Sana
Sana je rijeka u sjeverozapadnom dijelu Bosne i Hercegovine. Izvire u opštini Ribnik, duga je 146 km, sa površinom sliva od 3370 km². Ulijeva se u rijeku Unu, kod Novog Grada. Legenda kaže da su joj ime dali još stari Latini zbog njenog ljekovitog dejstva i čistoće (lat. sano, sanare = liječiti).
| Sana | |
|---|---|
 Sana kod Donjih Vrbljana | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 140 km |
| Basen | 3369,4 km2 |
| Sliv | Crnomorski |
| Vodotok | |
| Izvor | Donja Pecka |
| V. izvora | 400 m |
| Ušće | Una |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  Bosna i Hercegovina |
| Oblast | Republika Srpska Federacija Bosne i Hercegovine |
| Pritoke | vidi |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Sana nastaje od tri jaka kraška vrela, na visoravni kod sela Donja Pecka i Jasenovi Potoci, i kraka pod imenom Korana. Nakon otprilike 1,5 km, ispod Trbovog dola, tri vrela se spajaju u jedan tok.[1]
Tok uredi
Izvor—Ključ uredi
U gornjem toku, od izvora pa sve do Ključa, Sana je veoma hladna i čista rijeka. Sana se u donjem dijelu toka može okarakterisati kao kraška rijeka, ali ne u tolikoj mjeri koliko ostale kraške rijeke, kao npr. Una.
Ključ—Sanski Most uredi
U ovom dijelu toka Sana se može okarakterisati kao prelazna rijeka, jer tokom od Ključa prema Sanskom Mostu ima sve manje odlika kraške rijeke. U tom dijelu toka, u mjestu Vrhpolje, Sana prima svoju najveću pritoka, rijeku Sanicu koja dotiče iz pravca Grmeča.
Sanski Most—Prijedor uredi
Od izvora, do Sanskog Mosta dužina toka iznosi 72 km, a razlika nadmorske visine je 262,52 m. Ostatak pada, od Sanskog Mosta, kroz Prijedor, do Novog Grada, iznosi 41,21 m. Od Sanskog Mosta pa dalje, Sana gubi sve odlike kraške rijeke i poprima odlike normalnog riječnog toka.
Prijedor—Novi Grad uredi
Sve do Prijedora, tok rijeke Sane zadržava pravac od juga prema sjeveru. U Prijedoru Sana pravi ugao od tačno 90 stepeni i otiče na zapad prema Novom Gradu. 300 m prije nego što promjeni tok prema zapadu, u Sanu se ulijeva njena desna pritoka Gomjenica.
Do rata u BiH, fabrika papira u Prijedoru, Celpak, ispuštala je otpadne vode na izlasku Sane iz grada, tako da se dalji tok rijeke, do Novog Grada, smatrao zagađenim. U ratu i nakon rata, pa sve do danas, fabrika je ugašena, a ispuštanje otpadnih voda odvija se u mnogo manjoj mjeri.
U drugoj polovini toka između Prijedora i Novog Grada, Sana predstavlja granicu između dva istorijska regiona, Potkozarja i Podgrmeča.
Na samom ulazu u Novi Grad nalazi se i ušće Sane u Unu.
Galerija slika uredi
Reference uredi
- ^ Pecka puna uspomena, Pristupljeno 9. 10. 2010.
Literatura uredi
- Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2.
- Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.
