Stranka srpskih radikala

Stranka srpskih radikala (SSR) je vanparlamentarna politička stranka u Crnoj Gori. Osnovana je 1992. godine, pod okriljem Srpske radikalne stranke iz Beograda. Ogranak SRS u Crnoj Gori je prvobitno registrovan pod nazivom Srpska radikalna stranka Crne Gore (SRSCG), ali već tokom 1993. godine u stranci je došlo do unutrašnjih sporova i podjela, a potom i do stvaranja paralelne SRSCG (1994) koja je uz pomoć režima uspjela da se legalizuje (1995), nakon čega je izvorna SRSCG bila primorana da se 27. februara 1996. godine preregistruje pod nazivom: Srpska radikalna stranka dr Vojislav Šešelj. Od svog osnivanja, stranka je samostalno ili u koaliciji sa drugim programski srodnim strankama učestvovala na parlamentarnim i lokalnim izborima u Crnoj Gori. Nakon 2000. godine stranka je jedno vrijeme bila pod prijetnjom zabrane, ali se ipak održala. Počevši od 2006. godine, djeluje pod nazivom Stranka srpskih radikala (SSR). Predsjednik stranke je Duško Sekulić.

Stranka srpskih radikala SSR
Vođa	Vojislav Šešelj
Predsjednik	Duško Sekulić
Koalicija	PES—UCG—Civis—SSR
Slogan	Srbija je večna dok su joj deca verna!
Osnovana	1992.
Sedište	Podgorica, Crna Gora
Novine	Velika Srbija
Ideologija	Srpski nacionalizam, Velikosrpska ideja, Društveni konzervativizam, Evroskepticizam, Rusofilstvo, Antiglobalizam, Antikomunizam, srpsko-crnogorski unionizam.
Politička pozicija	Krajnja desnica
Skupština	5 / 847

Za više informacija o Srpskoj radikalnoj stranci pogledajte stranicu Srpska radikalna stranka.

Stranku srpskih radikala (SSR) ne treba poistovećivati sa Srpskom radikalnom strankom u Crnoj Gori, koju predvodi Ilija Darmanović.

Istorija

Od svog osnivanja, stranka se zalagala za očuvanje državnog jedinstva Crne Gore i Srbije. Na saveznim izborima koji su održani u maju 1992. godine, Srpska radikalna stranka je nastupila kao jedinstvena organizacija na cjelokupnom području SRJ, osvojivši tri poslanička mandata u izbornoj jedinici koja je obuhvatala područje Crne Gore. Nakon najave raspisivanja vanrednih izbora za Skupštinu Crne Gore, stranka je odlučila da reorganizuje svoj ogranak u Crnoj Gori, radi učešća na predstojećim republičkim izborima. Stoga je 5. avgusta 1992. godine održana osnivačka skupština Srpske radikalne stranke Crne Gore, koja je pod tim imenom i zvanično registrovana.

Na vanrednim saveznim izborima koji su održani u decembru 1992. godine, stranka je osvojila četiri poslanička mandata u izbornoj jedinici koja je obuhvatala područje Crne Gore. Na izborima za Skupštinu Crne Gore koji su održani u isto vrijeme, stranka je nastupila samostalno, osvojivši osam poslaničkih mandata. Ovaj uspjeh nije bio ponovljen na narednim izborima, pošto je u međuvremenu u stranci došlo do niza unutrašnjih sporova i raskola. Već tokom 1993. godine, u rukovodstvu stranke je došlo do prvih podjela na dvije struje, koje su istovremeno pretendovale na preuzimanje pune kontrole nad strankom, što je 1994. godine dovelo do potpunog raskola i stvaranja paralelne SRSCG, na čelu sa Radovanom Vukčevićem. Otcjepljeno krilo je krajem 1995. godine, uz pomoć režima, uspjelo da ospori svih osam poslaničkih mandata izvorne SRSCG. Oduzimanje mandata poslanicima izvorne SRSCG naišlo je na osudu svih opozicionih stranaka i šire javnosti.

Prvo preimenovanje (1996)

Pošto protesti nisu imali učinka, izvorna SRSCG je bila primorana da se 27. februara 1996. godine preregistruje pod nazivom: Srpska radikalna stranka dr Vojislav Šešelj (SRSVŠ). Za predsjednika SRSVŠ izabran je Aćim Višnjić, a za potpredsjednike: Drago Bakrač, Ilija Darmanović i Aleksandar Stamatović. Na izborima za Skupštinu Crne Gore koji su održani u novembru 1996. godine, stranka je nastupila samostalno, osvojivši 12,963 glasova (4,31%), što nije bilo dovoljno za dobijanje poslaničkih mandata po tadašnjem načinu preračunavanja glasova, koji je favorizovao samo najveće stranke. Na saveznim izborima koji su održani u isto vrijeme, stranka je osvojila 14,829 glasova (5.2%) u izbornoj jedinici koja je obuhvatala područje Crne Gore, ali ni to nije bilo dovoljno za dobijanje mandata.

