Rajko Doleček

Rajko Doleček (Prag, 1. jun 1925 – 20. decembar 2017, Ostrava) je bio poznati češki univerzitetski profesor, pisac i ljekar, specijalizovan za endokrinologiju, dijetologiju i obesitologiju. Bio je dugogodišnji predsednik Društva srpsko-češkog prijateljstva. Bio je član Čeških boraca za slobodu (učešće u pokretu otpora u inostranstvu).

prof. dr Rajko Doleček
Datum rođenja	(1925-06-01)1. jun 1925.
Mjesto rođenja	Prag, Čehoslovačka
Datum smrti	20. decembar 2017.(2017-12-20) (92 god.)
Mjesto smrti	Ostrava, Češka
Aktivni period	1950–2017.
Odlikovanja
Potpis

Biografija

Rajko Doleček rođen je 1. juna 1925. godine u Pragu u porodici Jozefa i Milice (Tadić) Doleček. Njegova majka je bila Srpkinja iz Bosne, tačnije sa Romanije, dok mu je otac bio Čeh. Kršten je u Pravoslavnoj crkvi. Godinu dana nakon rođenja Rajka, porodica se preselila u Beograd gdje je otac bio predstavnik češke firme ČKD. U Beogradu Rajko je prvo pohađao češku Masarikovu školu, a zatim 1938. godine je prešao u srpsku gimnaziju, koju je završava u avgustu 1944. - dva mjeseca prije oslobođenja Beograda. Kao devetogodišnjak bio je na sahrani kralja Aleksandra I. Kako u to vrijeme Beograd nije imao dovoljno smještajnih kapaciteta u kući Dolečekovih (kuća Dolečekovih se nalazila u Birčaninovoj ulici nasuprot vojne akademije) su boravila dva čehoslovačka oficira pukovnici Plasse i Malého. Rajku je ovaj događaj ostao u sjećanju jer je od jednog dobio pušku za "švabe" odnosno Nijemce, a od drugog oficira tenk. Pukovnika Maleha su nacisti streljali tokom rata.

Nakon potpisivanja Minhenskog sporazuma 1938. godine, učestvovao je u demonstracijama koje su se održale u Beogradu, izražavajući podršku Čehoslovačkoj i svjedočio je organizaciji srpskih dobrovoljaca koji su se prijavljivali za čehoslovačku vojsku u želji da pomognu Čehoslovačkoj. Nakon Hitlerove okupacije Čehoslovačke marta 1939. godine, Rajkov otac učestvovao je u organizovanju pomoći čehoslovačkim oficirima koji su bili primorani da napuste svoju otadžbinu. Zbog ovakvih aktivnosti tokom okupacije Dolečekovi su često bili na udaru Gestapoa. Tokom vazdušnih napada nacističke Njemačke na Beograd u 6. aprila 1941. godine, Dolečekovi su bili u svom domu koji se nalazio u centru grada i imali su veliku sreću da njihova kuća nije pogođena. Tokom rata ubijeno je na desetine rođaka njegove majke koji su se zatekli na teritoriji novoformirane Nezavisne države Hrvatske. Nakon završetka srednje škole i zahvaljujući jezičkoj kompetenciji, Rajko je radio kao sekretar vojnog predstavnika Crvene armije za Beograd. Potom je proveo nekoliko meseci u Italiji radeći kao tumač u Upravi za pomoć i rehabilitaciju Ujedinjenih nacija. Rajko je govorio francuski, njemački, latinski, engleski i ruski jezik.

