T-6 Teksan

T-6 Teksan (engl. T-6 Texan), poznat kao i Nort Ameriken Harvard (engl. North American Harvard) u Ujedinjenom Kraljevstvu je jednokrilni dvosedi avion za prelaznu letačku obuku pilota metalne konstrukcije sa uvlačivim klasičnim stajnim trapom. Proizvodio se u fabrici Nort amerken avijejšon u SAD.

T-6 Teksan
Opšte
Namena	obuka pilota
Zemlja porekla	SAD Ujedinjeno Kraljevstvo
Proizvođač	North American Aviation
Prvi let	1.04.1935.
Početak proizvodnje	1936.
Uveden u upotrebu	1936.
Povučen iz upotrebe	1995.
Status	neaktivan
Prvi korisnik	SAD
Broj primeraka	15.495
Dimenzije
Dužina	8,84 m
Razmah krila	12,81 m
Visina	3,57 m
Površina krila	23,60 m²
Masa
Prazan	1.886 kg
Normalna poletna	2.548 kg
Pogon
Klipno-elisni motor	1 x Pratt Whitney R-1340 AN-1
Snaga	442 kW
Performanse
Brzina krstarenja	233 km/h
Maks. brzina na Hopt	335 km/h
Dolet	1.175 km
Plafon leta	7.400 m
Brzina penjanja	366 m/min

Razvoj

T-6 Teksan izložen u Muzeju vazduhoplovstva — Beograd.

Prototip ovog izuzetno uspelog aviona za prelaznu obuku vojnih pilota poleteo je aprila 1935. godine pod oznakom NA-16 a uskoro je pored zvaničnog imena Teksan (Texan) od pilota dobio nadimak „Leteća testera” zbog karakterističnog zvuka rada motora. Avioni isporučeni Englezima na osnovu ugovora o zajmu i najmu dobili su nov naziv - Harvard. Završetak Drugog svetskog rata nije označio i njegov kraj - Amerikanci ga koriste kao laki jurišni avion u Korejskom ratu pedesetih godina, Francuzi u Alžirskom ratu za nezavisnost, Englezi u Keniji, a Izraelci su ga koristili kao obrušavajući bombarder. Sve ukupno proizvedeno je 21.342 aviona u 200 školskih i 53 borbene varijante uključujući i lovačku.

Jugoslavija

Jugoslovenski piloti su se prvi put sreli sa ovim tipom aviona u leto 1943. kada je počela njihova preobuka u Africi u 71. OTU (jedinica za borbenu obuku) radi kasnijeg prelaska na Harikene i Spitfajere. Prvi od ukupno 11 Harvarda za JRV predati su marta 1945. u Zemuniku kod Zadra i uspešno su korišćeni za prelaznu borbenu obuku. Posebno znajačnu ulogu odigrali su po prijemu američkih F-47D u JRV, jer su piloti na njima izvodili trenažne letove pre no što su seli za komande Tanderbolta. Vremenom na neke primerke ugrađena je kamera K-24 radi korišćenja u izviđačkom puku, a pred kraj resursa korišćeni su u štabnim avioodeljenjima. Poslednja dva rashodovana su 1960. godine.

Korišćenje

• Argentina
• Australija
• Belgija
• Bolivija
• Brazil
• Kanada
• Čile
• Kolumbija
• Kuba
• Danska
• Grčka
• Indija
• Španija
• SAD
• Ujedinjeno Kraljevstvo
• Jugoslavija

Literatura

• Komanda RV i PVO, Čuvari našeg neba, Vojnoizdavački zavod, Beograd, 1977.
• Janić, Čedomir; Petrović, Ognjan (2010). Vek avijacije u Srbiji 1910-2010, 225 značajnih letelica. Beograd: Aerokomunikacije. ISBN 978-86-913973-0-2. 
• Dimitrijević, Bojan (2012). Jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo 1942-1992. Beograd: Institut za savremenu istoriju. ISBN 978-86-7403-163-6. 
• Pejčić, Predrag, Prva i Druga eskadrila NOVJ (352 Yugoslav Squadron - 351 Yugoslav Squadron), Beograd, VINC i Komanda RV i PVO,1991.

Spoljašnje veze

• http://www.vazduhoplovnetradicijesrbije.rs/index.php/istorija/north-american-t-6-texan
• http://www.muzejvazduhoplovstva.org.rs/eksponati.php?jez=src&id=45
• http://www.airwar.ru/enc/other2/at6.html
• http://www.boeing.com/history/products/t-6-texan-trainer.page
• http://www.warbirdalley.com/t6.htm
• https://web.archive.org/web/20160510003005/http://www.classicfighters.org/content/north-american-t-6-texan
• http://www.flyingmag.com/aircraft/pistons/t-6-texan Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. jul 2016)
• http://www.militaryfactory.com/aircraft/detail.asp?aircraft_id=408
• http://www.airbum.com/pireps/PirepT-6.html
• https://web.archive.org/web/20160817123937/http://www.warbirdadventures.com/t_6_history
• http://www.flugzeuginfo.net/acdata_php/acdata_t6_dt.php
• https://www.planespotters.net/Aviation_Photos/search.php?tag=North+American+T-6+Texan Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. septembar 2016)
• https://web.archive.org/web/20160720230043/http://www.pacificaviationmuseum.org/aircraft/T6

Izvori

• Sadržaj ovog članka je jednim delom ili u celosti preuzet sa Muzeja vazduhoplovstva Beograd. Nosilac autorskih prava nad materijalom je dao dozvolu da se isti objavi pod slobodnom licencom. Dokaz o tome se nalazi na OTRS sistemu, a broj tiketa sa konkretnom dozvolom je 2009082810052656.