Hulvan
Hulvan (persijski: حلوان) bio je drevni grad na planinama Zagros u zapadnom Iranu, smešten na ulazu prelaza Pajtak, koji se danas identifikuje sa selom Sarpol-e Zahab.
| Hulvan حلوان | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država |  Iran |
| Pokrajina | Kermanšah |
| Stanovništvo | |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 34° 16′ 31″ S; 45° 30′ 42″ I / 34.2754° S; 45.5118° I |
| Vremenska zona | UTC+3:30, Iransko standardno vreme |
  Hulvan Hulvan na karti Irana | |
| Pozivni broj | 021 |
Istorija uredi
Kasnija arapska tradicija, kako je zapisao El Tabari, smatrala je grad osnovan u vreme Sasanida koji datira iz vremena Kavada I (vladao je 488–496, 498–531), ali je daleko drevnije: poznato je još od asirskih vremena kao Halmanu, ležao na granici između Vavilonije i Medije.[1] Seleukidima je bio poznat kao Hala (grčki: Χαλα) i bio je glavni grad okruga Halonitis (Χαλωνιτις).[1][2][3] Prema Diodoru Sikulu, ime potiče od naseljavanja grčkih zarobljenika iz Boeotije od strane cara Kserkesa, koji su osnovali grad Celoneja ili Kelonai (Κελωναι).[3]
Pod Sasanidskim carstvom, okrug Hulvan zvao se [Husrav] Šad Peroz ("radost Šusrava pobednika"), a sam grad verovatno Peroz Kavad ("pobednički Kavad"). Posle muslimanskog osvajanja Persije, reči su arabizovane i postale su poznate kao: [Husrav] Šadh Firuz i Firuz Kubad. Iako je, kao i ostali delovi Medije, pripadao četvrti (kust) severa, pod Hozrojem II (v. 590–628) bio je uključen u četvrt Zapada, zajedno sa Mesopotamijom, pošto su sasanidski vladari počeli da koriste Planine Zagros kao letnje odmaralište i da se povlače daleko od prestonice Ktesifona koji se nalazio na mesopotamijskoj ravnici.[4]
Nakon bitke kod Kadisije 636. godine, poslednji sasanidski vladar, Jezdigerd III (v. 632–651), za vreme leta se iz Ktesifona sklonio u Hulvan.[1][5] Nakon još jednog teškog poraza u bici kod Džalule 637. godine, Jezdigerd je napustio Hulvan i krene ka istočnim provincijama svog carstva,[6][7] a grad je pao u ruke Arapa koji su ga progonili pod vođstvom Džarir ibn Abdalaha Badžalija 640. godine.[8] Početkom 640-ih, grad je bio od strateškog značaja kao pogranični prolaz između mesopotamijske nizine i Iranske visoravni koja je još uvek bila pod kontrolom Sasanida, trupe su bile organizovane u vidu garnizona, uključujući persijske branioce (Khamra), koji su tu bili naseljeni pod rašidunskim kalifima .[4]
U ranom islamskom periodu, sve do 10. veka, grad se opisuje kao "napredan grad u plodnom okrugu koji daje mnogo ploda" (L. Lokhart).[1] Nalazio se na putu ka Horasanu, i bio je prvi grad provincije Džibal na koji se nailazilo kada se kretalo putem na istok do Bagdada.[9] Ipak, kao i u vreme Sasanida, bio je ključno mesto povezivanja sa mesopotamijskom nizijom (Savad).[10] Pod Muavijom I (v. 661–680) postala je glavni grad zapadnog Džibala (Mah el Kufa).[10]
Prema putniku iz 10. veka Ibn Havkalu, grad je bio upola manji od Dinavara, a njegove kuće su bile izgrađene od kamena i cigle. Iako je klima bila topla, bilo je dosta poljoprivrednih kultura, šipak i smokve su obilno rasli. Prema Hudud el Alamu iz 10. veka, smokve u gradu sušene su i uveliko izvožene, dok El Mukadasi dodaje da je grad bio okružen zidom sa osam kapija, a da je pored džamije bila i jevrejska sinagoga.[11]
Grad je takođe bio sedište provincije u kojoj se nalazila mitropolija Crkve Istoka između 8. i 12. veka.
Na prelazu iz 11. veka, gradom je upravljala polu-nezavisna dinastija Anazid, sve dok ih Kakujidi nisu proterali.[1][12] Turci Seldžuci su ga preoteli i spalili 1046. godine, dok je zemljotres 1049. godine završio razaranje grada. Iako obnovljen, nikad nije povratio svoj nekadašnji prosperitet, a sada je malo selo Sarpol-e Zahab.[1]
Reference uredi
- ^ a b v g d đ Lockhart 1986, str. 571–572.
- ^ Huart 2013, str. 10.
- ^ a b Šablon:Cite DGRG
- ^ a b Morony 2005, str. 141.
- ^ Zarrinkub 1975, str. 12–13.
- ^ Zarrinkub 1975, str. 13.
- ^ Morony 2005, str. 192–193.
- ^ Zarrinkub 1975, str. 19.
- ^ Le Strange 1905, str. 62–63, 191, 227–228.
- ^ a b Morony 2005, str. 142.
- ^ Le Strange 1905, str. 191.
- ^ Busse 1975, str. 297–298.
Izvori uredi
- Busse, Heribert (1975). „Iran under the Būyids”. Ur.: R.N. Frye. The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. str. 250—304.
- Huart, Clément (2013) [1927]. Ancient Persia and Iranian Civilization. Routledge. ISBN 1136199802.
- Šablon:Lands of the Eastern Caliphate
- Lockhart, L. (1986). „Ḥulwān”. The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume III: H–Iram. Leiden, and New York: BRILL. str. 571—572. ISBN 90-04-08118-6.
- Morony, Michael G. (2005). Iraq After the Muslim Conquest. Gorgias Press LLC. ISBN 1593333153.[mrtva veza]
- Zarrinkub, Abd al-Husain (1975). „The Arab conquest of Iran and its aftermath”. Ur.: Frye, R. N.; Fisher, William Bayne; Gershevitch, Ilya; et al. The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. str. 1—56. ISBN 0-521-20093-8.