Википедија

Softver slobodnog i otvorenog koda

Slobodni i softver otvorenog izvornog koda (SSOIK) je računarski softver koji se može posmatrati i kao slobodan softver i softver otvorenog izvornog koda.[a] To znači da je svakom dozvoljeno da besplatno koristi, kopira, uči, i menja softver u bilo kom pogledu, i da je izvorni kod otvoren tako da su se mnogi ohrabrili da učestvuju u dizajniranju softvera.[3] Ovo predstavlja suprotnost vlasničkom softveru, gde je softver zaštićen autorskim pravom a izvorni kod je sakriven od korisnika.

Skrinšot slobodnog i softvera otvorenog izvornog koda: Linuks Mint pokreće Hcfe desktop okruženje, Fajerfoks, kalkularor, ugrađen kalendar, Vim, Gimp, i VLC medija plejer.

Povlastice korišćenja ovakvog softvera se ogledaju u jeftinijoj ceni, rastućoj zaštiti i stabilnosti (posebno se odnosi na Malver), čuvajći privatnost, i dajući korisnicima veći stepen kontrole nad njihovim hardverima. Besplatni, i operativni sistem otvorenog tipa kao što je Linuks, kao i prve verzije BSD-a se široko koriste danas, uz pomoć nekoliko miliona servera, računara, pametnih telefona (kao na primer Android), i ostalih uređaja.[4][5] Besplatne softverske licence i licence otvorenog izvornog koda se koriste u mnogim softverskim paketima.

Istorija uredi

U 1950-im, 1960-im, i 1970-im, često se dešavalo da korisnici kompijutera imaju izvorni kod za sve programe koje koriste, kao i dozvolu i mogućnost da ga menjaju za njihovu sopstvenu upotrebu. Softver, uključujući izvorni kod, je uglavnom podeljen od strane programera koji koriste kompijutere. Većina kompanija se bazira na prodaji hardvera, i pravljenju ili poboljšavanju besplatnih softvera. Organizacija korisnika i snabdevača je oformljena da poboljša razmenu softvera, na primer, ŠER (SHARE) i DEKUS (DECUS).

Do kasnih 1960-ih, preovladavao je poslovni model oko menjanja softvera. Rastuća i sve veća softverska industrija se takmičila sa hardverskom manufakturom koja je bila puna softverskih proizvoda;  često se finansiranje razvijanja softvera vršilo od prihoda hardver industrije, ali nove kompanije su prodavale softvere direktno. Izdate mašine su zahtevale softversku podršku dok proizvodnja istih nije dobijala nikakvu naknadu, pa su neke mušterije bile u stanju da jeftinije zadovolje svoje potrebe ne plaćajući softver, već samo hardver. U slučaju SAD, protiv IBMa je 17. januara 1969. godine, podneta prijava da je poboljšani softver po zakonu protiv konkurencije.[6] Dok su neki softveri mogli uvek biti slobodni, ipak je u to vreme došlo do porasta softvera koji su mogli samo da se kupe. U 1970-im i ranim 1980-im, neki delovi softverske industrije su počeli da koriste tehnička merenja (kao što je distribuiranje binarnih kopija računarskih programa) da zaštite korisnike kompijutera od mogućnosti korišćenja obrnutih inženjerskih tehnika za učenje i menjanje softvera koje su platili. U 1980-im, zakon o autorskim pravima u SAD-u je obuhvatio i računarske programe[7]-pre toga, kompijuterski programi su mogli podrazumevati ideje, procedure, metode, sisteme, i procese, koji nisu zaštićeni.[8][9]

U 1983.oj godini, Ričard Stolman, dugotrajni član haker zajednice na EM-AJ-TI-jevoj laboratoriji veštačke inteligencije, je najavio GNU porjekat, govoreći da je postao frustriran efektima promene kulture kompijuterske industrije i njihovih korisnika.[10] Razvoj softvera za GNU operativni sistem je počeo u Januaru 1984. godine, dok je fondacija slobodnog softvera osnovana (FSS) u oktobru 1985. godine. Članak koji ističe projekat i njegove ideje je objavljen u Martu 1985. godine i nazivao se GNU Manifesto. Manifesto ističe jasno objašnjenje GNU filozofije, definiciju besplatnog softvera i "kopileft" ideja.

