici Sinedriona u prvom veku. Rani primaoci titule rabina su rabin Zadok i rabin Eliezer ben Jakob, počevši od vremena učenika rabina Johanana ben Zakaja. Naslov „rabin“ se pojavljuje (u grčkoj transliteraciji ραββι rhabbi) u knjigama Mateja, Marka i Jovana u Novom zavetu, gde se koristi u kontekstu „pisara i farisisa“, kao i na Isusa.[6][7] Prema nekima, titula „rabin“ ili „raban“ je prvi put korišćena posle 70. godine, i odnosila se na Johanana ben Zakaja i njegove učenike, a reference u rabinskim tekstovima i Novom zavetu na rabine ranije u 1. veku su anahronizmi ili retroaktivne počasti.[8] Drugi naučnici veruju da je termin „rabin“ bio dobro poznata neformalna titula do početka prvog veka, i stoga jevrejska i hrišćanska pominjanja rabina odražavaju titule koje su se zapravo koristile u ovom periodu.[9]

Vlade izraelskog i judejskog kraljevstva bile su zasnovane na sistemu koji je uključivao jevrejske kraljeve, jevrejske proroke, zakonsku vlast visokog suda u Jerusalimu, Veliki Sanhedrin i ritualnu vlast sveštenstva. Članovi Sanhedrina su morali da prime svoje rukopoloženje (semiha) u neprekidnoj liniji prenošenja od Mojsija, ali umesto da se nazivaju rabinima, nazivani su sveštenicima ili pisarima, kao Ezra, koji se u Bibliji naziva „Ezra, sveštenik, pisar, pisar reči Božijih zapovesti i Njegovih odredaba Izraelu.“[10] „Rabi“ kao titula se ne pojavljuje u Hebrejskoj Bibliji,[11] iako ga kasniji rabinski izvori povremeno koriste kao naslov za mudre biblijske ličnosti.[12]

Sa uništenjem dva Hrama u Jerusalimu, krajem jevrejske monarhije i opadanjem dvojnih institucija proroka i sveštenstva, fokus naučnog i duhovnog vodstva unutar jevrejskog naroda pomerio se na mudrace ljudi iz Velike skupštine (Anshe Knesset HaGedolah). Ova skupština je bila sastavljena od najranije grupe „rabina“ u modernijem smislu te reči, velikim delom zato što su započeli formulisanje i objašnjenje onoga što je postalo poznato kao „usmeni zakon“ judaizma (Torah SheBe'al Peh). Ovo je na kraju bilo kodirano i kodifikovano unutar Mišne i Talmuda i kasnije rabinskog učenja, što je dovelo do onoga što je poznato kao rabinski judaizam.

Talmudski period uredi

Od 1. do 5. veka titula „Rabi“ davana je onim mudracima zemlje Izraela koji su primili formalno rukopoloženje (semiha), dok je manja titula „Rav“ davana mudraci koji su predavali u vavilonskim akademijama, jer rukopoloženje nije moglo biti izvedeno van zemlje Izraela.[11] (Međutim, drugo mišljenje drži da su „Rabi“ i „Rav“ ista titula, koja se različito izgovara zbog varijacija u dijalektu.[13]) Šerira Gaon je sažela odnos između ovih titula na sledeći način: „Rabi je veći od Rava, Raban je veći od Rabija, nečije ime je veće od Rabana“.[14]

Žene rabini uredi

Uz nekoliko retkih izuzetaka, Jevrejke su istorijski bile isključene iz služenja kao rabini. Ovo se promenilo tokom 1970-ih, što se poklopilo sa promenom u američkom društvu koja je uključivala feminizam drugog talasa, Koledž-Jevrejski institut Hebrejske unije za religiju je počeo da zaređuje žene za rabine.[15] Danas jevrejske žene služe kao rabini u svim progresivnim granama judaizma, dok su u pravoslavnom judaizmu žene rabine sporna stvar, iako mnoge zajednice dozvoljavaju alternativne svešteničke uloge za žene (vidi: Joecet Halača).[3][2] Različiti moderni naslovi su skovani za žene rabine, uključujući Raba (רבה), Rabanit (רבנית) i Maharat (מהר"ת).[16]

