Crkva Svete Trojice u selu Grbavče
Crkva Svete Trojice jedan je od hramova Arhijerejskog namesništva svrljiškog u sastavu Eparhije niške u Opštini Svrljig u neposrednoj blizini sela Grbavče. Na ulaznim vratima na kamenoj ploči ispisano je: Hram Svete Trojice podigoše seljani sela Grbavče svojim dobrovoljnim prilogom i snagom 1911. godine. Obnovljena 1990. godine.[1][2]
| Crkva Svete Trojice u selu Grbavče | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Osnivanje | 1911. |
| Mesto | Grbavče Opština Svrljig |
Položaj
urediCrkva Svete Trojice se nalazi u selu Grbavče, dana ratarskom, ranije stočarsko-ratarskom, seoskom naselju zbijenog tipa, na zaravni visokoj 550 m u podnožju Kalafata (837 m) i stranama Grbavačke reke, između Graca (609 m), Liljaka (727 m) i Bajtarice (724 m), 13 km zapadno od Svrljiga. Crkva opslužuje vernike pet mahala (Gornja, Donja, Lazarevac, Despotovac i Stanići).[2]
Istorija
urediSelo Grbavče prvi put se pominje u turskim defterima iz 15. veka...stanovništvo je srpsko (slavi Svetog Jeremiju i dr.).
Sadašnja crkva je podignuta pre Prvog svetskog rata, navodno, na temeljima starijeg sakralnog objekta, ispod lokaliteta Gradac, u dolini opkoljenoj ogolelim brdima, kod manjeg slapa na seoskoj rečici Ripaljki. Prilaz crkvi prosečen je kroz stenu iznad seoske rečice Ripaljke.
Prema zapisu u Jevanđelju, štampanom u Moskvi 1895. godine, koji se čuvaju o lalinačkoj crkvi, crkva Svete Trojice u Grbavču je „podignuta 1911. godine na mestugde je nekada bio manastir“. Iznad ulaznih vrata crkve, u malteru je zapisano:
Hram sv. Trojice podigoše seljaci sela Grbavče svojim dobrovoljnim prilogomi snagom 1911. Godine.[3]
Crkva Svete Trojice je obnovljena 1990. godine.
Crkvena porta
urediOstaci starijeg crkvenog objekta nisu vidljivi, a u porti crkve se nalazi stari konak, sa izbačenim tremom na četiri zida, sklon padu i napušten.
Blizu crkvene je izvor sa lekovitom vodom, čija su svojstva već dokazana u lečenju bubrežnih oboljenja.
Malo zvono i crkveni barjak za crkvu, posvećenu Svetoj Trojici, darivao je crkveni hor „Car Lazar“ kruševačke crkve, koji predvodi dr Zoran Ranđelović, rodom iz Grbavča.
Zanimljivosti
urediU selu Grbavče se nalazi crkvište Svetog Lazara sa ostacima stare crkve, delimično obnovljene 1923. godine. Na dan Svetog Ilije, 2007. godine, u Grbavču su postavljena zvona u novopodignutom zvoniku hrama Svetog Lazara, odnosno – seoske crkve poznatije pod imenom Crkva Lazarica.[2]
Selo slavi Rusalni ili u narodu zvani ,,Blagi petak“. Litije se održavaju kraj obnovljene crkve više sela. Pošto celo selo slavi Rusalni petak, gosti dolaze iz susednih sela i rođaci iz Niša i okolnih gradova. U sklopu seoske slave, poslednjih godina, u organizaciji Kulturnog centra Svrljig, organizuje se, od 19 časova, kulturno-umetnički program u centru sela pod nazivom „Nek’ se opet pe-sma poje, nek oživi selo moje“[2]
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ „Hram Svete Trojice u Grbavče U: Svrljiške parohije. Hramovi u parohijama”. Pravoslavna Eparhija niška (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 05. 02. 2022. g. Pristupljeno 2022-02-05.
- ^ a b v g N. Đokić, S. Mitrović Crkve u okolini Svrljiga sagrađene do Prvog svetskog rata. Etno-kulturološki zbornik XXII
- ^ Borislav Andrejević, Spomenici kulture, Kulturna istorija Svrljiga II – jezik, kultura i civilizacija,Niš – Svrljig, 1992, 221.
Literatura
uredi- Miša Rakocija, Manastiri i crkve Južne i istočne Srbije, Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš, Studije i monografije, Niš, 2013.