Jezgro Linuksa, započeto od strane Linusa Torvaldsa, je bilo objavljeno kao besplatni izvorni kod sa opcijom njegovog menjanja 1991. godine. U početku, Linuks nije bio licenciran kao slobodan i softver otvoreno izvornog koda. Međutim, uporedo sa verzijom 0.12 koja je izašla u Februaru 1992. godine, Linuks je ponovo licenciran pod GNU opštom javnom licencom.[11] Slično kao Juniks, Torvaldovo jezgro je privuklo pažnju programera dobrovoljaca.

FreeBSD i NetBSD (oba izvedena iz 386BSD) su objavljeni kao slobodni softveri kada je USL-ova parnica prema BSDi izmirena na sudu 1993. OpenBSD forka iz NetBSD 1995. godine. Takođe u 1995. godini, Apač HTTP server, poznat kao Apač, je objavljen pod Apač licencom 1.0.

U 1997. godini, Erik Rejmond objavljuje delo Katedrala i Bazar, koje se odnosi na analizu hakerske zajednice i principa slobodnog softvera. Delo je izazvalo značajnu pažnju početkom 1998. godine, i bio je jedan od faktora u motivisanju mrežne komunikacione firme da objave njihov mrežni komunikator za internet kao slobodni softver. Ovaj kod je danas poznat kao Mozila Fajerfoks i Mozila Tanderbird.

 Mrežni akt je izazvao da Rejmond i ostali porazmisle kako da donesu fondaciji ideje slobodnoh softvera i da spoznaju benefite komercijalne softverske industrije. Oni su zaključili da socijalni aktivizam besplatne sofrverske fondacije nije privlačan kompanijama kao što je Netskejp, i da treba tražiti način za poboljšanje upravljanja slobodnog softvera da bi se naglasio poslovni potencijal deljenja i kolaboracije softverskog izvornog koda. Novo ime koje su izabrali je bilo "Otvoreni izvor (Open sors)", i ubrzo su se Brus Perens, objavljivač Tim O'Reli, Linus Torvalds, i drugi priključili ponovnom reklamiranju. Inicijativa open sorsa je pokrenuta u Februaru 1998. godine da bi se poboljšalo korišćenje novog izraza i da bi se prihvatili principi open sorsa.[12]

Dok je inicijativa otvorenog izvora bila da se ohrabri korišćenje novog termina i da se promene principi na kojim se zasniva, komercionalni proizvođači softvera su ugrozili sami sebe konceptom slobodnog korišćenja softvera i univerzalnim pristupom izvornom kodu. Majkrosoft je javno izjavo 2001. godine da je "kod otvorenog tipa uništavanja intelektualne svojine. Ne mogu da zamislim nešto što bi moglo da bude gore od ovoga za biznis u oblasti softvera i za biznis koji se bazira na intelektualnoj svojini".[13] Ovaj pogled savršeno sažima inicijalni odgovor SSOIK-u od strane softverskih korporacija. Međutim, dok je SSOIK igrao veoma važnu ulogu izvan glavnih tokova privatnog softverskog razvoja, kompanije koje su velike kao npr. Majkrosoft, počele su da razvijaju oficijelni open-sors na internetu. IBM, Orakl, Gugl i Stejt Farm su samo neki od kompanija sa ozbiljnom javnom ulogom na današnjem konkurentnom open-sors tržištu. Došlo je do značajne promene u filozofiji korporacija u pogledu razvoja slobodnog i softvera otvorenog izvornog koda (SSOIK).[14]

Kontroverza uredi

Dok su autorska prava primarni legalni način koji autori koriste da osiguraju saglasnost za svoje softvere, drugi mehanizmi kao što su zakonodavstvo, izumi, brendovi imaju probleme kao i uvek. Kao odovor na pravna pitanja o izumima i DMCA, besplatna softverska fondacija je objavila verziju 3 GNU-ove javne licence 2007. godine, koja eksplicitno predstavlja odgovor DMCA i autorskim pravima.

