Википедија

M*A*S*H (franšiza)

M*A*S*H (srp. Meš) je naziv američke medijske franšize koja se u različitim oblicima pojavljivala u periodu od 1968. do 1986. godine. Franšiza je u vlasništvu kompanije 20th Century Studios. Započeta je ratnim romanom "Meš" američkog pisca i penzionisanog vojnog hirurga Ričarda Hukera[1], a okončana objavljivanjem poslednje epizode serije Trapper John M.D., četvrtog septembra 1986. godine.

Logo medijske franšize M*A*S*H korišćen za istoimenu seriju (1972-1983)

Franšiza prikazuje život i avanture vojnih hirurga u četiri hiljade sedamdeset i sedmoj mobilnoj vojnoj bolnici koja deluje u toku Korejskog rata. Četiri hiljade sedamdeset i sedma vojna bolnica je delom bazirana na osam hiljada pedeset i petoj mobilnoj bolnici u kojoj je Ričard Huker bio jedan od hirurga u toku Korejskog rata. Glavni junaci franšize su kapetan Bendžamin Frenklin "Hokaj"[a] Pirs kojeg u filmu iz 1970. godine tumači Donald Saderland, a u seriji iz 1972. godine tumači Alan Alda, i kapetan "Traper" Džon Mekintajer kojeg u filmu tumači Eliot Guld, a u seriji tumači Vejn Rodžers.

Nakon objavljivanja romana, režiser Robert Altman kupio je prava na adaptaciju romana i kreirao filmsku verziju romana 1970. godine. Uspeh filma doveo je do izrade istoimene serije dve godine kasnije, koja se prestala emitovati nakon jedanaest sezona. Nakon uspeha serije, nekoliko propratnih serija su kreirane, uključujući AfterMASH, W*A*L*T*E*R i Trapper John M.D. Nijedna od ovih propratnih serija nije ponovila uspeh filma ili originalne serije.

Skoro sve verzije franšize spadaju u žanr crne komedije ili "dramedije" i sadrže antiratnu poruku. Glavni likovi su uvek bili doktori i medicinske sestre koji pokušavaju da održe svoj zdrav razum, koristeći humor da se bore protiv svakodnevnih horora rata kojima su svedoci.

Veliki broj fanova franšize i dalje postoji, četrdeset godina od njenog kraja. Originalna televizijska serija završila se 28. februara 1983. godine, ali se njene epizode od tada repriziraju širom sveta. Finalna epizoda serije, "Doviđenja, Zbogom i Amin" je najgledanija epizoda neke televizijske serije u istoriji.[2][3]

Romani uredi

Ričard Huker (alijas doktora Histera Ričarda Hornbergera Mlađeg) napisao je roman "Meš" 1968. godine, o njegovim doživljajima tokom Korejskog rata, dok je bio hirurg u osam hiljada pedeset i petoj mobilnoj vojnoj bolnici. U romanu, kapetan "Hokaj" Pirs biva pozvan u četiri hiljade sedamdeset i sedmu vojnu bolnicu gde, udružen sa "Traperom" Džonom Mekintajerom, počinje da seje haos da bi podigao moral hirurzima. Na kraju romana, Pirs i Džon se vraćaju u Ameriku. Nakon uspeha prvog romana, što je dovelo do kreacije filma, Huker je napisao dva nastavka: Meš odlazi u Mejn (1972) i Meš manija (1977). Meš odlazi u Mejn je namenjen da bude adaptiran u dugometražni film kao nastavak filma iz 1970. godine, ali je ovaj projekat napušten.[4][5]

Između objavljivanja Meš odlazi u Mejn i Meš manija, pisac Vilijam E. Batervort je preuzeo rad na Meš romanima i započeo serijal 'Meš odlazi u...' gde bi Meš jedinica odlazila u određene gradove. Prva knjiga u ovom serijalu bila je Meš odlazi u Nju Orleans, a poslednja Meš odlazi u Montreal. Kada je Ričard Huker počeo da radi na Meš maniji, ignorisao je kontinuitet koji je kreiran u Meš odlazi u... romanima.[6][7]

Film uredi

M*A*S*H je američki antiratni satirični film iz 1970. godine, režiran od strane Roberta Altmana. Donald Saderland glumio je Hokaja Pirsa, a Eliot Guld Trapera Džona. Robert Duval tumačio je majora Frenka Bernsa, glavnog antagonistu filma.

Film je bio kritički i komercijalni uspeh. Kritičari su hvalili kritiku rata u Vijetnamu, koji je u vreme izlaska filma bio u punom jeku, i divlji humor filma koji se nije plašio da ode u teritoriju tabua.

