Šovinizam
Šovinizam je preterani patriotizam i verovanje u nacionalnu superiornost i slavu. Dok patriotizam i nacionalizam mogu predstavljati umereni ponos, šovinizam je neumeren. Takođe se može definisati kao „iracionalno verovanje i ubeđenje u superiornost ili dominaciju sopstvenog naroda“.[1] Povrh toga, šovinisti svoj narod vide kao jedinstven i poseban, dok druge narode smatraju slabim i inferiornim.[1]
Prema legendi, francuski vojnik Nikola Šoven je teško ranjen u Napoleonovim ratovima. Dobijao je penziju za zasluge u ratovima, mada to nije bilo dovoljno za život. Nakon što je Napoleon abdicirao, Šoven je ostao fanatični Bonapartista, uprkos nepopularnosti takvog gledišta u periodu Burbonske restauracije Francuske. Njegova slepa posvećenost tom shvatanju, uprkos tome što nije bilo opšte prihvaćeno i osporavano je od strane neistomišljenika, podstakla je korišćenje ovog termina.[2]
Šovinizam se proširio u odnosu na svoju prvobitnu upotrebu da bi obuhvatio fanatičnu posvećenost i neprikladnu naklonost bilo kojoj grupi ili cilju kojem pojedinac pripada, pogotovo kada takvo grupisanje podrazumeva predrasude ili neprijateljstvo prema strancima ili rivalskim grupama i opstaje čak i kada je suočeno sa snažnom opozicijom.[2][3][4] Ovaj francuski stav nalazi svoju paralelu u britanskom terminu džingoizam koji je zadržao značenje šovinizma u svom originalnom smislu; a to je, stav ratobornog nacionalizma.
U savremenom engleskom, ova reč se u nekim kvartovima koristi kao skraćenica za muški šovinizam, taj trend je prikazan u rečniku Marijam Vebster u kome opisuje treći primer upotrebe termina šovinizam kao „stav da su pripadnici jednog pola uvek bolji od pripadnika drugog pola“.[3][5][6]
Šovinizam kao nacionalizam uredi
Politički teoretičar Hana Arent je 1945. opisala koncept šovinizma na sledeći način:
Šovinizam je skoro prirodni proizvod nacionalnog koncepta, jer direktno proizlazi iz stare teorije „nacionalne misije“. Misija nacije može preciznije da se protumači kao donošenje prosvetljenja drugim, manje srećnim narodima koji su, iz bilo kog istorijskog razloga, nekim čudom ostali bez svoje nacionalne misije. Dok god se ovaj koncept nije pretvarao u ideologiju šovinizma i dok je ostajao u nejasnim okvirima nacionalnog, pa čak i nacionalističkog ponosa, često je rezultovao visokim osećajem odgovornosti za blagostanje manje naprednih nacija.[7]
Muški šovinizam uredi
Muški šovinizam predstavlja verovanje da su muškarci superiorniji od žena. Prvo dokumentovano korišćenje ovog izraza nalazimo u delu Do dana kada ne umrem (Till the Day I Die) Kliforda Odeta (Clifford Odets) u 1935. godini.[8]
Na radnom mestu uredi
Dramatičnim usponom učestvovanjem žena tokom Drugog svetskog rata ravnoteža radne snage se promenila, budući da su muškarci napustili svoje pozicije kako bi išli u vojsku i borili se u ratu. Muški šovinizam je, prema Sintiji B. Lojd (Cynthia B. Lloyd), počeo da raste nakon završetka rata kada su se muškarci vratili kako bi našli posao na svojim radnim mestima. Kako kaže Lojd, pre toga su muškarci bili glavni izvor radničke snage, te su stoga očekivali da se vrate svojim prethodnim poslovima, ali su žene zauzele mnoge njihove pozicije kako bi popunile prazninu.[9]
Lojd i Majkl Korda (Michael Korda) su utvrdili da su se muškarci, čim su ponovo postali radna snaga, pretežno vratili na svoje pozicije vlasti dok su žene radile kao njihove sekretarice gde su najčešće pisale diktate i odgovarale na telefone. Oni (Lojd i Korda) su takođe utvrdili da je podela rada bila usvojena i očekivana, i da su se žene najčešće osećale nemoćno da ospore svoje pozicije ili superiornije muškarce.[9][10]
Uzroci šovinizma uredi
Neki šovinizam vide kao uticajan faktor u psihološkom testu ličnosti – Testu tematske apercepcije (TAT). Tokom unakrsnog ispitivanja, TAT zbog svojih pitanja pokazuje tendenciju ka šovinističkom podsticaju i za žene ima „potencijal za nepovoljne kliničke procene“.[11] Studije, koje se često navode, i koje su sprovedene 1976. godine od strane Šervina Vudsa (Sherwyn Woods) pokušavaju da pronađu osnovne uzroke muškog šovinizma.