Nakon razvoja GNU GPLv3, besplatna softverska fondacija (kao nosioca autorskog prava mnogih GNU sistema) je ažurirala mnoge GNU programe licencirane od GPLv2 do GPLv3. Epl, korisnici GCC-a i profesionalni korisnici DRM-a i izuma, zamenili su komajler u svoj Iks-kod IDE iz GCC-a u Klang, što je još jedan SSOIK kompajler[15]ali je pod popustljivom licencom.[16] LVN je mislio da je Epl delom želeo da ukine GPLv3.[15] Samba projekat je takođe uključen u GPLv3, koje je je Epl zamenio u njegovim softverskim paketima sa zatvorenim izvorom i zaštićenom softverskom alternativom.[17]

Spajanje je imalo veliki uticaj na softver otvorenog izvornog koda. San Majkrosistems (San) koji je napravio MajSkil AB (MySQL AB), vlasnik je popularne open sors MySQL baze podataka, u 2008. godini.[18]

Orakl je zauzvrat kupio San u januaru 2010. godine, sticajući autorsko pravo, izume i robne marke. Tako je Orakl posato vlasnik obe najpoularnije vlasničke baze podataka i najpopularnije open sors baze podataka. Oraklovi pokušavaji da komercijalizuju open sors MajSkil bazu podataka, izazvali su brigu u SSOIK zajednici.[19] Delom, kao odgovor na neizvesnost oko budućnosti MajSkila, SSOIK zajednica je odvojila projekat od Orakla u novi sistem baze podataka. Ovo uključuje Mariu DB, Perkonu i Drizle.[20] Svi oni imaju različite nazive; takođe predstavljaju različite projekte i ne mogu se koristiti kao robna marka MajSkil-a.[21]

U avgustu 2010. godine, Orakl je tužio Gugl, tvrdeći da Gugl koristi njihove izume Jave u Androidima što je povredilo Oraklova autorska prava i izume. Ovaj slučaj je završen u Maju 2012. godine, konačnom odlukom da Gugl nije povredio Oraklova autorska prava i izume, a sud je još presudio i da Java API koja je korišćena od strane Gugla nije bila legitimna. Porota je rekla da je Gugl koristio mali broj kopiranih fajlova, ali je utvrdila i da Gugl ne mora da plaća odštetu.[22] Orakl je apelovao Federalnom sudu, dok je Gugl podigao protiv tužbu na doslovnom kopiranju zahteva.[23]

Imenovanje uredi

Slobodni softver uredi

Ričard Stalmanova definicija slobodnog softvera usvojena od strane slobodne softverske fondacije (BSF), definiše slobodni softver kao stvar slobode, a ne cene.[24] Najranije objavljena definicija njegove ideje besplatnog softvera je bila u februaru 1986. godine[25], a to je bila sada već obustavljena proizvodnja bilten. Kanonski izvorni kod dokumenta predstavlja filozofiju vebsajta GNU Projekata. Od Aprila 2008. godine, objavljen je u 39 različitih jezika.[26]

Otvoreni izvor uredi

Definicija otvorenog izvora se koristi od strane inicijative otvorenog izvora da bi se utvdilo da li  je softverska licenca validna za organizaciju oznaka za softver otvorenog izvornog koda. Definicija je bazirana na smernicama Debijan slobodnog softvera, napisanog i prilagođenog od strane Brus Perensa. [27][28] Perens nije sebe ograničavao tokom pisanja na četiri stepena slobode slobodnog softvera iz fondacije slobodnog softvera, koji su tek kasnije bili dostupni na internetu. Perens je kasnije izjavio da je osećao da je Erik Rejmondova promocija izvornog koda nepravedno stavila u drugi plan pokušaje i napore fondacije slobodnog softvera i u tom govoru je ponovo dao podršku slobodnom softveru.

SSOIK uredi

Prvo javno korišćenje fraze slobodni i softver otvorenog izvornog koda  na Usenetu je bilo 18. marta 1998. godine, samo mesec dana nakon što je sam izraz otvoreni izvor koda osmišljen. U februaru 2002. godine, SSOIK se pojavio na Usentovoj novoj grupi podređenoj Amiga video igrama. U početku 2002. godine, MITRE je koristio termin SSOIK-a u kojem će kasnije (2003. godine) biti njihov izveštaj "Korišćenje slobodnog i softvera otvorenog izvornog koda (SSOIK) u ministarstvu odbrane SAD-a ".

FLOSS uredi

Akronim FLOSS je osmišljen 2001. godine od strane Rišab Ajer Goša za slobodni/besplatni/softver otvorenog izvornog koda. Kasnije u toj godini, Evropska komisija (EK) je koristila tu frazu kada je finansirala studije.[29]

Za razliku od besplatnog softvera, koji ima cilj da razreši problem dvosmislenosti, cilj SSOIK-a je da dovede dve strane koje razgovaraju do debate da li je bolje reći "slobodni softver" ili "sotver otvorenog izvornog koda".

