Rječina

Rječina - Fjumara (ital. Fiumara i Eneo), Rečѝna (čakavski) je reka u Hrvatskoj koja se uliva u Jadransko more u Rijeci.

Rječina
Opšte informacije
Dužina	19 km
Sliv	Jadranski
Vodotok
Ušće	Jadransko more
Geografske karakteristike
Država/e	Hrvatska
Naselja	Rijeka
Reka na Vikimedijinoj ostavi

Nazivi

Antički naziv Rječine je Tarsia flumen (od kelt. tar klisura, kanjon i ca peka), a G. Kobler pretpostavlja da u nazivu za Rijeku St. Veit am Phlawon (u spisu cara Fridricha III. iz 1472) riječ Phlawon je naziv za Rječinu (phlawon, kelt. mala rijeka). Neki autori iz XVIII. v. spominju da je Rječina Fiume Eneo (pozivajući se na Vergilijevog mitskog osnivača Rima), što su iskoristili ital. nacionalisti namećući Fiumanima da Fumaru (Rječinu) službeno zovu fiume Eneo.

Opic

Kanjon u donjem toku Rječine

Granica na Fiumari 1925. (Mrtvi kanal i Rječina) između Italije i Jugoslavije

Duga je oko 19 km, a korito joj je prosečne širine 9-16 m; cliv obuhvata 243,1 km². Izvire iz pećine na nadmorskoj visini od 325 m ispod strme litice brda Kičej (606 m). Do 1870. godine izvirala je ispod susednog vrha Podjavorje, ali tada se taj izvor zatrpao zbog potresa u blizini Klane. Najveće pritoke su joj Sušica, Lužac, Zala, Zahumčica, Golubinka, Ričinica i Borovšćica no one su uglavnom bujice i veći deo godine su suve. Godine 1968. kod sela Valići izgrađena je brana za hidroelektranu i nastalo je istoimeno akumulaciono jezero (HE Rijeka s 36,8 MW ukupne snage i proizvodnjom od 141 GWh, 2010). Rječina velikim delom teče kroz strmi kanjon. Nivo vode je tipično mediteranska pa glavni izvor Rječine leti zna presušivati. Od faune najpoznatiji su potočna pastrmka i rečni rak.

Zanimljivosti

• Stari tok Rječine (Fiumare) Išao je današnjim Mrtvim kanalom, a sredinom XIX. v. Riječan iskopavaju istočnije novo korito, tako da je umjetno napravljeno delta ušće.
• Rječina je bila vekovna granica između germanskih (franačkih) i hrvatskih feudalaca (Frankopani) te ismeđu Habsburške monarhije i Hrvatske, a od 1779. između Rijeke kao Corpusa separatuma i Hrvatske. Prokopom novog toka Rječine, on postaje granica Rijeke kao Corpusa separatuma (i kao Slobodne države Rijeka) prema Hrvatskoj sve do Rimskog ugovora kojim se 1924. nova granica između Kraljevine Italije i Kraljevine SHS pomiće zapadno sve do desne strane Mrtvog kanala (kako bi Kraljevina SHS mogla koristiti Porto Baroš). Ta granica traje sve do 1941. kada Pavelić ustupa fašističkoj Italiji velik deo Hrvatskog primorja i Gorskog kotara. Italijani su 1934. podigli visok zid na svojoj strani Mrtvog kanala.

• 

  Bodenica kod Maptinovog Cela

  Rijeka se opskrbljiala vodom iz Zvira, izvora ispod Katarine, sve do 60-ih godina XX. v. kada se gradi novi dodatni vodovod iz izvora Rječine. Za razliku od glavnog izvora Rječine Zvir nikad ne presušuje pa se pretpostavlja da se radi o ponornici sa planine Snežnik na Krasu.

Znamenitosti

Mlinovi u Žaklju - na okuci Rječine koja skreće prema jugu ispod Orehovice Žaklju i danas stoje razvaline starih mlinova koji su građeni u XIX. v,, a svoj puni procvat doživjeli su izgradnjom Lujzijane.

Mali mlin u Žaklju uz Rečìnu vodio je Gašpar Matković. Nakon nekoliko godina kupuje ga Tršćanin Ottavio Fontana koji je izgradio 1849. veliki mlin. To je bila velebna trocppatnica blizu koje su se nalazila skladišta, staje i stanovi nameštenika. Na mašinama je radilo više od stotinu ljudi. Žito je dolazilo iz Rusije, Rumunije i Banata, a brašno se izvozilo u Englesku, Francusku, Egipat, Brazil, Hemačku i Balkan. Mlin je naročito uspešno poslovao od 1884. do 1888. godine. 1894. mlin pada pod stečaj i prestaje raditi. Nekretnine je kupio Robert Whitehead, vlasnik tvornice torpeda u Rijeci, koji ga je nakon nekog vremena darovao gradu Rijeci. Pre Prvog svetskog rata gradski čelnici prodaju nekretnine mađarskom pivaru koji namerava ovdje izgraditi najveću pivovaru (Birreria) u AU, ali je Prvi svetski rat, tj. povlačenje granice (mlinovi su došli pod Kraljevinu SHS) sprečio daljni razvoj i planove. Danas se ispod bršljana naziru zidine nekoć slavnog mlina.

Kanjon Rečine iz 1909. - most i cesta koja je vodila do mlinova u Žaklju (iza)

.Yctava Gasparovog mlina u Martinovom selu

Malo sjevernije na Rečini ispod Gornje Orehovice vide se razvaline manjeg mlina izgrađenog 1840. godine. U njemu je radilo pedeset ljudi. Mlin je izgorio 1867. godine..

Od znamenitosti poznat je i obnovljeni Gašparov mlin u Martinovom Selu. U aktu iz 26. III. 1619, kojim nadbiskup Ferdinando dopušta nekom Gasparu Chnesichu produženje dozvole za zapljenu, spominje se i mlin na Rječini "eine Mull am Flusse Pflaum", ali teško da se radi o ovom mlinu u Martinovom selu.

I priča o Harteri (fabpika xaptije) vezana je uz iskorištavanje voda Rječine.