Википедија

Simeon Vretanja

Simeon Vretanja[a] (fl. oko 1600 — um. 1630) bio je (počevši od 1609. godine) srpski pravoslavni episkop u Vretanijskoj eparhiji Srpske patrijaršije, koja je obuhvatala tadašnje habzburške dijelove Hrvatske, gornje Slavonije i zapadne Ugarske.[3] Da bi sačuvao eparhiju, morao se formalno potčiniti Vatikanu, što je učinio prilikom posjete Rimu (1611) kada je dobio zadatak da pravoslavne Srbe u habzburškim dijelovima Hrvatske, Slavonije i Ugarske prevede na grkokatolicizam. Međutim, ovaj nalog nije sprovodio u djelo, tako da je njegova "unija" ostala na riječima, što mu je tokom poznijih godina zamjerano u rimokatoličkim krugovima, koji su saznali da je episkop Simeon nastavio da održava neprekinute veze sa svojom matičnom Srpskom patrijaršijom u Peći.[4]

Pravoslavni episkop uredi

Različita su mišljenja o vremenu i okolnostima osnivanja srpske pravoslavne eparhije u habzburškim dijelovima Hrvatske i Slavonije; prema Janu Čaploviču (1780—1847), osnovana je 1578. godine i prvi episkop je bio mitropolit Gavrilo u kome je Simeon određen kao arhimandrit u Marči.[5] Postoji izvještaj u kome Simeon (lat. episcopus nationis Serbicae) oko 1600. i drugi pravoslavni sveštenici, s mnogo ljudi, Srba, poznatih i kao „Raci”, prebjegli u austrijske teritorije, a odsjeli u manastiru Marča.[6] Na Vidovdan (28. jun) 1609, Simeona je patrijarh srpski Jovan imenovao za episkopa pravoslavnih Srba u Habzburškoj monarhiji.[7] Simeon je imao jurisdikciju nad Srbima koji su nastanjivali prostor koji je danas dio teritorije Hrvatske.[8] Prema Aleksi Iviću, ovo imenovanje je označilo uspostavljanje Vretanijske eparhije.[9]

Prividno prevjeravanje uredi

Pod snažnim pritiskom hrvatskih rimokatoličkih sveštenika i državnih zvaničnika da prizna papsku nadležnost i preobrati stanovništvo njegove eparhije u grkokatoličanstvo, Simeon posjećuje papu 1611. i priznaje njegovu nadležnost, vjerovatno u duhu Firentinske unije.[10] Priznao je katolicizam pred Robertom Belarminom.[11] Najjači uticaj na njegovu odluku imao je Martin Dobrović, koji ga je ubijedio da prizna papsku nadležnost i prihvati grkokatolicizam.[12] U novembru 1611. papa je imenovao Simeona za episkopa Slavonije, Hrvatske i Ugarske, dok je u stvari njegova nadležnost bila ograničena na pravoslavno stanovništvo Slavonije i Hrvatske.[11] Papa je dodijelio sve bivše posjede katoličkog manastira Svih Svetih manastiru Marča.[13] Marča je 21. novembra 1611. godine imenovana za sjedište eparhije Grkokatoličke crkve.[11] Procjenjuje se da je 1611. imala oko 60.000 pripadnika.[14] Simeon je nastavio koristiti slovenski jezik, pravoslavni crkveni obred, julijanski kalendar, nije raskinuo veze s Pećkom patrijaršijom, niti je postao vikar katoličke Zagrebačke biskupije.[10] Samo dio bratstva manastira Marča i lokalnih pravoslavnih Srba prešao je s njim na unijatstvo.[15] Kada je srpski patrijarh primio vijest da je Simeon prihvatio uniju s Katoličkom crkvom, svrgnuo ga je s pozicije 1628. godine.[5] Simeon je umro 1630. godine.[5]

Titule uredi

  • Patrijarh srpski Jovan je Simeona 1609. imenovao za „vladiku zapadnih strana”.[16]
  • Simeon se potpisivao kao „episkop Rašana” (lat. Simeon Vratanya, rascianorum episсорus).[16] Potpisao se tako 15. januara 1615.[1]

Vidi još uredi

Napomene uredi

  1. ^ Potpisivao se na latinskom kao Simeon Vratanya.[1] Njegov je nadimak, izveden iz naziva eparhije,[2] „Vretanja” (Simeon Vretanja), ređe kao „Vratanja” (Simeon Vratanja)

Reference uredi

  1. ^ a b Grujić 1909, str. 71.
  2. ^ Radeka 1975, str. 135.
  3. ^ Vuković 1996, str. 449.
  4. ^ Ivić 1923, str. 156-165.
  5. ^ a b v Kudelić 2007, str. 156.
  6. ^ Kostić 1965, str. 76.
  7. ^ Mirković 1965, str. 107.
  8. ^ Damjanović, Dragan; Roksandić, Drago; Maković, Zvonko (2005). Saborna crkva Vavedenja Presvete Bogorodice u Plaškom: povijest episkopalnog kompleksa. Srpsko Kulturno Društvo Prosvjeta. str. 12. ISBN 978-953-6627-77-6. 
  9. ^ Kudelić 2002, str. 148.
  10. ^ a b Miltojević 2014, str. 225.
  11. ^ a b v Kudelić 2007, str. 121.
  12. ^ Ivić 1909, str. 45.
  13. ^ „Manastir Marča”. Metropolitanate of Zagreb and Ljubljana. Arhivirano iz originala 19. 05. 2015. g. Pristupljeno 15. 12. 2016. 
  14. ^ Frontiers of faith: religious exchange and the constitution of religious identities 1400–1750. Central European University. 2001. str. 97. 
  15. ^ Hubert Jedin; John Patrick Dolan (1981). History of the Church: The church in the age of absolutism and enlightenment. Crossroad. str. 227—. 
  16. ^ a b Letopis matice srpske. 158–160. 1889. str. 11. 

Literatura uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Симеон_Вретања&oldid=27484489”