Zagovornici ovog izraza ističu da delovi FLOSS akronima mogu biti prevedeni na druge jezike, sa, na primer, F koje predstavlja free (besplatno) na Engleskom, frei (slobodno) na Nemačkom, libre (besplatno) na Španskom ili Francuskom, livre (besplatno) na Portugalskom, libero (besplatno) na Italijanskom ili liber (besplatno) na Rumunskom itd. Međutim, ovaj izraz se ne koristi često u zvaničnim, neengleskim dokumentima, zbog toga što u npr. navedenim jezicima reč slobodno kao sloboda nema problem dvosmislenosti kao reč "free" u Engleskom jeziku.

Na kraju 2004. godine, FLOSS akronim se koristio u zvaničnim Engleskim dokumentima izdatim u Južnoj Africi,[30] Španiji,[31] i Brazilu.[32]

Licenca: kopileft ili blaga uredi

Licence koje ograničavaju mešanje radova licencirane zaštićenim radovima, kao što je GNU GPL 3, nazivaju se "kopileft" licence.

Licence za koje se podrazumeva da imaju minimum dva ograničenja te vrste, kao što je Apač licenca, nazivaju se blage softverske licence.

Dvojakost SSOIK-a uredi

Primarna razlika između licenci slobodnog softvera i softvera otvorenog koda je jedna od filozofija. Prema rečima fondaciji slobodnog softvera, "Skoro pa svi softveri otvorenog koda su slobodni softveri. Oba izraza karakterišu uglavnom istu kategoriju softvera, ali počivaju na različito baziranim vrednostima."[33]

Kao što je rečeno, inicijativa otvorenog koda smatra mnoštvo licenci slobodnog softvera takođe i licencom otvorenog koda. U to su uključene najnovije verzije FSS-ove tri glavne licence: GPL, Leserova opšta javna licenca (LOJL), i GNU Afero opšta javna licenca (AOJL).[34]

Prilagodljivost uredi

Usvajanje od strane vlada uredi

"Prebacili smo ključne funkcije sa Vindousa na Linuks jer nam je potreban operativni sistem koji je stabilan i pouzdan -- onaj operativni sistem koji će nam dati moć kontrole. Tako da smo mogli da pečujemo, prilagodimo i adaptiramo ono što smo želeli to."

Postoji zvanična izjava Alijanse SAD-a, koja upravlja računarskim sistemima međunarodne svemirske stanice (MSS), u kojoj objašnjavaju zašto su prešli sa Vindousa na Linuks.[35][36]

Vlade Kerala, Indije, najavile su svoju zvaničnu podršku za slobodni softver i softver otvorenog izvornog koda u svom zakonu u AjTi (IT) oblastima  2001. godine,[37][discuss] koji je promenjen nakon samo jedne i to prve konferencije o slobodnom softveru u Indiji, Prvo sloboda!, održane u julu 2001. godinu u Trivandrumu, glavnom gradu Kerale. U 2009. godini, vlada Keale osnovala je svetski centar za slobodni i softver otvorenog izvornog koda (SCSSOIK).[38] U martu 2015. godine, vlada Indije je najavila politiku o usvajanju softvera otvorenog koda.[39][40]

U Nemačkom gradu Minhenu, došlo je do promene na 15 000 personalnih računara i laptopova sa Majkrosoftovog-Vindous operativnog sistema na Debijan-Linuks okruženje koje se naziva Linuks Mint koje je trajalo od 2003 do 2013. godine. Nakon uspešno kompletiranog projekta, više od 80% svih kompijutera koriste Linuks.[41]

U 2004. godini, zakon u Venecueli (član 3390) stupio je na snagu, propisujući dvogodišnji prelazak na softver otvorenog koda u svim javnim agencijama. Od juna 2009. godine, ova ambiciozna tranzicija je još uvek u periodu razvoja.[42][43] Malezija je pokrenula "Malezijski javni sektor softvera otvorenog izvornog koda", štedeći tako milione vlasničkih softverskih licenci do 2008. godine.[44][45]

