Salado (reka)
Salado (šp. Río Salado, „slana reka“) je reka koja prolazi kroz nekoliko provincija, teče 1 150 km[1] od svog izvora u provinciji Salta do kraja u reci Parana, u provinciji Santa Fe. Zbog njenog porekla, protok varira tokom godine, a tokom zime može da se osuši na nekim delovima toka. Jedina važna pritoka reke je reka Horkones koja nastaje u Salti kao reka Kajon i pridružuje se Saladu u provinciji Santijago del Estero.
| Salado | |
|---|---|
 Reka Salado severna sa mosta Sunčo Koral | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 1 150 km |
| Basen | 160 000 km2 |
| Pr. protok | 40 - 30 m3⁄s |
| Sliv | Atlantski okean |
| Vodotok | |
| Izvor | visoravan Altiplano, Andi |
| Ušće | Parana |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  Argentina |
| Naselja | Santa Fe |
| Pritoke | Horkones |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Područje sliva reke je 160 000 km². Prosečan protok je 40 m³/s u gornjem toku i 15 m³/s u donjem.[2]
Gornji deo Salado reke uredi
Salado potiče sa istočnog ruba visoravni Altiplana pod imenom Juramento na Andima, od otapanja i padavina sa 6 500 m visokih planina Akaj i Kači u provinciji Salta, blizu provincije Katamarka. Brana Kabra Koral reguliše njen protok, a deo se odvaja za navodnjavanje.
Kada reka uđe u ravnicu Gran Čako, ona formira nekoliko krakova u širokom, samo delimično zauzetom, koritu.[1]
Santijago del Estero uredi
Reka zatim ulazi u provinciju Santijago del Estero sa severa, blizu granice sa provincijom Tukuman, dobijajući ime Salado. Salado i reka Dulče („slatka reka“) južno do nje, teku dijagonalno u pravcu jugoistoka, i najvažnije su reke koje prelaze sušno područje Santijago del Estero, predstavljajući ekonomsku i demografsku osu provincije.
Protok reke u Departmanu Figueroa reguliše rezervoar Los Figueroa i derivaciona brana (Dique Derivador) koja preusmerava deo voda u kanale za navodnjavanje do 200 km dužine. Dalje nizvodno, reka formira široke močvarna područja i područja poplavljena sezonski, tokom velikih voda leti. Nizvodno od močvara Anjatuja protok je znatno smanjen, što reku čini sušnom većim delom godine.[1]
Donji deo Salado reke uredi
Posle puta od 800 km unutar Santijaga del Estera, reka stiže do provincije Santa Fe kao Salado del Norte („Severna slana“) da bi se konačno pridružila reci Parana u toj provinciji, kao poslednja važna pritoka Parane. Salado se uliva u reku Paranu, jugoistočno od grada Santa Fe, u poplavnom području sa lagunama.[1]
Obilnije padavine u provinciji Santa Fe dovode do povećanja voda reke Salada.[1] Tokom kišnih leta reka se može izlivati iz korita što stvara poplave. Poplava 2003. teško je pogodila grad Santa Fe.
Od 21. do 29. aprila 2003. godine u nekim regionima palo je više od 400 mm kiše. Reka se brzo prelila i proširila preko ravnice neobičnom snagom, uništavajući mostove i puteve - trećina grada je u nekom trenutku bila pod vodom.[3]
Projekat podrške integrisanom upravljanju reke Salado
Više od 1,4 miliona ljudi imaće koristi od novog zajma koji je 2017. godine odobrio Odbor direktora Svetske banke, od 300 miliona američkih dolara za jačanje zaštite od poplava u slivu reke Salado u provinciji Buenos Ajres.
Ovaj zajam je deo „Projekta podrške integrisanom upravljanju slivom Salado“, kojim će se finansirati radovi na prilagođavanju rečnog sliva kako bi se zadržale povećane količine vode u koritu i minimalizovao uticaj poplava duž 34 km srednjeg toka reke, i poboljšali mostovi kako bi se smanjili rizici po ljudski život i ekonomske aktivnosti. Takođe će finansirati jačanje institucionalnih kapaciteta za poboljšano upravljanje vodnim resursima, zaštitu životne sredine i podršku održivom upravljanju infrastrukturnim ulaganjima.[4]
Druge argentinske reke zvane Salado uredi
U Argentini postoje i druge, manje važne reke Salado, od kojih su najvažnije:
- U provinciji Buenos Aires, Rio Salado započinje u laguni El Čanjar i teče ka jugoistoku nekih 650 km do zaliva Samborombon.
- U provinciji Mendoza, provinciji San Luis i provinciji La Pampa, Desaguadero-Salado se spušta do reke Kolorado.
- U provinciji Katamarka i provinciji La Rioha, lokalna reka Kolorado se naziva i reka Salado (La Rioha) .
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g d „La Plata Basin Case Study” (PDF). World Water Assessment Programme, UNESCO. april 2007. str. 32. Pristupljeno 14. 8. 2010.
- ^ „Salado (pritoka Parane)”. cswiki.cz. Pristupljeno 1. 9. 2020.
- ^ Romina C. Giampieri, Pablo A. Tassi, Leticia B. Rodriguez, Carlos A. Vionnet. „NUMERICAL SIMULATION OF THE EXTRAORDINARY FLOOD OF THE SALADO RIVER, SANTA FE”. cimec.org.ar. Pristupljeno 1. 9. 2020.
- ^ „WB/Argentina: Greater Flood Protection in the Salado River Basin will benefit 1.4 million people”. worldbank.org/en/news. Pristupljeno 1. 9. 2020.
Spoljašnje veze uredi
- Reka Salado na Monografias.com (španski)
- Rio Salado: Planifikacija INTA-e (španski)