Rodžer Ibert dao je filmu četiri od četiri zvezdice i rekao: "Smejemo se, ne zato što je Meš "Narednik Bilko" za odrasle, već zato što je toliko iskren skrivenom sadisti u svima nama. [...] Većina komedija želi da se smejemo stvarima koje nisu toliko smešne; U ovome, smejemo se tačno zato što stvari nisu smešne. Smejemo se, da ne bismo plakali."[8]

Među mnogim drugim nagradama, film je osvojio i Zlatnu palmu, i nagradu Američkog udruženja pisaca.[9][10]

Kolosalni uspeh filma doveo je do kreacije televizijske serije dve godine kasnije.

Originalna televizijska serija uredi

Originalna M*A*S*H televizijska serija emitovala se 11 sezona, u periodu od septembra 1972. do februara 1983. godine na televizijskom kanalu Si-Bi-Es. Lari Gelbart, scenarista na filmu Tutsi, i režiser Džin Renolds bili su zaduženi za adaptaciju filma u televizijsku seriju. Alan Alda glumio je Hokaja Pirsa, a Vejn Rodžers Trapera Džona. Nakon treće sezone, Vejn Rodžers i Meklejn Stivenson (glumac koji je tumačio ulogu Henrija Blejka) napustili su seriju i njihovi karakteri bili su zamenjeni novim karakterima kreiranim isključivo za seriju. Serija je mnoge karaktere iz filma i romana izbacila u kompletnosti, dok je često kreirala nove kao zamene. Geri Burgof koji je glumio Radara zadržao je svoju ulogu iz filma u seriji, sve do njegovog odlaska u toku osme sezone serije. Notorno, Ričard Huker je mrzeo televizijsku adaptaciju njegovog romana uprkos njenom kritičkom i komercijalnom uspehu.[11][12]

Pilot epizoda imala je svoju premijeru 7. septembra 1972. godine, dok je finalna dvočasovna dvesta pedeset i šesta epizoda "Zbogom, Doviđenja i Amin" emitovana 28. februara 1983. godine. Do današnjice, finale serije je najgledanije finale neke televizijske emisije na svetu.[13][14]

Kasnije televizijske adaptacije uredi

Trapper John M.D. uredi

Trapper John M.D. bila je prva serija izvedena od uspeha M*A*S*H televizijske serije. Emitovala se u 7 sezona u periodu od septembra 1979. godine do septembra 1986. godine na televizijskom kanalu Si-Bi-Es. Ulogu Trapera Džona tumačio je Pernel Roberts. Serija prati Trapera Džona, dvadeset i osam godina nakon kraja rata, sada kao hirurga u američkoj bolnici. Tehnički, zbog problema sa licencom, Trapper John M.D. direktan je nastavak M*A*S*H filma, a ne televizijske serije. Uprkos tome, u pilot epizodi serije, fotografija Vejna Rodžersa i Alana Alde se na kratko može videti.[15]

AfterMASH uredi

Nakon uspeha originalne televizijske serije, AfterMASH je kreiran kao direktan nastavak života doktora iz četiri hiljade sedamdeset i sedmoj mobilnoj vojnoj bolnici, nakon rata. Emitovala se samo dve sezone u periodu od septembra 1983. do maja 1985. godine na televizijskom kanalu Si-Bi-Es, nakon čega je otkazana. Alan Alda nije obnovio svoju ulogu kao Hokaj Pirs, a Geri Burgof i Edvard Vinter se pojavljuju samo kao gostujuće uloge.[16]

W*A*L*T*E*R uredi

W*A*L*T*E*R je neuspeli televizijski pilot za seriju sa Garijem Burgofom u glavnoj ulozi. U ovoj seriji, Burgof obnavlja svoju ulogu Radara iz originalne televizijske serije, sada kao član policijske akademije. Pilot je prikazan 17. jula 1984. kao "Si-Bi-Esova Specijalna Prezentacija".[17]

Video-igra uredi

M*A*S*H je video-igra kreirana 1983. godine za konzolu Atari 2600, i bazirana na istoimenoj televizijskoj seriji. Igru je dizajnirao Dag Nojbauer i objavila kompanija Fox Studios Games.

Igra je podeljena na dve igrive sekcije. U prvoj, igrač kontroliše vojni helikopter čiji je zadatak da sakuplja ranjene vojnike, i odvodi ih do vojne bolnice. Igrač se trka sa drugim helikopterom kojeg kontroliše kompjuter za najveći "high-score". Na dnu ekrana se nalazi severnokorejski tenk koji lansira rakete na igrača i otežava mu igru. U drugoj sekciji, igrač ima zadatak da kao hirurg izvadi gelere iz vojnika koristeći pincetu.

Igra je podelila kritičare. Dok su neki smatrali da je način igre loš i repetitivan, drugi su smatrali da je Meš jedna od retkih dobrih video-igara na konzoli Atari 2600.