Reference uredi

  1. ^ „Rabin”. Hrvatski leksikon Početna Sadržaj Pretraživanje Kontakt. Pristupljeno 19. 1. 2019. 
  2. ^ a b Israel-Cohen, Y. (2012). Chapter Five: Orthodox Women Rabbis?“It’s Only a Matter of Time”. In Between Feminism and Orthodox Judaism (pp. 69-78). Brill.
  3. ^ a b Nadell, P. S. (2019). Paving the Road to Women Rabbis. Gender and Religious Leadership: Women Rabbis, Pastors, and Ministers, 89.
  4. ^ „Orthodox Women To Be Trained As Clergy, If Not Yet as Rabbis –”. Forward.com. Arhivirano iz originala 6. 12. 2011. g. Pristupljeno 3. 5. 2012. 
  5. ^ PRI.org Can Orthodox Jewish Women be Rabbis? Arhivirano 2016-01-12 na sajtu Wayback Machine, November 9, 2015
  6. ^ Englishman's Greek Concordance of the New Testament by Wigram, George V.; citing Matthew 26:25, Mark 9:5 and John 3:2 (among others)
  7. ^ Catherine Hezser, The social structure of the rabbinic movement in Roman Palestine, 1997, page 59 "b – Rabbi as an Honorary Address ... Since Jesus was called "Rabbi" but did not conform to the traditional image of post-70 Jewish rabbis, and since pre-70 sages do not bear the title "Rabbi" in the Mishnah, 29 most scholars assume that the meaning and usage of the term "Rabbi" at the time of Jesus differed from the meaning which it acquired after the destruction of the Temple: in pre-70 times, "Rabbi" was used as an unofficial honorary address for any person held in high esteem; after 70 it was almost exclusively applied to ordained teachers of the Law."
  8. ^ Hezser, Catherine (1997). The Social Structure of the Rabbinic Movement in Roman Palestine. Mohr Siebeck. стр. 64—. ISBN 978-3-16-146797-4. Архивирано из оригинала 8. 2. 2018. г. „We suggest that the avoidance of the title "Rabbi" for pre-70 sages may have originated with the editors of the Mishnah. The editors attributed the title to some sages and not to others. The avoidance of the title for pre-70 sages may perhaps be seen as a deliberate program on the part of these editors who wanted to create the impression that the “rabbinic movement" began with R. Yochanan b. Zakkai and that the Yavnean "academy" was something new, a notion that is sometimes already implicitly or explicitly suggested by some of the traditions available to them. This notion is not diminished by the occasional claim to continuity with the past which was limited to individual teachers and institutions and served to legitimize rabbinic authority.” 
  9. ^ Shanks, Hershel (1963). „Is the Title "Rabbi" Anachronistic in the Gospels?” (PDF). The Jewish Quarterly Review. 53 (4): 337—345. JSTOR 1453387. doi:10.2307/1453387. 
  10. ^ Ezra 7:11.
  11. ^ а б Berenbaum, Michael; Skolnik, Fred, ур. (2007). „Rabbi, Rabbinate”. Encyclopaedia Judaica (на језику: енглески). 17 (2nd изд.). Detroit: Macmillan Reference. стр. 11—19. ISBN 978-0-02-866097-4. 
  12. ^ For example Pirkei Avot 6:3 - "One who learns from their companion a single chapter, a single halakha, a single verse, a single Torah statement, or even a single letter, must treat them with honor. For so we find with David King of Israel, who learned nothing from Ahitophel except two things, yet called him his teacher [Hebrew text: rabbo], his guide, his intimate."
  13. ^ ברויאר, יוחנן; Breuer, Yochanan (1996). „'Rabbi is Greater than Rav, Rabban is Greater than Rabbi, the Simple Name is Greater than Rabban' / 'גדול מרב רבי, גדול מרבי רבן, גדול מרבן שמו'”. Tarbiz / תרביץ. סו (א): 41—59. JSTOR 23599889. 
  14. ^ Rabbi is Greater than Rav, Rabban is Greater than Rabbi, The Simple Name is Greater than Rabban
  15. ^ Blau, Eleanor. "1st Woman Rabbi in U.S. Ordained; She May Be Only the Second in History of Judaism", The New York Times, June 4, 1972. Retrieved September 17, 2009. "Sally HJ. Priesand was ordained at the Isaac M. Wise Temple here today, becoming the first woman rabbi in this country and it is believed, the second in the history of Judaism."
  16. ^ אנקין, מיכאל (2010-03-25). „רַב בנקבה”. האקדמיה ללשון העברית (на језику: хебрејски). Приступљено 2022-12-05. 

Литература uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Rabin na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Рабин&oldid=27548248”