Sokobanjski meteorit
Sokobanjski meteorit je prvi zvanično zabeleženi meteorit koji je pronađen na teritoriji Srbije[1]. Prema strukturnoj klasifikaciji pripada kamenim meteoritima, tipa hondrita. U hemijskom sastavu dominiraju olivin i piroksen. Težio je oko 80 kilograma[2].
| Sokobanjski meteorit | |
|---|---|
| Tip | hondrit |
| Klasa | obični hondrit |
| Grupa | L хондрит |
| Sastav | olivin-piroksen |
| Država |  Srbija |
| Regija | Sokobanja |
| Datum pada | 13. oktobar 1877. |
| Ukupna masa | 49 kg (od 80 kg) |
Pad meteorita uredi
Prema beleški Josifa Pančića, meteorit je pao 13.oktobra 1877. godine oko 14 časova. Samom padu prethodile su tri jake eksplozije, a zatim se pojavio gust oblak dima i čulo se zviždanje letećeg nebeskog tela. Rasuto kamenje palo je na površinu od 16 kilometara dužine i oko 4 kilometra širine u trouglu između sela Šarbanovac, Sokobanje i planine Devica. Najveći primerak pao je severno od Sokobanje i težak je 38 kilograma[3].
Delovi meteorita suvaju se na raznim lokacijama. Jedna primerka je u Prirodnjačkom muzeju u Beogradu (težak oko 16 kg), a brojni delovi nalaze se u muzejima u Londonu, Parizu, Beču, Pragu, zatim Sarajevu i Zagrebu[2].
Ime je dobio po Sokobanji, gde je pronađen najveći primerak, koji se čuva u lokalnoj Narodnoj biblioteci „Stevan Sremac“ u tom mestu. Sakupljeno je oko 49 kilograma, a smatra se da je ukupna masa bil oko 75-80 kg.
Sastav uredi
Sokobanjski meteorit pripada vrsti kamenih, tačnije tip hondrita, grupa LL4[4]. To znači, da je po sastavu sadrži malo gvožđa i metala, a hondrule su relativno velike dužine oko 0,9 milimetara. Hemijski grade ga minerali hipersten (pirokseni) i olivin. Osim njih javljaju se feldspat i hromit. Ovakvi meteoriti formirali su se tokom nastanka Sunčevog sistema, pre oko 4,5 milijardi godina[5][6].
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Biblioteka Prirodnjačkog muzeja - Iz riznice[mrtva veza], Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ a b Sokobanjski meteorit Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. novembar 2011), Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ Sokobanjski meteorit - TO Sokobanje Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. maj 2012), Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ Recommended classifications LL4, Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ Soko-Banja Meteorite, Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ olivine-hypersthene chondrite, Pristupljeno 25. 4. 2013.
Spoljašnje veze uredi
- SOKOBANJSKI METEORIT Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. novembar 2011) (jezik: srpski)
- Sokobanjski meteorit (jezik: srpski)
- Soko-Banja (LL4) (fotografije) (jezik: engleski)
- Gosti iz vasione u Muzeju srpske zemlje u Beogradu ("Politika", 1. april 1936)