Novinar Mark Bergman, napisao je negativnu recenziju, i smatrao je da igra trivijalizuje rat i da je bila u celosti otcepljena od filma i televizijske serije.[18] Lisa Honden smatrala je da je igra zabavna, ali da ne pruža nikakve inovacije.[19]

"Suicide Is Painless" uredi

Suicide Is Painless (srp. Samoubistvo je Bezbolno) je pesma napisana za M*A*S*H film od strane Džonija Mendela i Majkla Altmana. Pored njenog pojavljivanja u filmu, instrumentalna obrada pesme bila je uvodna muzička tema za originalnu televizijsku seriju.

Robert Altman je imao dva zahteva za kreaciju pesme: 1) morala je da se zove Suicide is Painless i 2) morala je da bude najgluplja pesma na svetu. Altman je pokušao sam da napiše tekst pesme, ali je imao poteškoća. Dao je svom četrnaestogodišnjem sinu da mu napiše tekst, i on je to uspešno uradio za pet minuta.[20][21]

Pesma je postavljena na šezdeset i šesto mesto na listi 100 godina AFI-ja ... 100 pesama, Američkog filmskog instituta.[22]

Reference uredi

  1. ^ „Meš (M.A.S.H.) - Ričard Huker: knjiga | KorisnaKnjiga.com”. www.korisnaknjiga.com. Pristupljeno 2021-06-20. 
  2. ^ „106 million people watched ‘M.A.S.H.’ finale 35 years ago. No scripted show since has come close.”. Washington Post (na jeziku: engleski). ISSN 0190-8286. Pristupljeno 2021-06-20. 
  3. ^ „"Goodbye, Farewell and Amen" Remains the King of TV Series Finales”. Film School Rejects (na jeziku: engleski). 2019-05-21. Pristupljeno 2021-06-20. 
  4. ^ „M*A*S*H (novels)”. Monster M*A*S*H (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-20. 
  5. ^ McDorr, Zac (2018-01-17). „The Midcoast roots of ‘MASH’”. Press Herald. Pristupljeno 2021-06-20. 
  6. ^ „M*A*S*H”. Book Series in Order. 2018-04-19. Pristupljeno 2021-06-20. 
  7. ^ „M*A*S*H Goes to the Junkyard”. Reason.com (na jeziku: engleski). 2018-10-12. Pristupljeno 2021-06-20. 
  8. ^ Ebert, Roger. „M*A*S*H movie review & film summary (1970) | Roger Ebert”. https://www.rogerebert.com/ (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-20.  Spoljašnja veza u |website= (pomoć)
  9. ^ „Zlatna palma”. Film Cannes. 
  10. ^ „wga awards”. archive.ph. 2012-12-05. Arhivirano iz originala 05. 12. 2012. g. Pristupljeno 2021-06-20. 
  11. ^ Miller, Madison (2021-03-03). „‘M*A*S*H’: The Man Who Wrote the Book Behind the Show Didn’t Like the TV Series”. Outsider (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-11-17. 
  12. ^ Bletchly, Rachael (2020-07-11). „MASH creator hated anti-war message of TV show and only made £300 an episode”. mirror (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-11-17. 
  13. ^ „Most watched series finales on television in the U.S. 2017”. Statista (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-20. 
  14. ^ „The 10 Most-Watched TV Series Finales Ever”. www.mentalfloss.com (na jeziku: engleski). 2010-02-28. Pristupljeno 2021-06-20. 
  15. ^ „Trapper John, M.D. (TV Series 1979–1986)”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-20. 
  16. ^ After MASH, Harry Morgan, Jamie Farr, William Christopher, Rosalind Chao, 20th Century Fox Television, 1983-09-26, Pristupljeno 2021-06-20 
  17. ^ Bixby, Bill (1984-07-17), W*A*L*T*E*R, Gary Burghoff, Ray Buktenica, Victoria Jackson, Noble Willingham, 20th Century Fox Television, Pristupljeno 2021-06-20 
  18. ^ Electronic Fun with Computer & Games - Vol 01 No 10 (1983-08)(Fun & Games Publishing)(US). avgust 1983. 
  19. ^ Electronic Games - Volume 02 Number 12 (1984-05)(Reese Communications)(US). maj 1984. 
  20. ^ Tuesday, Miss Cellania •; July 28; AM, 2015 at 5:00. „MASH Notes: The Story Behind "Suicide is Painless"”. Neatorama (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-20. 
  21. ^ „Inside the theme song: M*A*S*H's Suicide Is Painless”. Me-TV Network (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-23. 
  22. ^ „AFI’s 100 YEARS…100 SONGS”. American Film Institute (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-20. 

Napomene uredi

  1. ^ Hokaj se negde prevodi kao "Oštrooki" ili "Oko sokolovo"
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=M*A*S*H_(франшиза)&oldid=26759788”