Википедија

Slava Raškaj

хрватска сликарка

Slava Raškaj (Ozalj, 2. januar 1877 – Stenjevec, Zagreb, 29. mart 1906) bila je hrvatska slikarka. Njeni akvareli svetlog kolorita i čarobne atmosfere, postignuti istančanom primenom svetla, predstavljaju najviši domet u hrvatskom akvarelnom slikarstvu s kraja 19. i početkom 20. veka.[1]

Slava Raškaj
Slava Raškaj, autoportret (1898)
Lični podaci
Puno imeFriderika Slavomira Olga Raškaj
Datum rođenja(1877-01-02)2. januar 1877.
Mesto rođenjaOzalj, Austrougarska
Datum smrti29. mart 1906.(1906-03-29) (29 god.)
Mesto smrtiStenjevec, Zagreb, Austrougarska

Biografija uredi

Slava Raškaj rođena jao Friderika Slavomira Olga Raškaj.[2] Od rođenja je bila gluvonema. Od osme godine školovala se u Zavodu za gluvonemu decu u Beču, gde je boravila od 1885. do 1893. godine. U bečkom zavodu Slava je dobila prve lekcije iz likovne umetnosti. Iz Beča se vratila u Ozalj gde je, pokazavši talenat, nastavila da se bavi crtanjem i slikanjem. Sa osamnaest godina, 1895, po nagovoru ozaljskog učitelja Ivana Otoića,[2] prelazi u Zagreb gde je, posredovanjem hrvatskog slikara i istoričara umetnosti Isidora Kršnjavija, smeštena u Zavod za gluvonemu decu. Već sledeće, 1896/97. godine pohađala je kurs umjetničko-obrtničkog crtanja u ženskoj stručnoj školi i privatno pohađala časove slikanja kod hrvatskog slikara Bele Čikoš-Sesije.[3]

Godine 1899. vratila se u Ozalj a zatim, tokom 1899/1900. kraće boravila u Loboru, Zlataru, Orahovici i Opatiji. U jesen 1900. ponovo se vraća u Zagreb, u Zavod za gluvonemu decu.[3]

Godine 1901. kod Slave se javljaju prvi znaci duševne bolesti i 1902. biva smeštena u Zavod za umobolne u Stenjevcu, gdje je ostala do smrti.[1] Umrla je 1906. godine, u dvadeset devetoj godini života.

Umetnički rad uredi

 
Sanjarenje u ateljeu od bivše mrtvačnice (Slava Raškaj, 1897)

Slava je najčešće slikala je u svojem ateljeu u Zavodu, smeštenom u bivšoj mrtvačnici porodilišta, ređe na otvorenom, a tokom boravka u Ozalju 1899. uglavnom u pleneru.[3]

U Društvo hrvatskih umjetnika Slavu je uveo njen učitelj slikanja Bela Čikoš-Sesija, koji je bio i jedan od osnivačaovog društva, 1897. godine.[4][1]

Obzirom da je umrla veoma mlada, na samom početku karijere, za sobom nije ostavila veliki broj radova. Njen neveliki opus sastoji se od akvarela, nešto pastela, ulja i crteža, uglavnom u malom formatu. Opus Slave Raškaj pripada periodu hrvatske moderne, i to njenoj impresionističkoj struji.[1]

Slava se oprobala i u primenjenoj umetnosti, dekorišući više upotrebnih predmeta: lepeze, keramički poslužavnik, i platneni paravan. Njene dekoracije, uglavnom u stilu secesije, odlikuju se linearnošću, stilizovanim biljnim motivima i uticajem japanske umetnosti. Izvrsnim dekorativnim stilizovanim crtežima izduženoga formata ilustrovala je literarne priloge u književnom nedeljniku Vienac, a njena dela su reprodukovana i u časopisima Hrvatski salon i Život.[3]

Izložbe uredi

 
Grob Slave Raškaj na Ozaljskom groblju
 
Bista Slave Raškaj u Nazorovoj ulici u Zagrebu

Učestvovala je 1898. na prvoj izložbi Društva hrvatskih umjetnika, ali za života nije imala samostalnu izložbu. Na izložbama Društva izlagala je širom Hrvatske, kao i na međunarodnim izložbama. Njene slike bile su izložene i na Svetska izložbi u Parizu 1900. godine. Prva retrospektivna izložba njenih dela organizovana je u Zagrebu 1907. godine, povodom obeležavanja 50. godišnjice njene smrti.[1] Tokom narednih decenija samostalne izložbe njenih dela priređivane su širom Hrvatske, a njena dela izlagana su i na zajedničkim izložbama širom bivše SFRJ.[3]

Slikarski motivi uredi

Među ranim radovima najbrojnije su mrtve prirode, pretežno tamne, nastale pod uticajem Bele Čikoš-Sesije. U nekim kasnijim radovima, nastalim oko 1898, primetan je uticaj secesije.

Osnovni motivi u delima koje je Slava Raškaj naslikala tokom svog najplodnijeg perioda, između 1898. i 1901, su lirski pejzaži Ozlja i okoline i povremeno ljudska figura. Njeni akvareli svetlog kolorita i čarobne atmosfere, postignuti istančanom primenom svetla, predstavljaju najviši domet u hrvatskom akvarelnom slikarstvu s kraja 19. i početkom 20. veka.[1]

Počasti uredi

U spomen na nju u Ozlju je 1981. osnovana akvarelistička kolonija Slavino proljeće. Njeno ime nose Centar za odgoj i obrazovanje u Splitu, Centar za odgoj i obrazovanje u Zagrebu,[5] Dnevni centar za rehabilitaciju u Rijeci i Galerija u sklopu Klinike za psihijatriju Vrapče, u kojoj se nekada i Slava lečila.[3]

Hrvatska narodna banka je 2000. godine, u sklopu serije prigodnog kovanog novca pod nazivom „Znamenite Hrvatice”, izdala srebreni kovani novac od 200 kuna posvećen Slavi Raškaj.[6]

O njoj su snimljena dva TV filma (1989. i 1999. godine) i igrani film Sto minuta Slave (2004), sa Sanjom Vejnović u glavnoj ulozi.

  •  
    Mart (oko 1890)
  •  
    Žuti pijetao i bijela kokoš (oko 1896)
  •  
    Mala gluvonema Vera Papić iz sela (1897)
  •  
    Lokvanji (1899)
  •  

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ a b v g d đ „Raškaj, Slava”. Hrvatska enciklopedija. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 1. 11. 2019. 
  2. ^ a b „SLAVE RAŠKAJ SLIKARICA”. Zvanični sajt. Turistička zajednica grada Ozlja. Arhivirano iz originala 01. 11. 2019. g. Pristupljeno 1. 11. 2019. 
  3. ^ a b v g d đ Ljubić, Marina; Flego, Višnja. „RAŠKAJ, Slava (Miroslava)”. Hrvatski biografski leksikon. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 1. 11. 2019. 
  4. ^ Zlamalik, Vinko. „ČIKOŠ SESIJA, Bela (Csikos Sessia)”. Hrvatski biografski leksikon. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 1. 11. 2019. 
  5. ^ „Naslovna strana”. Zvanični sajt. Centar za odgoj i obrazovanje "Slava Raškaj" Zagreb. Arhivirano iz originala 02. 01. 2014. g. Pristupljeno 1. 11. 2019. 
  6. ^ „Slava Raškaj”. KUNALIPA - Hrvatski numizmatički portal. Pristupljeno 1. 11. 2019. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Слава_Рашкај&oldid=27716535”