Index librorum prohibitorum
Spisak zabranjenih knjiga (lat. Index Librorum Prohibitorum) bio spisak publikacija koje je Katolička crkva zabranila. Dana 14. juna 1966, spisak je ukinuo papa Pavle VI. [1]
Prvu verziju (Paulinski spisak) je objavio Papa Pavle IV 1559. godine, a revidirani i malo ublaženi oblik (Trentski spisak) na snagu stavio Trentski sabor. Objavljivanje Spiska je označilo prekretnicu u slobodi istraživanja u katoličkom svetu. [2]
Proklamovani cilj spiska je bio da zaštiti veru i moral vernika, sprečavajući čitanje nemoralnih knjiga ili knjiga koji sadrže teološke greške, iako su se na ovom Spisku našli i naučni radovi vodećih astronoma poput Johana Keplera. Razna izdanja su takođe sadržala i crkvena pravila koja su se ticala čitanja, prodavanja i cenzure knjiga. Rukopisi koji su prošli inspekciju službenih čitača su bili štampani sa natpisom nihil obstat (ništa ne zabranjuje) ili Imprimatur (neka bude štampano) na naslovnoj strani.
Da bi kontrolisala protok zabranjenih knjiga Crkva 1571. godine osniva posebno telo za popunjavanje spiska, Svetu kongegaciju za indeks. Kongregacija se skupljala nekoliko puta godišnje kada bi ažurirali spisak. Između sastanaka članovi Saveta su pratili dela koja su objavljivana kako legalnim tako i ilegalnim tokovima i analizirali njihov sadržaj. U slučaju da nađu nešto nepogodno na sledećem veću bi iznosili svoje zaključke i zajedno odlučivali u koju kategoriju će svrstati taj sadržaj. Kasnije su te zaključke prezentovali papi koji je morao da daa konačnu presudu o ubacivanju dela u indeks.[3]
Kategorije indeksa uredi
Indeks je imao tri celine u koje su grupisani autori ili dela:
Crna lista, gde su stavljani pisci koji su prema njihovim merilima najviše zgrešili. Tu su većinom spadali autori filozofske ili prosvetiteljske misli, kao i oni koji su pisali o seksualnim temama ili su propagirali neku drugu religijsku orjentaciju osim katoličke. Imena tih autora i dela je bilo zabranjeno spominjati u javnosti. Na toj listi su se nalazili svi autori koji se danas smatraju temeljom filozofske misli, kao što su Ruso, Kant, Paskal i mnogi drugi.
Siva lista je sačinjavala spisak manje štetnih pisaka koji su povremeno mogli da objavljuju prevode. Prema mišljenju Saveta ovi pisci su propagirali jeres, bogohuljenje i antiklerikalizam. Poznatiji autori na ovoj listi su Dante, Kopernik, De Sad i drugi.
Smeđa lista je sadržala imena pisaca koji su mogli da pišu i objavljuju dela, ali nisu smeli da budu primani među članove akademije, ili da dobijaju ikakva priznanja.
Međutim, neki od naučnih radova koji su Spiskom zabranjenih knjiga bili zabranjeni (na primer o osnovama kosmologije) se danas redovno koriste u nastavi na katoličkim univerzitetima širom sveta. Đordanu Brunu, čiji su radovi bili na Spisku, je sada podignut spomenik u Rimu na mestu gde je živ spaljen na lomači. Spisi Marije Valtorte koji su bili na Spisku su u međuvremenu dobili imprimatur od rimokatoličkog biskupa.[4] Meri Faustina Kovalska, koja je bila na Spisku je u međuvremenu proglašena sveticom.[5][6] Razvoj nakon ukidanja Spiska oslikava gubitak značaja Spiska u 21. veku.[7]
Skoro pet vekova, do ukidanja indeksa 1966. godine crkva je pokušavala da upravlja sadržajem koji su objavljivali autori i pokušavala da suzbije misaone procese nekih od najvećih i najpoznatijih naučnika današnjice i njihovu težnju ka napretku sveta.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Univerzitet u Kembridžu o Spisku zabranjenih knjiga.”. Arhivirano iz originala 03. 03. 2016. g. Pristupljeno 22. 11. 2009.
- ^ Charles B. Schmitt, et al. The Cambridge History of Renaissance Philosophy (Cambridge University Press, 1991), "Printing and censorship after 1550", p.45ff.
- ^ Spisak zabranjenih knjiga
- ^ Imprimatur za Mariju Valtortu [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. jul 2008)
- ^ Svetica uprkos Vatikanu Nacionalni katolički reporter - 30. avgust, 2002, i [2]
- ^ Vatikanova stranica o Faustini Kovalskoj[3]
- ^ Robert Wilson, 1997 Astronomy Through the Ages ISBN 0748407480