Hajim S. Davičo
Hajim S. Davičo (Beograd, 5. decembar 1854 – Ženeva, 7. mart 1918), bio je diplomatski, privredni i finansijski činovnik Srbije. Pisao je pripovetke, putopise, novele, književne i pozorišne kritike i članke, i bio je dobar prevodilac.[1] Jedna ulica u Beogradu nosi naziv po njemu.
Biografija uredi
Rodio se u jednoj od čuvenih jevrejskih porodica. Školovanje je započeo u Beogradu, nastavio u Šapcu. Završio je jevrejsku školu, srpsku osnovnu školu i nižu gimnaziju.[2] Maturirao u Višoj realnoj gimnaziji u Beogradu, gde se isticao po posebnom interesovanju za srpski jezik i književnost. Diplomirao je na Pravnom odseku Velike škole u Beogradu, 1876. godine.
Nije mogao da se bavi advokaturom zato što je Jevrejima, u tom periodu, bilo zabranjeno da polažu advokatski ispit. Zaposlio se kao pravni službenik u Ministarstvu inostranih poslova. Posle izvesnog vremena premešten je za pisara generalnog konzulata, u Pešti, gde se oženio suprugom Lelom, koja je verovatno bila Aškenaskog porekla. Po povratku u zemlju, dobio je zvanje načelnika u Ministarstvu spoljnih poslova. Radio je i u Ministarstvu privrede i Ministarstvu finansija. Bio je konzul u Trstu i Solunu, posle čega je penzionisan. Hajim Davičo bio je unuk Davida behora Hajim Davičo i prvi iz porodice koji je ušao u srpsku državnu službu. [3] Hajim Davičo nije prvi srpski diplomata jevrejskog porekla, ali je prvi srpski Jevrejin koji je postao profesionalni diplomata.
Krajem osamdesetih godina postao je član masonske lože „Sloga, Rad i Postojanstvo”. Preselio se u Minhen, 1901. godine, gde je bio srpski predstavnik u Nemačkoj, i dopisnik „Trgovinskog glasnika”. U periodu od 1902. do 1913. godine slao je veći broj izveštaja, odnosno članaka o privrednim, umetničkim i kulturnim prilikama u Nemačkoj. Do početka rata bio je šef privredne agencije, a za vreme rata živeo je u Švajcarskoj.
Književnim stvaralaštvom počeo je da se bavi kao gimnazijalac. Hajim Davičo pisao je o širokom spektru tema, uključujući pozorišne kritike, transkripciju beogradskih jevrejskih narodnih priča i pesama, trenutnu politiku, trgovinu i književnost i prevodio, uglavnom sa španskog. Davičovi radovi objavljivani su u najvažnijim srpskim časopisima i periodici, bilo u Srbiji (Otadžbina, Videlo, Trgovinski glasnik), Južnoj Mađarskoj (Brankovo kolo) ili Bosni (Bosanska vila, Zora). Prvi književni rad objavio je 1881. godine, u tada cenjenom časopisu „Otadžbina”, pod nazivom „Slike iz jevrejskog života na Jaliji beogradskoj”. Hajimov književni, a pretpostavlja se i politički mentor bio je Stojan Novaković, vodeća figura srpskog intelektualnog i političkog života s kraja 19. i početka 20. veka. Novaković je bio Davičov profesor u liceju (gimnazija) i podsticao je Hajima da objavljuje prozne tekstove. U časopisu „Otadžbina” (1881-1891) objavio je priče Naum, Jalijske zimnje noći, Luna, Veridba sa talasima, Perla i Jalijske poslovice. Bio je saradnik u „Novoj iskri” (1905), „Delu” (1905-1913), „Videlu” (1880-1884), „ Brankovom kolu”, „Istoku”. Objavio je dve knjige pripovedaka „Perla” (1891) i „Sa Jalije” (1898). Ovim knjigama otvorio je novu tematsku oblast srpske proze – život sefardskih Jevreja na Jaliji. Bio je prvi jevrejski pisac koji je objavljivao na srpskom jeziku.
Bio je među osnivačima Srpsko književne-umetničke zajednice, prvog stručnog Udruženja književnika i umetnika u Srbiji (1892). Pored njega članovi Udruženja bili su: Janko Veselinović, Milan Đ. Milićević, Mile Pavlović, Vela Nigrinova, Marko Murat, Milka Grgurova, Čiča Ilija Stanojević, Steva Todorović, Petar Ubavkić, Ljubomir Nedić, Lela Davičo i drugi.
Hajim S. Davičo redovno je i nadahnuto pisao pozorišnu kritiku. Objavio je stotinak pozorišnih recenzija i kritika, među kojima su zapažene bile: Ernani ili kastiljanska čast, Viljem Tel, Mara Delormova, Otelo, Fedra, Narcis, Maksim Crnojević, Plemićka, Magbet, Jedva nešto pametno, Roman siromašnog mladića, Teruelski ljubavnici i druge. Davičov doprinos u pozorišnoj sferi ogledao se u napretku Narodnog pozorišta u Beogradu (1881-1893) u vreme kada je bio član Književno-umetničkog odbora. Neki njegovi prevodi pozorišnih dela španskih autora bili su dugo na repertoaru: Marijana, Teruelski ljubavnici, More bez primorja, Bogat majdan, U dolini. Prevodio je i sa nemačkog i italijanskog jezika.
Preminuo je 7. marta 1918. godine, u Ženevi. Sahranjen je na jevrejskom groblju, u Beogradu.
Reference uredi
- ^ Milošević, Mihailo (1967). „Hajim S. Davičo (1854-1918)”. Jevrejski almanah 1965-67. Arhivirano iz originala 12. 05. 2021. g. Pristupljeno 03. 03. 2021.
- ^ Davidović, Radivoje (2010). Od Daviča do Čelebonovića: ulice beogradskih Jevreja. Beograd: Čigoja štampa i autor. str. 20-23. ISBN 978-86-7558-768-2.
- ^ Mitrović, Bojan. „From “Court Jew” Origins to Civil-Servant Nationalism: Hajim S. Davičo (1854-1916)”. Pristupljeno 3. 3. 2021.