Sofka Nikolić
Sofija (Vasiljević) Nikolić — Sofka (Tabanović, kod Šapca, 1907 — Banja Koviljača, 27. jul 1982) bila je srpska pevačica narodne muzike i po mnogima najveća zvezda ovog žanra u prvoj polovini 20. veka.[1] Na žalost, u nedostatku tačnih biografskih podataka, o Sofki Nikolić često se navode netačnosti i neistine.
| Sofka Nikolić | |
|---|---|
 Sofka sa suprugom Pajom Nikolićem | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Sofija Vasiljević Nikolić |
| Nadimak | Sofka |
| Mesto rođenja | Tabanović, Kraljevina Srbija |
| Mesto smrti | Banja Koviljača, SFR Jugoslavija |
| Muzički rad | |
| Aktivni period | 1921—1939. (povremeno nastupala posle) |
| Žanr | folk, sevdah |
| Instrument | Vokal |
| Izdavačka kuća | Jugoton, PGP RTB |
Biografija uredi
Počela je da peva kao devojčica na vašarima, a od 1918. je ozbiljnije zapažena nastupima u Zvorniku. Posle Mostara i Sarajeva od kraja 1927. godine prešla je da živi u Beograd. U Beogradu se udala za Paju Nikolića, šefa jednog od romskih orkestra. Prvi put Sofkino pevanje preneseno je radio-talasima 11. decembra 1929. godine na Radio Beogradu iz kafane „Kragujevac“. Njeno osvajanje Beograda označilo je promenu odnosa javnosti prema kafanskom pevanju.
Prvu ploču sa numerama „Svu noć mlada“ i „Uzmi Stanu, mili sine“ snimila je 1927. u Beogradu. Snimala je za Edison Bel Penkala, kao i za inostrane izdavačke kuće (npr. Pate u Parizu). Prema neproverenim, indirektnim i spornim izvorima, za veliki broj svojih ploča navodno je dobila nagradu „Zlatna potkova“.
Pored gostovanja po raznim gradovima tadašnje Jugoslavije, uz gorenavedeni boravak u Parizu, do 1939. godine dokumentovano je njeno gostovanje u Sofiji, sa pratećim orkestrom pod vođstvom njenog muža Paje koji je brojao najčešće pet muzičara, mada se orkestar ponekad i proširivao. Eventualna gostovanja u Berlinu, Pragu, Beču, Budimpešti... nisu dokumentovana. O njenom pevanju, koje je ostavljalo veliki utisak na slušaoce širom Evrope, napisano je: „Daire u njenim rukama zvečeći su drhtale, drhtala je njena duša“.[2]
Snimila je veliki broj gramofonskih ploča i pesama. Njene najpoznatije pesme su: „Cojle Manojle“, „Kolika je Jahorina planina“, „Kad bi znala, dilber Stano“, „Zone, mori Zone“ i „Čuješ, seko...“.
Pored brojnih ličnosti iz javnog života Beograda kojima je pevala, ostalo je zabilježeno da je veliki Sofkin poštovalac i prijatelj bila svjetski poznata pjevačica Džozefina Beker.[3]
Nakon smrti šesnaestogodišnje ćerke Marice (Mariole) 1939. godine na vrhuncu slave, Sofka se povlači u tugovanje i uglavnom više nije pevala.[4] Retki izuzeci su bila snimanja (za Radio Beograd, 1963, sa orkestrom Žarka Milanovića) i humanitarni nastupi. Ova naša slavna pevačica vremenom je zaboravljena, a javnost je imala priliku da je se seti 1968. godine kada je o njoj snimljen dokumentarni film. Poslednje godine života provela je skromno i usamljeno u Bijeljini i Beogradu. Umrla je 1982. godine u staračkom domu u Banji Koviljači, a sahranjena je na gradskom groblju Pučile u Bijeljini, u kripti pored svoje ćerke.[2]
Jedna od ulica u širem centru Bijeljine nosi ime po Sofki Nikolić. U ovoj ulici je sjedište Srpske novinske agencije SRNA.
Izvori uredi
- ^ „Buran život Sofke Nikolić“, Drago Gajić, Večernje novosti, Beograd, 22. januar 2012.
- ^ a b „Sofka počiva u grobu bez biljega“, Tihomir Nestorović, Glas srpske, Banja Luka, 4. jul 2008.Pristupljeno 25. 4. 2013.
- ^ Pet najvećih srpskih pevača: ’’Koliko toga stane u jedan ljudski glas’’, Đorđe Matić, Vreme; Beograd, 15. novembar 2012. godine
- ^ Sofka Nikolić, kraljica pesme i derta (VIDEO)
Spoljašnje veze uredi
- „Trezor: Umukli defovi“, RTS, 12. septembar 2012.
- „Istorija radio–pevanja narodne muzike od 1935. do 1975. godine“, Saša Janoš, Pančevo, 2008.
- Muzej Sofke Nikolić, blog
- Tonski zapis pesme „Cojle Manojle“ u izvođenju Sofke Nikolić
- Sofka Nikolić - kraći film (Srpska naučna televizija, 17. novembar 2017)
- Sofka Nikolić, kraljica pesme i derta („Večernje novosti”, 6. januar 2018)