Izborni neuspjeh se odrazio na stanje u stranci, tako da se već krajem 1996. godine iz stranke izdvojila grupa koju je predvodio Aćim Višnjić, koji je potom formirao novu partiju pod nazivom Otadžbinska stranka. U isto vrijeme, stranku je napustila i grupa na čijem se čelu nalazio Ilija Darmanović, koji je početkom 1997. godine formirao novu partiju, pod nazivom Srpska radikalna stranka (bez ikakvog dodatka). U međuvremenu, za predsjednicu SRSVŠ izabrana je Gordana Bulatović, koja je pokušala konsoliduje stranku.

Na predsjedničkim izborima, koji su u Crnoj Gori održani u jesen 1997. godine, stranka nije istakla svog kandidata, već je pružila podršku Momiru Bulatoviću, koji je u drugom krugu bio pobjeđen od strane Mila Đukanovića. Iako su zvanični rezultati izbora bili sporni, rukovodstvo stranke se zajedno sa stranačkom centralom iz Beograda početkom 1998. godine odazvalo pozivu na predsjedničku inauguraciju Mila Đukanovića, što je izazvalo veliku pažnju javnosti. Radikalska delegacija, koju je predvodio Vojislav Šešelj, dobila je počasno mjesto na Đukanovićevoj inauguraciji, tokom koje je došlo i do prigodnih susreta, praćenih srdačnim čestitanjima, što je u široj političkoj javnosti shvaćeno kao radikalsko prihvatanje spornih rezultata predsjedničkih izbora, pa čak i kao poklonjenje Šešelja pred Đukanovićem.

Nedugo potom, stranačko rukovodstvo je objavilo da na predstojećim izborima neće ulaziti u koalicije sa drugim srpskim i prosrpskim strankama, što je u široj javnosti shvaćeno kao povođenje za užim stranačkim interesima. Svi ovi događaji doveli su do negodovanja i potresa u stranačkoj bazi, pošto je držanje stranačke centrale bilo u potpunoj suprotnosti sa dotadašnjim djelovanjem stranke na terenu, a posljedice tog raskoraka su se pokazale već na skupštinskim izborima koji su u Crnoj Gori održani u maju 1998. godine. Stranka je osvojila svega 4060 glasova (1,17%) što je bilo daleko ispod očekivanja stranačke centrale. Od tog izbornog neuspjeha stranka se više nikada nije oporavila: onog trenutka kada je u najširoj javnosti stvoren utisak da se Šešelj poklonio pred Đukanovićem prilikom inauguracije na Cetinju, SRSVŠ je izgubila znatan dio pristalica, nakon čega je usledio period njene postepene marginalizacije u političkom životu Crne Gore.

Na skupštinskim izborima koji su u Crnoj Gori održani u aprilu 2001. godine, stranka je nastupila samostalno, osvojivši 4275 glasova (1,17%), što nije bilo dovoljno za dobijanje poslaničkih mandata. Na skupštinskim izborima koji su u Crnoj Gori održani u oktobru 2002. godine, stranka je nastupila u okviru Patriotske koalicije za Jugoslaviju, koja prema zvaničnim izbornim rezultatima nije prešla izborni cenzus, za šta joj je nedostajalo svega nekoliko stotina glasova.

Na predsjedničkim izborima koji su u Crnoj Gori održani u decembru 2002. godine, stranka je kandidovala Aleksandra Vasilijevića, koji je osvojio 6448 glasova (3.15%). Na ponovljenim predsjedničkim izborima, koji su u Crnoj Gori održani u februaru 2003. godine, kandidat SRSVŠ je ponovo bio Aleksandar Vasilijević, koji je osvojio 8734 glasova (4.24%).

Početkom 2005. godine, SRSVŠ je podržala stvaranje Pokreta za evropsku državnu zajednicu Srbije i Crne Gore, koji je okupljao političke stranke i druge organizacije koje su se zalagale za očuvanje državnog zajedništva Crne Gore i Srbije.

Neposredno nakon proglašenja državne nezavisnosti Crne Gore, stranka se u uključila u inicijativu za stvaranje šire koalicije srpskih stranaka. Tim povodom su tokom leta 2006. godine vođeni pregovori sa Srpskom narodnom strankom (SNS) i drugim političkim činiocima, što je rezultiralo postizanjem sporazuma o stvaranju koalicije pod nazivom Srpska lista. U postizanju sporazuma je učestvovala i centrala SRS u Beogradu, što je izazvalo nezadovoljstvo kod pojedinih crnogorskih političkih činilaca.

