Tomas Grejam
Tomas Grejam (Glazgov, 21. decembar 1805 — 16. septembar 1869) bio je britanski hemičar, poznat po svom pionirskom radu na dijalizi i difuziji gasova.[1] Smatra se jednim od osnivača koloidne hemije.[2]
| Tomas Grejam | |
|---|---|
 Tomas Grejam | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 21. decembar 1805. |
| Mesto rođenja | Glazgov, Ujedinjeno Kraljevstvo |
| Datum smrti | 16. septembar 1869. (63 god.) |
| Mesto smrti | London, Ujedinjeno Kraljevstvo |
| Obrazovanje | Univerzitet u Glazgovu, Univerzitet u Edinburgu, Univerzitet u Londonu |
| Naučni rad | |
| Polje | difuzija i dijaliza gasova |
| Poznat po | Grahamovi zakoni |
Život
urediGrejam je rođen u Glazgovu, a školovanje je započeo u osnovnoj, zatim i srednjoj školi u rodnom mestu. Grejamov otac bio je uspešan proizvođač tekstila i želeo je da njegov sin uđe u crkvu Škotske. Umesto toga, prkoseći očevim željama, Grejam je postao student na Univerzitetu u Glazgovu 1819. Tamo je razvio veliko interesovanje za hemiju, studirajući kod profesora Tomasa Tompsona, koji je bio oduševljen i pod utiskom tog mladog čoveka. Diplomirao je 1824. godine.
Kasnije je studirao medicinu na Univerzitetu u Edinburgu, a zatim je kratko predavao hemiju na Medicinskom fakultetu Univerziteta u Glazgovu u Portland Stritu. 1828. godine izabran je za počasnog člana Univerziteta u Edinburgu, a njegov predlagač bio je ugledni biolog Edvard Tarner Benet. Osvojio je Kejtovu medalju društva za period 1831–33.[3]
Godine 1830. postavljen je za prvog profesora hemije na Andersonovoj medicinskoj školi, radno mesto koje je kasnije nazvano Slobodnom katedrom za hemiju. Takođe je držao predavanja u Meksikološkoj instituciji u Glazgovu pre nego što je prešao da preuzme posao profesora na Londonskom univerzitetu, gde je Grejam 1841. osnovao Hemijsko društvo u Londonu. 1866. izabran je za stranog člana Kraljevske švedske akademije nauka. Njegova poslednja pozicija bio je Majstor kovnice, gde je boravio od 1855. do smrti. Bio je poslednja osoba koja je zauzela tu funkciju[4].
Preminuo je na trgu Gordon u Londonu, ali njegovo telo je vraćeno u Glazgov radi sahrane u porodičnoj parceli u katedrali u Glazgovu.
Nije se oženio i nije imao dece.
Publikacije
urediTomas Grejam poznat je po svojim studijama o ponašanju gasova, što je rezultiralo njegovom formulisanjem dve veze, obe otkad su postale poznate kao Grejamovi zakoni, prvi koji se odnosi na difuziju gasa,[5] a drugi u vezi sa izlivanjem gasa.[6]
U prvom slučaju, Grejam zaključuje da je, kada se više puta meri pod istim uslovima pritiska i temperature, brzina difuznog mešanja gasa obrnuto proporcionalna kvadratnom korenu njegove gustine, a imajući u vidu i odnos između gustine i molarne mase, takođe obrnuto proporcionalan kvadratnom korenu njegove molarne mase. Na isti način, u poslednjem slučaju, kada se radi o izlivanju gasa kroz rupicu za probijanje u vakuum, Grejam je zaključio da je izliv gasa je obrnuto proporcionalan kvadratnom korenu njegove molarne mase. Ovo dvoje se ponekad naziva kombinovanim zakonom (opisujući obe pojave).U primenjenim oblastima, Grejam je takođe napravio fundamentalna otkrića vezana za dijalizu, proces koji se koristi u istraživanjima i industrijskim okruženjima, kao i u modernoj zdravstvenoj zaštiti. Grejamovo proučavanje koloida rezultiralo je njegovom sposobnošću da razdvaja koloide i kristaloide koristeći takozvani "dijalizator", koristeći tehnologiju koja je osnovni preteča tehnologije u savremenim mašinama za dijalizu bubrega. Ove studije su bile osnova u polju poznatom kao koloidna hemija, a Grejam je zaslužan za jednog od njegovih osnivača.
Reference
uredi- ^ „Thomas Graham | Scottish chemist”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-02-05.
- ^ „Colloid | physics”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-02-05.
- ^ „Account Suspended”. www.royalsoced.org.uk. Arhivirano iz originala 05. 02. 2020. g. Pristupljeno 2020-02-05.
- ^ Ghosh, Pallab (2009-12-30). Colloid and Interface Science (na jeziku: engleski). PHI Learning Pvt. Ltd. ISBN 978-81-203-3857-9.
- ^ Cussler, E. L.; Cussler, Edward Lansing (2009-01-15). Diffusion: Mass Transfer in Fluid Systems (na jeziku: engleski). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-87121-1.
- ^ Trefil, James S. (2003). The Nature of Science: An A-Z Guide to the Laws and Principles Governing Our Universe (na jeziku: engleski). Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 978-0-618-31938-1.