U 2005. godini vlada Perua je glasala za usvajanje otvorenog izvora u svim delovima.[46] Odgovor na Majrkosoftovu kritiku 2002. godine je dostupan na internetu. U uvodu o predlogu zakona, Peruanska vlada je naglasila da je izbor napravljen kako bi se osiguralo da glavni stubovi demokratije budu zaštićeni: "Osnovni principi koji inspirišu predlog zakona, povezani su sa garancijama jedne pravne države."[47] U septembru, bogatiji stanovnici Masačusetsa su najavili njihovo formalno usvajanje standarda "otvorenog dokumenta" za sve imućnije članove zajednice.[48]

U 2006. godini, vlada Brazila je ohrabrila i podržala distribuciju jeftinih računara koji imaju Linuks operativni sistem na mesta koja su siromašnija, subvencionisanjem njihovih kupovina uz pomoć državnih taksi.[48]

U aprilu 2008. godine,[49] Ekvador je doneo sličan zakon, član 1014, kojim se kaže da javni sektor treba da koristi slobodan softver.[50]

U februaru 2009. godine, Bela kuća (SAD) je promenila svoj vebsajt na Linuks server koristeći Drupal za korišćenje sadržaja.[51]

U martu, Francuska nacionalna žandarmerija je najavila da će preći na Ubuntu od 2015. godine. Žandarmerija je započela njihovu promenu na softver otvorenog koda 2005. godine kada je zamenjen Majkrosoft Ofis-Open Ofisom.[52]

U januaru 2010. godine, vlada Jordana je najavila partnerstvo sa Ingres korporacijom (sada poznatom kao Aktijan), koja predstavlja korporaciju baziranu na upravljanju otvorenim izvorom baze podataka u SAD, za promovisanje korišćenja softvera otvorenog izvornog koda. Partnerstvo sa Jordanom je donelo korišćenje takvih softvera na univerzitetskim sistemima u Jordanu.[53]

U septembru 2014, Ugandin zavod za informatiku i tehnologiju (NITA) objavila je poziv za povratne informacije Open sors strategije i polise[54] na radionici u saradnji sa IKT asocijacijom Ugande (IKTAU).

SSOIK-ova i Benkerova nova ekonomija uredi

Prema rečima Jokaia Benklera, Džeka N. i Liljana R. Berkmana (profesora preduzetništva za pravne studije na Harvardovoj školi prava), slobodni softver predstavlja sveltu budućnost nove ekonomije bazirane na produkovanju sličnih informacija, znanja i kulture. Kao primere, navedeni su različiti SSOIK-ovi projekti, uključujući i slobodni i softver otvorenog koda.[55]

Ovakva nova ekonomija je već u fazi razvoja. Da bi reklamirale SSOIK, mnoge kompanije reklamiraju ili podržavaju njihove softvere. U takvom modelu, jedini način da se poveća prihod je da reklama postane dobro plaćena. Fejsbuk je skorije bio kritikovan zbog korišćenja nove metode prećenja korisnika da bi postigli sve to.[56]

Ovakva nova ekonoima ima alternativu. Eplov Ap stor (iOS)(Eplova prodavnica) se dokazao veoma popularnim i kod korisnika i kod developera. Fondacija slobodnog softvera smatra da je Eplov Ap stor u nespojivoj vezi sa GPL-om žaleći se da je Epl koristeći GPL preko njihovog Ajtjunsa prekršio uslove korišćenja. To je dovelo do toga da Epl obriše GPL-licencirane produkte iz svog Ap stor, radije nego da prilagođavaju pravila GPL-licenci.[57]

Vidi još uredi

Napomene uredi

  1. ^ SSOIK (Slobodni i softver otvorenog izvornog koda) predstavlja sveobuhvatan pojam koji pokriva i slobodni i softver otvorenog izvornog koda, koji iako predstavljaju slične modele, imaju različite kulture i filozofije.[1] Reč "slobodan" se odnosi na slobodu korisnika da kopira i ponovo koristi softver. Fodnacija slobodnog softvera predstavlja organizaciju koja se zalaže za model slobodnog softvera, potencira da se razume koncept, kao npr. "kada se spomene reč "free" treba se misliti na slobodu u govoru, a ne nešto besplatno kao npr. pivo".(Videti „Definicija slobodnog softvera”. GNU.org. Pristupljeno 4. 2. 2010. ) Slobodni softver se fokusira na fundamentalnu slobodu koju daje korisnicima, dok se softver otvorenog izvornog koda bazira na poznatu snagu "peer to peer" razvojnog modela.[2] SSOIK je izraz koji se može koristiti bez posebne pristrasnosti prema bilo kakvom političkom režimu.