Na crnogorskim skupštinskim izborima koji su u Crnoj Gori održani u jesen 2006. godine, prvim nakon proglašenja nezavisnosti, stranka je nastupila u okviru koalicije Srpska lista, koja je osvojila 12 poslaničkih mandata, od čega je SRSVŠ pripao jedan, čime je ova stranka ponovo stekla parlamentarni status.

Drugo preimenovanje (2006)

Neposredno nakon izbora, suparnička Srpska radikalna stranka Ilije Darmanovića je pred nadležnim državnim organima pokrenula postupak protiv SRSVŠ zbog pomena imena Vojislava Šešelja u stranačkom nazivu, što je nakon osamostaljenja Crne Gore bilo protivno zakonu, koji je propisivao da stranke u svojim nazivima ne mogu sadržati pomen imena strane ličnosti. Stoga je stranačko rukovodstvo krajem 2006. godine donelo odluku da SRSVŠ usvoji naziv: Stranka srpskih radikala (SSR).

Na skupštinskim izborima koji su u Crnoj Gori održani 2009. godine, SSR je učestvovala u sklopu koalicije pod nazivom Srpska nacionalna lista. Na parlamentarnim izborima 2012. godine učestvovala je u sklopu nove koalicije pod nazivom Srpski nacionalni savez.

Početkom 2015. godine, učinjen je pokušaj programskog i organizacionog objedinjavanja srpskih radikalskih stranaka u Crnoj Gori. Tim povodom je osnovan i zajednički koordinacioni tim na čelu sa Vidosavom Ostojić, tadašnjom predsjednicom SSR. Međutim, već sredinom iste godine pokazalo se da ujedinjenje nije ostvarivo, nakon čega je Vidosava Ostojić podnela ostavku na obe funkcije. Na čelo SSR je potom ponovo došao Duško Sekulić. Na parlamentarnim izborima 2016. godine, SSR je nastupila samostalno, ostvarivši skroman rezultat.

Izborni rezultati

Rezultati učešća stranke na izborima za Skupštinu Republike Crne Gore:

Skupština Crne Gore

Godina	Broj glasova	%	Broj mandata	Koalicija	Učešće u vlasti
1992	22,329	7.56%	8 / 75	—	opozicija
1996	12,963	4.31%	0 / 75	—	vanparlamentarna
1998	4,060	1.17%	0 / 75	—	vanparlamentarna
2001	4,275	1.17%	0 / 75	—	vanparlamentarna
2002	9,911	2.84%	0 / 75	Patriotska koalicija	vanparlamentarna
2006	49,730	14.68%	1 / 81	Srpska lista	opozicija
2009	4,291	1.30%	0 / 81	Srpska nacionalna lista	vanparlamentarna
2012	3,085	0.85%	0 / 81	Srpski nacionalni savez	vanparlamentarna
2016	693	0.18%	0 / 81	—	vanparlamentarna
2023.	77.203	25,53%	5 / 81	PES—UCG—Civis—SSR—JKP	Podrška vlasti

Vidi još

• Srpska radikalna stranka
• Srpska radikalna stranka Crne Gore (1994)
• Srpska radikalna stranka (Crna Gora, 1997)
• Istorija Crne Gore
• Srbi u Crnoj Gori
• Srpski jezik u Crnoj Gori
• Srpske stranke u Crnoj Gori
• Prosrpske stranke u Crnoj Gori

Literatura

• Goati, Vladimir, ur. (1998). Elections to the Federal and Republican Parliaments of Yugoslavia (Serbia and Montenegro) 1990-1996: Analyses, documents and data. Berlin: Sigma. 
• Darmanović, Srđan (2007). „Duga tranzicija u Crnoj Gori - od polukompetitivnih izbora do izborne demokratije”. Izbori i izborno zakonodavstvo u Crnoj Gori 1990-2006 (PDF) (2. izd.). Podgorica: CEMI. str. 83—100. 
• Komar, Olivera; Vujović, Zlatko (2007). „Monitoring izbora i izbornog procesa”. Izbori i izborno zakonodavstvo u Crnoj Gori 1990-2006 (PDF) (2. izd.). Podgorica: CEMI. str. 101—145. 
• Pavićević, Veselin (2002). Izborni sistem: Distributivni činioci izbornog sistema na primeru izbora u Crnoj Gori 1990-2001 (PDF). Beograd: Centar za slobodne izbore i demokratiju. 
• Pavićević, Veselin (2007). „Analiza normativne strukture i efekata sistema”. Izbori i izborno zakonodavstvo u Crnoj Gori 1990-2006 (PDF) (2. izd.). Podgorica: CEMI. str. 13—82. 
• Subotić, Momčilo (2017). „Izbori u Crnoj Gori 2016. i položaj Srba” (PDF). Politička revija. 51 (1): 99—135. 

Spoljašnje veze

• Srpske novine (2011): Još jedan popis – sramna stranica u istoriji Crne Gore
• Dan (2015): Vidosava sama sebe isključila