Hram Apolona Epirskog
Basa, Base, Vase (latinski: Bassae, grčki: Βάσσες) u značenju "mala dolina u kamenju" je arheološki lokalitet u severoistočnom delu starogrčke Arkadije, danas okrug Mesanija. Smešten je blizu sela Skliros, severoistočno od grada Figaleja, južno od Andritsajna i zapadno od Megalopolisa. Najpoznatiji je po dobro sačuvanom grčkom hramu iz oko 450—400. p. n. e., Hramu Apolona Epirskog.
| Hram Apolona Epirskog Ναός Επικούριου Απόλλωνα | |
|---|---|
 | |
| Svetska baština Uneska | |
| Zvanično ime | Hram Apolona Epirskog |
| Mesto | Bassae, Grčka |
| Koordinate | 37° 25′ 47″ S; 21° 54′ 01″ I / 37.429655° S; 21.900387° I |
| Kriterijum | Kulturno dobro: i, ii, iii |
| Upis | 1986. (10. sednica) |
| Veb-sajt | http://whc.unesco.org/en/list/392 |
Hram je bio posvećen Apolonu Epirskom ("Apolonu pomagaču"), a izgradio ga je Iktin, arhitekta još slavnijih hramova, Atininog hrama u Hefestu i Partenona na Atinskom akropolju. Drevni grčki putopisac Pausanias je u 2. veku hvalio njegovu arhitekturu koja zasenjuje sve one u Atini i Tageji svojom lepotom i skladom konstrukcije.[1]
Premda je bio geografski udaljen od starogrčkih polisa, on je jedan od najviše proučavanih hramova zbog mnogih njegovih neobičnih karakteristika. Upravo zbog njegove zabačenosti, zaobišla ga je sudbina drugih starogrčkih hramova: uništenje ratovima ili tokom pokrštavanja. Međutim, danas mu preti potpuno nova opasnost, kisela kiša koja brzo otapa krečnjak i oštećuje njegove mramorne ukrase. Zbog toga je prekriven belim šatorom kako bi se sačuvao, ali i omogućilo njegovo arheološko istraživanje.
On je bio prvi grčki hram koji je upisan na UNESKO-v spisak mesta Svetske baštine u Evropi 1986. godine.
Odlike
urediHram Apolona Epirskog se nalazi na visini od 1.131 metra nadmorske visine, na obronku planine Kotyliona, u smeru sever-jug, što je u suprotnosti s ostalim starogrčkim hramovima koji su gotovo uvek bili u smeru istok-zapad. To je zbog velike kosine obronka planine, zbog čega je ulaz u hram morao biti stavljen na njegovu bočnu stranu.
Hram je razmerno skromnih dimenzija, ali je imao originalne odlike: njegov stilobat (platforma osnove) iznosi 38,3 x 14,5 metara, ima dorski peristil (ophod od stubova) sa 6x15 stubova, jonske stubove na tremu, i korintske unutra.[2], a na krovu je bio otvor za svetlo. Bio je potpuno izgrađen od arkadijskog krečnjaka, osim friza koji je bio od mermera. Poput drugih grčkih hramova imao je tri prostorije (naos, pronaos i opisthodomos). Središnje svetište (naos) je bilo jednostavno uređeno, naime sadržavalo je samo skulpturu Apolona, ali i bogati reljefni friz na vrhu zidova oko cele prostorije. On je prikazivao Amazanomahiju (borba Argonauta s Amazonkama), i Kentauromahiju (borba Lapita protiv Kentaura)[3] Metope s friza je uklonio Čarls Robert Kokerel i odneo ih u Britanski muzej 1815. godine (tzv. "Bassae Marbles", galerija 16.). On ih je iskoristio kao model za ukrašavanje gipsanim odlivima veliko stepenište muzeja Ašmolin i Travelers Kluba u Londonu.
-
Čarls Kokerel, Rekonstrukcija unutrašnjosti hrama, 1860. -
Izgled hrama 1821. (Edvard Dodvel) -
Hram danas -
Base friz u Britanskom muzeju u Londonu -
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ Pausanias, 8.41.7ff.
- ^ Najraniji primer ovog grčkog stila.
- ^ „Friz iz Base u Britanskom muzeju”. Arhivirano iz originala 08. 01. 2016. g. Pristupljeno 27. 12. 2015.
Spoljašne veze
uredi
- Grčko ministarstvo kulture: Hram Apolona Epirskog Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2008)
- Iskopavanje hrama