Studije medicine započeo je 1946. godine na Medicinskom fakultetu u Beogradu (dva semestra), a nastavio studije na Karlovom univerzitetu u Pragu. Njegovi roditelji se 1949. trajno vraćaju u Čehoslovačku. Od početka medicinske karijere radio je u Ostravi, najpre na internom odeljenju lokalne bolnice, a kasnije na internoj klinici Univerzitetske bolnice Ostrava. Vanredni profesor je od 1965, doktor medicinskih nauka od 1970, a redovni profesor od 1993. Ljekarsku praksu obavljao je od 29. oktobra 1950. sve do nekoliko mjeseci prije svoje smrti i bio je jedan od ljekara sa najdužim stažom. Medicinom se bavio 67 godina. Cijelu 1968. proveo je u SAD kao naučno-istraživački radnik. Od 1970-ih godina popularizovao je zdravu ishranu i dijetetiku u duhovitim televizijskim programima, emisijama i popularnim edukativnim publikacijama po čemu ga pamte generacije Čeha i Slovaka. Kao docent, doktor medicinskih nauka i profesor, na poziv kolega ljekara, često je boravio u Beogradu, Novom Sadu, Nišu, Zlatiboru, Ljubljani. Autor je više od 200 naučnih radova iz oblasti nutricionistike i dijetologije.

Često je isticao svoje veliko prijateljstvo sa generalom Ratkom Mladićem koga je i posjetio u pritvoru haškog suda. Mnogo puta je posjećivao Srbiju i Republiku Srpsku i u kontinuitetu organizovao humanitarnu pomoć za Srbe. Osuđivao je agresiju NATO pakta na Saveznu republiku Jugoslaviju. Borio se protiv češkog priznanja Republike Kosovo.

Tokom ratnih dešavanja devedesetih godina, osnovao je Češku fondaciju prijatelja Srba i Crnogoraca preko koje su u Republiku Srpsku i Srbiju slali lijekove i drugi materijal. Bio je, od 1993. godine, gostujući profesor na medicinskom fakultetu u Beogradu, a poslije i na medicinskom fakultetu u tadašnjem Srbinju. Sa rektorom Univerziteta u Ostravi i sa suprugom Dobrom, bio je gost na Univerzitetu u Srpskom Sarajevu, a predavanja je držao i na srpskoj televiziji. U toku rata, kao i za vrijeme NATO agresije na SRJ, nebrojeno puta je u Beogradu govorio na radiju i televiziji, napisao mnoštvo članaka u srpskim i inostranim novinama boreći se za istinu o Srbima i učestvovao na raznim forumima u Češkoj, Srbiji, Republici Srbskoj. Od Njegove Svetosti patrijarha srpskog Gospodina Pavla, 1996. je odlikovan ordenom Svetog Save prvog stepena („za objektivno tumačenje najnovije svesrpske tragedije“). Iste godine, od predsjednika Republike Srpske dr Radovana Karadžića, odlikovan je ordenom Njegoša, a Vukovu nagradu je dobio naredne godine. Od predsjednika Karadžića i episkopa Grigorija dobio je zahvalnice. U periodu od 1998. do 2001. izašla su tri izdanja knjige „Optužujem“ (Evropsku uniju, NATO i Ameriku) na srpskom, češkom i engleskom jeziku. „Necenzurisane slike iz istorije jugoslovenske braće“ objavljene 2007. i 2009. „Necenzurisane slike iz istorije Kosova i Metohije“, a 2010. godine „Razgovori sa generalom Mladićem“, na češkom i srpskom jeziku. Govorio je prilikom godišnjice NATO agresije na velikom međunarodnom skupu u Berlinu 2001. Bio je član Udruženja srpskih književnika.

Preminuo je 20. decembra 2017. u Univerzitetskoj bolnici u Ostravi. Posthumno je 28. oktobra 2018. godine odlikovan Ordenom Tomaš Garig Masarik I reda za zasluge u razvoju demokratije, humanosti i ljudskih prava.

Priznanja

Dobitnik je mnogobrojnih priznanja i nagrada od kojih izdvajamo

• Orden Njegoša (Republika Srpska)
• Orden Svetog Save I stepena (SPC)
• Orden Tomaš Garig Masarik 1. stepena. (Češka)
• Zlatne medalje za zasluge (Srbija)
• Dobitnik Vukove nagrade
• Povelja Srbskog sabranja Baštionik "Srbski rodoljub"
• Nagrada za životno djelo od literarno-kulturnog časopisa "Zbilja"
• Počasni građanin grada Ostrave.