Treći makedonski rat
Treći rimsko-makedonski rat se vodio u periodu od 171−167. p. n. e. između Rimske republike i Pergama s jedne, te Makedonije s druge strane. U njemu su Rimljani pobedili i potvrdili svoju dotadašnju hegemoniju nad antičkom Grčkom, a drevno makedonsko kraljevstvo je prestalo postojati.
| Treći makedonski rat | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo makedonskih ratova | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||||
| Rimska republika, Pergamsko kraljevstvo | Makedonija | ||||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||||
| Lucije Emilije Paul Makedonac | Persej Makedonski | ||||||||||
Uvod uredi
Nakon što je godine 197. p. n. e. poražen u Drugom makedonskom ratu, makedonski kralj Filip V je mirom u Tempeu znatno oslabljen. Njegova država se morala odreći bilo kakvih ambicija da utiče na zbivanja u Grčkoj, morala je predati ratnu mornaricu i ograničiti vojsku na 5000 ljudi, a mlađi kraljev sin Demetrije je poslat kao talac u Rim. Međutim, kada je Filip u Rimsko-sirijskom ratu odbio podržati seleukidskog kralja Antioha Velikog, odnosi s Rimom su se malo poboljšali, a Demetrije je pušten natrag na Filipov dvor. Tamo je, međutim, došlo do kobnog suparništva sa starijim bratom, princom Persejem, koji je Demetrija optužio da je rimski agent i nagovorio oca da ga pogubi. Kada je Persej nakon očeve smrti preuzeo vlast nad državom, otpočeo je novi, antirimski kurs politike, nastojeći sklopiti saveze pomoću kojih bi pokrenuo novi rat i tako anulirao rezultate prethodnog.
Ta je politika najviše uznemirila Pergam i kralja Eumena II, vernog rimskog saveznika, koji je lobirao Rim da pokrene rat protiv njegovog mladog, ambicioznog i agresivnog suseda. Godine 172. p. n. e. je i lično putovao u Rim kako bi Senat uverio u nužnost pokretanja rata. Pri povratku je na njega pokušan atentat, a za što je optužen Persej. To je bila kap koja je prelila čašu i naterala Senat da pokrene rat protiv Perzeja 171. p. n. e.
Tok uredi
Rat je počeo loše za Rimljane. Vojska konzula Publija Licinija Krasa je godine 171. p. n. e. došla u Tesaliju, ali ju je tamo Persej spremno dočekao i naneo joj poraz u bici kod Kalikina. Taj iznenadni poraz je podstakao mnoge od dotada grčkih polisa da se okrenu Perseju ili proglase neutralnost. Perzej je nakon bitke Rimljanima poslao mirovnu ponudu, ali je ona odbijena.
Godine 169. p. n. e. Rimljani su pokrenuli novi pohod na Makedoniju na čelu s Kvintom Marcijem Filipom. Ta je vojska uspela prodreti na Persejevu teritoriju, ali je ubrzo suočila s logističkim problemima te bila prisiljena na povlačenje. Persej je nastojao još jedan uspeh iskoristiti kako bi na svoju stranu privukao ne samo seleukidskog kralja Antioha IV, nego i starog neprijatelja Eumena. U tome nije uspeo, ali je zato na svoju stranu privukao ilirskog kralja Gencija, što je iste godine dovelo do izbijanja Trećeg ilirskog rata.
Rimskoj vojsci je uspehe sprečila sve veća nedisciplina u njenim redovima, odnosno nastojanje komandanata da što duže imaju priliku za ratni plen u bogatoj Grčkoj, umesto da brzo završe rat. Takvo stanje stvari je sve više počelo od Rima okretati i njegove dotadašnje saveznike, a čak i oni koji su ostali verni su s vremenom postali predmetom sumnje, uključujući i Eumena kome je godine 168. p. n. e. sprečen ulaz u Italiju kada je Senatu lično hteo iskazati vernost.
Situacija se poboljšala kada je godine 168. p. n. e. na čelo rimske vojske stao Lucije Emilije Paul Makedonac. On se nije ustručavao zapodenuti uređenu bitku s Persejom, a kada je kod Pidne došlo do konačnog okršaja, veštim korišćenjem fleksibilne manipularne taktike na neravnom zemljištu je uspeo nadvladati Persejevu dotada nepobedivu falangu. U toj je bici Makedoncima nanesen odlučujući poraz nakon koga se Persej Rimljanima predao zajedno sa svojom porodicom i dvorjanima.
Posledice uredi
Pobednički Rimljani su odlučili trajno zatrti svaku pretnju po svoju hegemoniju u Grčkoj. Persej je odveden u Italiju gde je nekoliko godina kasnije umro, a njegovo kraljevstvo je podeljeno na četiri klijentske republike kojima su Rimljani izričito zabranili bilo kakve međusobne veze. Veliki broj makedonskih gradova je uništen, a preko 300.000 Makedonaca prodato u roblje. Zemlja je podeljena rimskim veteranima kao i tračkim saveznicima. Istovremeno je provedena i velika čistka u samoj Grčkoj. Preko 1000 vodećih političara je prisilno dovedeno u Rim, a među njima se našao i znameniti istoričar Polibije koji će kasnije detaljno opisati sve te događaje.
Rimski postupci u Trećem makedonskom ratu su izazvali veliko nezadovoljstvo u Makedoniji i Grčkoj, koje će dve decenije kasnije dovesti do Četvrtog makedonskog rata i uništenja Korinta.