Reference uredi

  1. ^ Feller 2005, str. 89, 362.
  2. ^ Feller 2005, str. 101–106, 110–111.
  3. ^ Free Software Foundation. „What is free software?”. Pristupljeno 14. 12. 2011. 
  4. ^ Hatlestad 2005.
  5. ^ Claburn 2007.
  6. ^ Fisher, McKie & Mancke 1983.
  7. ^ „Computer Software 1980 Copyright Act, Pub.” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 30. 03. 2013. g. Pristupljeno 6. 1. 2016. 
  8. ^ „Copyright Basics”. 
  9. ^ Weber 2009.
  10. ^ William 2002.
  11. ^ "Release notes for Linux kernel 0.12".
  12. ^ "History of the OSI".
  13. ^ Charny 2001.
  14. ^ Miller, Voas & Costello 2010, str. 14–16.
  15. ^ a b Brockmeier 2010.
  16. ^ „LLVM Developer Policy”. LLVM. Pristupljeno 19. 11. 2012. 
  17. ^ Holwerda 2011.
  18. ^ "Sun to Acquire MySQL" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. jul 2011).
  19. ^ Thomson 2011.
  20. ^ Samson 2011.
  21. ^ Nelson 2009.
  22. ^ Niccolai 2012.
  23. ^ Jones 2012.
  24. ^ "GNU.org".
  25. ^ "GNU's Bulletin, Volume 1 Number 1. str. 8".
  26. ^ "The Free Software Definition – Translations of this page".
  27. ^ Perens 1999.
  28. ^ „The Open Source Definition”. 
  29. ^ "Free/Libre and Open Source Software: Survey and Study" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. jul 2011).
  30. ^ "Free/Libre and Open Source Software and Open Standards in South Africa: A Critical Issue for Addressing the Digital Divide" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. avgust 2004).
  31. ^ "FLOSS deployment in Extremadura, Spain".[dead link]
  32. ^ "Relatório da ONU aponta o Software Livre (FLOSS) como melhor" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. februar 2009).[dead link]
  33. ^ Stallman n.d.
  34. ^ „Licenses by Name”. Open Source License. Open Source Initiative. Arhivirano iz originala 15. 02. 2020. g. Pristupljeno 23. 10. 2011. 
  35. ^ Gunter 2013.
  36. ^ Bridgewater 2013.
  37. ^ ""Role of Open or Free Software", Section 15. str. 20, of the State IT Policy (2001) of the Government of Kerala, copy available at the UN Public Administration Network (UNPAN) site" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. novembar 2013) (PDF).
  38. ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 27. 04. 2015. g. Pristupljeno 06. 01. 2016. 
  39. ^ Alawadhi 2015.
  40. ^ „Policy on Adoption of Open Source Software for Government of India” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 15. 08. 2015. g. Pristupljeno 06. 01. 2016. 
  41. ^ "Landeshauptstadt München - Aktuelle Zahlen" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. jul 2015) (in German).
  42. ^ (Spanish) Venezuela Open Source Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. februar 2008)[dead link]
  43. ^ Chavez, Hugo F. (December 2004).
  44. ^ "OSCC.org" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. oktobar 2011).
  45. ^ "OSCC.org" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. oktobar 2011)
  46. ^ Clarke 2005.
  47. ^ National Advisory Council on Innovation Open Software Working Group (July 2004).
  48. ^ a b Casson & Ryan 2006.
  49. ^ "[News] Ecuador Ahead of the World with Democracy of Knowledge" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. decembar 2014).
  50. ^ (Spanish) Estebanmendieta.com, Decree 1014
  51. ^ Vaughan-Nichols 2009.
  52. ^ Paul 2009.
  53. ^ "Jordan Information Ministry signs deal on open source - Government - News & Features".
  54. ^ „"Open Source Strategy & Policy"”. Ictau.ug. Arhivirano iz originala 27. 09. 2014. g. Pristupljeno 6. 1. 2016. 
  55. ^ Benkler 2003.
  56. ^ ElBoghdady & Tsukayama 2011.
  57. ^ Vaughan-Nichols 2011.

Izvori uredi

Dodatna literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Vikiknjige imaju više informacija o Softver slobodnog i otvorenog koda
 
Vikiknjige imaju više informacija o Softver slobodnog i otvorenog koda
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Софтвер_слободног_и_отвореног_кода&oldid=27673117”