Struktura i klasifikacija na površinskim kopovima lignita

Savremeni površinski kopovi lignita se po pravilu opremaju se sa mašinama velikog jediničnog kapaciteta za obavljanje osnovnog tehničkog procesa (otkopavanja, transporta, odlaganja jalovine, drobljenja). Korišćenjem velikih tehnoloških sistema kontinuiranog dejstva sa velikim kapacitetima, ostvaruje se velika proizvodnja, visoka produktivnost i maksimalni ekonomski efekti. Prilikom osnovnog tehnološkog procesa koji se vrši na površinskim kopovima, postoje i brojni pomoćni radovi. U osnovnoj podeli, pomoćni radovi na površinskim kopovima se klasifikuje u 4 osnovne grupe: prethodni radovi, prateći radovi, naknadni radovi i uslužni i ostali radovi.

Prethodni radovi

Ovi radovi prethode osnovnim radovima tj. obavljaju se nezavisno od osnovnog tehnološkog procesa, a zadatak im je da obezbede sve neophodne uslove za normalan rad osnovne mehanizacije. Prethodne pomoćne radove u osnovi čine radovi na:

• pripremi kopa za otvaranje,
• čišćenju površine terena ispred otkopnog fronta kopa,
• pripremi za proces odvodnjavanja kopa i
• bušenju i miniranju.

Priprema kopa za otvaranje

Po svojoj prirodi ovi radovi obuhvataju brojne aktivnosti koje su neophodne za otvaranje, kao što su izrada useka otvaranja, izrada montažnih placeva, izgradnja infrastrukture i objekata za smeštaj radnika, montaža osnovnih mašina, izrada trasa. Useci otvaranja služe za uvođenje osnovnih mašina na radni položaj u početnoj fazi eksploatacije. Izrada useka na kopovima lignita se uglavnom vrši bagerima dreglajnima. Dimenzije useka zavisi od više parametara, kao što su dužina radnog fronta, položaja ležišta i gabarita osnovne mehanizacije.

Čišćenje površine terena ispred kopa

Površina terena ispred otkopnog fronta mora biti uvek odgovarajuće pripremljena, odnosno očišćena kako bi se stvorili svi normalni uslovi za rad. Uklanjanje građevinskih objekata vrši se dozerima, krčenje šuma se vrši pomoću standardnog šumarskog alata uz pomoć dozera ili hidrauličim bagerima. U prepreke na površinskim terenima se uklanjaju i izmeštaju na drugu lokaciju, tu spadaju razni građevinski objekti(kuće, putevi, bunari, dalekovodi i dr.), rastinje, rečni tokovi. Uklanjanje građevinskih objekata sa terena vrši se dozerima, hidrauličnim bagerima ili utovaračima, a odvoz kamionima.

Priprema procesa odvodnjavanja

Jedan od osnovnih uticajnih faktora za uspešan rad osnovne i pomoćne mehanizacije je nosivost radnih planuma po kojima se ove mašine kreću a što je u direktnoj vezi sa stanjem odvodnjavanja. Stanje planuma nije samo u funkciji količine prispelih voda, već i u velikom stepenu zavisi od kvaliteta izvedenih pomoćnih radova za potrebe odvodnjavanja. Pomoćni radovi su: izmeštanje i regulacija vodotoka, izrada vodonepropusnih ekrana, izrada useka odvodnjavanja, izrada filterskih bunara.

Bušenje i miniranje

Bušenje na površinskim kopovima lignita vrši se za sledeće potrebe: za izradu istražnih bušotina, za izradu filterskih bunara, za izradu minskih bušotina i za potrebe geofizičkih i geomehaničkih istraživanja.

Prateći radovi

Prateći radovi na površinskim kopovima izvode se uporedo sa odvijanjem osnovnog proizvodnog procesa, što posebno nameće potrebu da se ovi radovi izvode brzo i efikasno kako bi se maksimalno smanjili zastoji u radu osnovne mehanizacije i obezbedili uslovi za njen što kvalitetniji i bezbedniji rad. u ovu grupu pomoćnih radova mogu se svrstati:

• putno-kolosečni radovi,
• zemljani radovi,
• dizalični radovi,
• transportni radovi,
• remontno - konzervacijski radovi i
• čišćenja i obezbeđenja.

Putno - kolosečni radovi

Putno - kolosečni radovi obuhvataju sve radove na izgradnji, stabilizaciji i održavanju putne mreže i železničkih pruga(ako ih ima), kao i radove na montaži, demontaži, pomeranju, regulisanju, produžavanju i skraćivanju transportera sa gumenom trakom.

Zemljani radovi

Obavljaju se u svim fazama radova na površinskom kopu i obuhvataju: u domenu prethodnih radova, u domenu pratećih radova i u domenu naknadnih radova. Ovi radovi obuhvataju: nivelisanje etažnih ravni, izrada kanala, ispusta, prelaza, izrada rampi i oblikovanje kosina, rastresanje.

Dizalični radovi na površinskom kopu

Svi ovi radovi se mogu podeliti: demontažno - montažne radove, skladišno - magacinske radove i specijalne radove

Pomoćni transport na površinskim kopovima

Kamion damper male nosivosti

Pod transportom na površinskim kopovima obično se podrazume na osnovne vidove transporta otkopanih masa koji se uglavnom vrši transportnom trakom. Međutim pored toga, javlja se i pomoćni vidi transporta, koji se obavlja drumskim vozilima.

Naknadni radovi

Naknadni radovi slede posle završetka osnovnih rudarskih radova na određenom prostoru i uglavnom obuhvataju sve radove vezane za dovođenje degradiranih površina u prvobitno stanje. Tu se izdvajaju radovi na rekultivaciji degradiranih površina.