Muški šovinizam je proučavan u psihoanalitičkoj terapiji koju je sačinjavalo 11 muškaraca. Odnosi se na održavanje učvršćenih verovanja i stavova muške superiornosti, povezano sa otvorenim i prikrivenim nepoštovanjem žena. Izazivanje stavova šovinista često dovodi do anksioznosti ili drugih simptoma. Često se ne istražuje u psihoterapijama zato što je egoistično, paralelno sa stavom kulture, i zbog toga što terapeuti često dele slične sklonosti i neurotične konflikte. Za muški šovinizam se otkrilo da predstavlja pokušaj da se izbegne anksioznost i stid koji proističu iz jedne ili više od tri glavna izvora: nerešene infantilne težnje i regresivne želje, neprijateljske zavisti od žene i moći, kao i zavisnosti sukoba koje je povezano sa muškim samopouzdanjem. Majke su bile važnije od očeva u razvoju muškog šovinizma, a rezolucija je nekada bila povezana sa dekompenzacijom žena.[12]
Ženski šovinizam uredi
Pojam ženski šovinizam je usvojen od strane kritičara neke vrste ili nekog aspekta feminizma; feministkinja Beti Fridan (Betty Friedan) je značajan primer.[13] Erijel Levi (Ariel Levy) je koristila ovaj termin u sličnom, ali drugačijem smislu u svojoj knjizi Ženske šovinističke svinje (Female Chauvinist Pigs) u kojoj tvrdi da mnoge mlade žene u Sjedinjenim Američkim Državama i šire imitiraju muški šovinizam i stereotip mizoginije.[14]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b Heywood, Andrew (2015). Global politics. Palgrave Macmillan. ISBN 9781137349262. OCLC 979008143.
- ^ a b „Chauvinism”. Encyclopædia Britannica. 20. 9. 2023.
- ^ a b „15 Words You Didn't Realize Were Named After People”. Grammar Girl. novembar 2023.
- ^ „Chauvinism”. The Oxford English Dictionary.
- ^ „Chauvinism”. Merriam-Webster's Dictionary. 26. 10. 2023.
- ^ The Columbia Guide to Standard American English. Pristupljeno 4. 12. 2008. „'Chauvinism is "fanatical, boastful, unreasoning patriotism" and by extension "prejudiced belief or unreasoning pride in any group to which you belong." Lately, though, the compounds "male chauvinism" and "male chauvinist" have gained so much popularity that some users may no longer recall the patriotic and other more generalized meanings of the words.”
- ^ Arendt, Hannah (oktobar 1945). „Imperialism, Nationalism, Chauvinism”. The Review of Politics. 7 (4): 457. S2CID 145337568. doi:10.1017/s0034670500001649.
- ^ Mansbridge, Jane; Flaster, Katherine (2005). „Male Chauvinist, Feminist, Sexist, and Sexual Harassment: Different Trajectories in Feminist Linguistic Innovation”. American Speech. Harvard University. 80 (3): 261. doi:10.1215/00031283-80-3-256.
- ^ a b Lloyd, Cynthia B., ur. (1975). Sex, Discrimination, and the Division of Labor. New York: Columbia University Press.
- ^ Michael Korda, Male Chauvinism! How It Works. New York: Random House, 1973.
- ^ Potkay, C. R.; Merrens, M. R. (1975). „Sources of male chauvinism in the TAT”. Journal of Personality Assessment. 39 (5): 471—479. PMID 16367320. doi:10.1207/s15327752jpa3905_5.
- ^ Woods, Sherwyn M. (januar 1976). „Some Dynamics of Male Chauvinism”. Archives of General Psychiatry. 33 (1): 63—65. PMID 1247365. doi:10.1001/archpsyc.1976.01770010037007.
- ^ "If I were a man, I would strenuously object to the assumption that women have any moral or spiritual superiority as a class. This is [...] female chauvinism." Friedan, Betty. It Changed My Life: Writings on the Women's Movement. Harvard University Press. 1998.
- ^ Ariel Levy (2006). Female Chauvinist Pigs: Women and the Rise of Raunch Culture. Simon and Schuster. ISBN 978-0-7432-8428-8.
Literatura uredi
- Heywood, Andrew (2015). Global politics. Palgrave Macmillan. ISBN 9781137349262. OCLC 979008143.