Crni Timok
Crni Timok (ili Crna reka, Krivovirski Timok) je reka u istočnoj Srbiji.
| Crni Timok | |
|---|---|
 Crni Timok blizu ušća | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 84 km |
| Basen | 1233 km2 |
| Sliv | Crnomorski |
| Plovnost | ne |
| Vodotok | |
| Izvor | Izvor Pećura kod Krivog Vira, Kučaj |
| V. izvora | 375 m |
| Ušće | Beli Timok kod Zaječara |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  Srbija |
| Oblast | Istočna Srbija |
| Naselja | Zaječar |
| Pritoke | Velika Suvaja, Mirovska reka, Radovanska reka, Bogovinska reka, Arnauta, Valja Mare, Saraka, Zlotska reka, Osnićka reka, Šarbanovačka reka, Brestovačka reka i Suva reka |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Reka izvire na južnim obroncima Kučajskih planina. Odatle teče pored sela Krivi Vir ka severoistoku i posle 84 km uliva se u Beli Timok kod Zaječara i zajedno čine Veliki Timok ili samo Timok.
Interesantno je da na nekim mestima ima veoma krivudav tok.
Geografija uredi
Ivor Crnog Timoka je poznat pod imenom Pećura i nalazi se ispod južnih padina planine Kučaj, na 375 metra nadmorske visine, nedaleko od naselja Krivi Vir. Izvor čine izvori iz tri pećine u dnu krečnjačkog obluka. Dolina Crnog Timoka se sastoji iz 3 kotline i 2 klisure. Protiče kroz Krivovirsku kotlinu, a kod sela Lukova ulazi u Jablaničku klisuru. Kroz nju Crni Timok teče pravolinijski, a nizvodno od ušća Radovanske reke izrazito meandrira. Pošto primi desnu pritoku Arnautu, spušta se u Sumrakovačko-šarbanovačku kotlinu.
Najpoznatije pritoke su Zlotska, Šarbanovačka, Valakonjska i Osnićka reka. Nizvodono, Crni Timok se probija kroz 22,5 km dugačku klisuru Baba Jone. Izvijugana, uglavnom usečena u adezitu i ima sedam uklještenih meandara. U jednom takvom meandru, 12 km od Zaječara, nalazi se Gamzigradska banja. Lekoviti izvori između 26 i 42 stepena, izbijaju u samom koritu Crnog Timoka. Nizvodno od Gamzigradske banje je kasnoantički lokalitet Feliks Romulijana. Podignut je krajem trećeg i početkom četvrtog veka. Nekadašnju carsku palatu su opasivali zidovi visoki preko 15 m, sa kulama, a ukrašavali su je kitnjasta dekoracija i raznobojni podignuti mozaici, koji se smatraju najvrednijim antičke umetnosti na teritoriji Srbije. Kod sela Zvezdana reka ulazi u Zaječarsku kotlinu, kojom teče na dužini od 15 km, do sastava sa Belim Timokom. Crni Timok je dugačak 84 km, a površina njegovog sliva obuhvata 1 233 km². Prosečni proticaj kod Zaječara iznosi 12,6 km³/s.
Najviši vodostaji i najveći proticaji Timoka i njegovih sastavnica su u aprilu, a potom u martu, i potiču od otapanja snežnog pokrivača na planinama i prolećnih kiša. Najmanji proticaji su u avgustu i septembru i prouzrokovani su često dugim sušama. Ovi vodotoci pripadaju kišno-snežnom vodnom režimu umerenokontinentalne varijante. Vode u slivu Timoka koriste se najviše za navodnjavanje i snabdevanje industrije vodom, osobito u Boru koji dobija vodu iz Borskog jezera, dok se stanovništvo snabdeva vodovodskom vodom iz kaptiranih kraških vrela, a Negotin vodom iz brojnih bunara. Sliv Timoka izložen je snažnom delovanju erozije i po tome se ističe u odnosu na ostale reke Istočne Srbije. Na njegovoj površini registrovano je 812 bujičnih tokova kao i veliki broj vododerina.
Vidi još uredi
Galerija Izvor Pećura, Izvor Crnog Timoka u selu Krivi Vir uredi
-
Izvorište Crnog Timoka -
Izvorište Crnog Timoka -
Izvorište Crnog Timoka -
Izvorište Crnog Timoka -
Izletište pored izvora Crnog Timoka -
Mala Klisura pored izvorišta Pećura -
Izvor crnog Timoka u selu Krivi Vir -
Nedaleko od izvora Crnog Timoka
Literatura uredi
- Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2.
- Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.
