Stara maslina
Stara maslina je stablo evropske masline (Olea europaea) za koje se veruje da je najstarije stablo svoje vrste u Evropi i jedno od najstarijih u svetu. Nalazi se u gradu Baru u Crnoj Gori i 1957. godine zaštićeno je zakonom i proglašeno za spomenik prirode. Jedno je od najznačajnijih prirodnih dobara u Crnoj Gori.[1]
| Spomenik prirode Stara maslina | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Bar |
| Opština | Bar |
| Država |  Crna Gora |
| Koordinate | 42° 05′ 21″ S; 19° 06′ 01″ I / 42.089166° S; 19.100166° I |
| Vrsta spomenika | botanički |
| Godina zaštite | 1957. |
| Staratelj | Država Crna Gora |
| [[1] Zvanični veb-sajt] | |
Starost ovog stabla procenjuje se na više od 2000 godina. U prošlosti je dva puta stradala u požaru, ali se oba puta oporavila i još uvek rađa. Plod sa nje se sakuplja i od njega se pravi maslinovo ulje koje se prodaje posetiocima kompleksa. Interesovanje za Staru maslinu je sve veće i svake godine posećuje je veliki broj turista iz celog sveta.[2]
Lokacija uredi
Spomenik prirode Stara maslina nalazi se u barskom naselju Mirovica, nedaleko od Starog grada, uz magistralni put Bar-Ulcinj i predstavlja zaštitni znak grada Bara. Osim Stare masline, koja je stara preko 2000 godina, u istom dvorištu je još sedam stabala maslina koje su stare između 500 i 700 godina. Godine 2008. prostor oko Stare masline uređen je i pretvoren u parkovsko-spomenički kompleks,[2] veličine oko 2564 m²[3]
Spor oko vlasništva uredi
Oko 2500 m² zemljišta na Mirovici, na kome se nalazi spomenik prirode Stara maslina, našlo se na Privrednom sudu po tužbi opštine Bar protiv preduzeća „Primorka” u stečaju. Prema podacima u katastru, zemljište je od 1960. svojina „Primorke”, dok je Stara maslina stavljena pod zaštitu države 1957. godine i kao kulturno dobro nije ušla u stečajnu masu „Primorke”, ali jeste zemljište na kome se nalazi. Zemljišta oko Stare masline je procenjeno na 65 evra po kvadratu, odnosno 166.660 evra.[3]
Procena starosti uredi
Na Šumarskom fakultetu Univerziteta u Istanbulu 2015. godine vršena je analiza uzoraka 50 stabala masline u okolini Bara i Ulcinja. Rezultati su pokazali Stara maslina na Mirovici posađena pre 2240 godina.
Ova jedinstvena studija nedvosmisleno je pokazala da su od 50 testiranih stabala dva starija od 2000 godina, šest je starosti 1000-2000 godina, dvadeset 500-1000 godina, a ostala su ispod 500 godina starosti. Osim Stare masline u okolini Bara raste još i maslina u selu Pečurice, čija se starost procenjuje na 2056 godina i u selu Dobre vode, stara 1799 godina. Najstarija maslina u susednom Ulcinju nalazi se u Valdanosu i stara je 1892 godine, a nešto mlađa raste u Ulcinju već 1314 godina. Uzimanje uzoraka sprovodilo se od 16. do 23. novembra 2014. godine[4] na 25 stabala iz Bara i 25 iz Ulcinja. Vlasnicima ovih stabala dodeljeni su sertifikati koji dokazuju starost maslina, a za Staru maslinu sertifikat je dobila Opština Bar.[5]
Danas se na području Bara nalazi preko 100.000 maslinovih stabala, a većina zasada su stabla stara po nekoliko stotina godina.[1]
Stara maslina u tradiciji i kulturi uredi
Za Staru maslinu na Mirovici vezane su mnoge legende i predanja. Prema jednom od njih ispod ovog stabla su se, u vreme kada je na ovim prostorima postojala krvna osveta, mirile zavađene vojske, bratstva i porodice. Priča se da je za vreme vladavine kralja Nikole uslov za svakog Baranina koji je hteo da se oženi bio da mora najpre da posadi 20 maslinovih stabala.[2] Obaveza čuvanja Stare masline vekovima je prenošena s kolena na koleno. Stariji Barani sećaju se zabrane kidanja grana ili listova sa njenog stabla, kao i legende o prokletstvu koje bi zadesilo svakoga ko pokuša da je uništi ili poseče. Tako se priča da su, u vreme italijanske okupacije, njenim tadašnjim vlasnicima botaničari koji su boravili u Baru nudili ogroman novac da maslinu izvade i odnesu u Italiju, što su ovi bez razmišljanja odbili.[1]
Od 1987. godine u Baru se, tokom novembra meseca, u Baru tradicionalno održava manifestacija „Susreti pod Starom Maslinom”, posvećena dečijem stvaralaštvu i stvaralaštvu za decu.[6] Godine 1989. ustanovljena je i nagrada za životno delo „Stara maslina”.[7]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v Mustafić, Suljo. Maslina stara preko 2000 godina - katalog. JP Kulturni centar Bar.
- ^ a b v „Stablo u Crnoj Gori najstarije u Evropi: Stara Maslina zaštitni znak Bara”. CDM. Pristupljeno 8. 5. 2017.
- ^ a b Boljanović, B. (25. 3. 2015). „Bar: Čija je Stara maslina”. Večernje Novosti. Pristupljeno 8. 5. 2017.
- ^ Knežević Vučićević, Vjera (15. 4. 2015). „Stara maslina na Mirovici ima 2240 godina, i najstarija je”. Bar Info. Pristupljeno 8. 5. 2017.[mrtva veza]
- ^ „Saopštenje: Stara maslina u Baru postoji 2.240 godina”. Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Crne Gore. Pristupljeno 8. 5. 2017.[mrtva veza]
- ^ „Bar – „Susreti pod Starom Maslinom“”. Portal Montenegrina. Pristupljeno 8. 5. 2017.
- ^ Ratković, Milenko. ANEGDOTE O PISCIMA (PDF). Portal Montenegrina. str. 56—57. Pristupljeno 8. 5. 2017.
Literatura uredi
- Ratković, Milenko. ANEGDOTE O PISCIMA (PDF). Portal Montenegrina. str. 56—57. Pristupljeno 8. 5. 2017.
- Mustafić, Suljo. Maslina stara preko 2000 godina - katalog. JP Kulturni centar Bar.
- Gugolj, Branka. VIZIJA SAVREMENOG PRISTUPA ZAŠTITI KULTURNOG PEJZAŽA U DELU ARHITEKTE ĐURĐA BOŠKOVIĆA (PDF). Filozofski fakultet Kosovska Mitrovica. Pristupljeno 8. 5. 2017.
- Miranović, Ksenija (2006). Maslina : (Olea europaea L.). Podgorica: Pobjeda. ISBN 978-86-309-0222-2.COBISS.SR 10668560
Spoljašnje veze uredi
- Stanković, Branko (19. 1. 2013). „Jedno od tri najstarija stabla masline u svetu nalazi se u Baru...”. RTS: Kvadratura kruga. Pristupljeno 8. 5. 2017.
