Tanbalji
Tanbalji ili Tamgali (kazaški: Taңbalы, u značenju "oslikano" ili "označeno mesto") je praistorijski arheološki lokalitet u pokrajini Žetisu ("Sedmorečje"), Kazahstan, oko 120 km severozapadno od Almatija koje je najpoznatije po oko 5,000 petroglifa.[1] Zbog toga je Tanbalji upisan na UNESKO-v Spisak mesta Svetske baštine u Aziji i Australaziji 2004. godine[2] kao "značajno svedočanstvo života i verovanja stočarskih naroda srednjoazijskih stepa od bronzanog doba do danas".
| Tanbalji | |
|---|---|
 | |
| Svetska baština Uneska | |
| Zvanično ime | Petroglifi u arheološkom predelu Tanbalji |
| Mesto | Almatinska oblast, Kazahstan |
| Koordinate | 43° 48′ 12″ S; 75° 32′ 06″ I / 43.8033° S; 75.535° I |
| Površina | 900, 2.900 ha (97.000.000, 312.000.000 sq ft) |
| Kriterijum | Kulturno dobro: iii |
| Upis | 2004. (28. sednica) |
| Veb-sajt | http://whc.unesco.org/en/list/1145 |
Petroglifi se većinom nalaze u glavnom kanjonu reke Tanbalji, za koji se veruje kako je bio mesto drevnih oltara, ali ih ima i u drugim bočnim kanjonima gde su pronađeni ostaci 48 praistorijskih naselja. Oni datiraju od 1400. p. n. e. (bronzano doba) do početka 20. veka, i predstavljaju višeslojna naselja koja su konstantno bila naseljena hiljadama godina, a naseljavali su ih polu-nomadski stočari-konjanici. U njihovoj blizini se nalaze nekropole s megalitskim kružnim građevinama iz bronzanog doba i kasnijim zemljanim grobnicama-humcima (kurgani).
Najraniji petroglifi (14—13. p. n. e.) predstavljaju duboko urezene figure različitih značenja, od glava boga-sunca, zoomorfnih bića, sinkretičkih figura, prerušenih ljudi do velikog broja raznolikih životinja. Kasnobronzani petroglifi su manji i slabije izraženi, i većinom prikazuju prizore iz svakodnevnog života, obično vezani za uzgoj stoke.
Petroglifi iz gvozdenog doba su najbrojniji, ali i najraznovrsniji, i predstavljaju izraz brojnih naroda koji su naseljavali ovo područje od 1000. p. n. e. do oko 500. godine. Tada se javljaju i prizori lova i figure kamila.
U Srednjem veku su drevni Turkijski narodi počeli prikazivati simbole moći stepskih carstava koja su nastala od 6. do 12. veka. Osim prikaza ratničkih vojskovođa i uzgoja stoke tu su česti i prizori stegonoša, strelaca, i predmeti konjičke opreme.
Kazasi i Džungari su nakon mongolskih osvajanja u 13. i 14. veku započeli klesati u stenama različite prizore velike umentičke kreativnosti, koja je postupno potpuno napuštena krajem 19. i početkom 20. veka. Sovjeti su 1930. godina kolektivno premestili lokalno stanovništvo iz Tinbaljija u Rusiju i Ukrajinu. Tek im je od 1956. godine bilo dozvoljeno vratiti se u stara naselja, ali su već do tada izgubili običaj klesanja slika u stenama. Današnji stanovnici su mešavina autohtonog stanovništva i Kazasa koji su prebegli iz Kine i uglavnom su muslimani koji se pridržavaju starih običaja poput vezivanja vezenih tkanina pored izvora, ali koji su zaboravili veze s drevnim petroglifima.
Izvori
uredi- ^ Luc Hermann, Die Petroglyphen von Tamgaly in Kasachstan, Pariz 2011. Preuzeto 2. juna 2011.
- ^ Nacionalni rezervat Korgalžinskij, Oriental Express Central Asia, Preuzeto 2. juna 2011.
Spoljašnje veze
uredi- A. A. Goryachev & A. N. Mariyashev, Petrogliphs of Semirechye, 2000.
- Panoramske fotografije Petroglifa Tanbaljija sa ourplaceworldheritage.com
