Википедија

Moderna u srpskoj književnosti

Moderne tendencije novih estetsko-književnih strujanja nalazimo već u delima srpskih pisaca iz tzv. realističke epohe, koji su živeli krajem 19. veka, tako da praktično srpska moderna, ili često pominjana formulacija "zlatno doba srpske književnosti", vremenski obuhvata razdoblje: kraj devetnaestog veka - kraj Prvog svetskog rata. O njoj se ne može govoriti kao o nekom novom književno-estetskom pokretu, koji je došao od nekud sa strane i koji su donele neke nove generacije, pa prema tome u njoj nije ni moglo biti nekih književnih sukoba između dve generacije pisaca, starije i mlade.

Odlike moderne u SrbijiУреди

Karakteristične odlike moderne književnosti nalazimo već kod Vojislava Ilića i Branislava Nušića. U njihovim delima, kako je to u svoje vreme zapazio Jovan Skerlić, književni kritičar i jedan od protagonista modernog talasa, "jedno nostalgično osećanje punog i intenzivnog života, mnogo strasti, senzualnosti, jako socijalno osećanje za male, slabe, pritisnute u životu". Vojislav Ilić, kaže Dragiša Živković, „smelo je zakoračio u oblast simbolističkih slutnji, strepnji i nemira“. Period moderne u srpskoj književnosti obeležen je pre svega mnogim novim kulturnim pojavama, kao što su pokretanje i osnivanje časopisa Srpski književni glasnik (1901), rad Srpske književne zadruge (1902), pokretanje Velike Škole i Univerziteta (1905), osnivanje Srpskog književnog društva (1905), izdavanje Slovenskog juga itd.

Osnovne odlike moderne u Srbiji:

  • uznemiren i klonuo duh
  • pesimistična osećanja
  • negovanje individualizma
  • bežanje od stvarnosti
  • subjektivno i iracionalno posmatranje sveta

UticajiУреди

Zahvaljujući povoljnim političkim prilikama kakve su bile u to vreme u Srbiji, periodu rada parlamenta, srpski pisci su okrenuti kulturnim zbivanjima u Evropi, sa kojom dolaze u kontakt na raznorazne načine, i pažljivo prate književna strujanja u Francuskoj i drugim zapadno evropskim zemljama, tako da dolaze pod uticaj evropskih književnosti, u prvom redu francuske književnosti. Oni su najpre zahvatili književnu kritiku i poeziju, a zatim i prozu i ostale književne vrste. U književnoj kritici se javlja Ljubomir Nedić, koji kao glavni vrednosni kriterijum umetničkog dela postavlja način obrade književne teme i u drugi plan stavlja sadržaj. Njemu se pridružuje Bogdan Popović, koji strogo zastupa estetske kriterije, po ugledu na književne kritičare sa Zapada. A zatim, dolazi Jovan Skerlić, centralna ličnost u celokupnom razdoblju moderne u srpskoj književnosti. On zastupa ideju o prisustvu književnosti u svim oblicima društvenog života, ističe njenu moralnu komponentu i ukazuje na važnost sadržaja književno-umetničkog dela.

FormaУреди

Srpski pesnici, Milan Rakić, Veljko Petrović, Vladislav Petković Dis, Milutin Bojić i drugi, u svojim pesmama slede francuske pesnike parnasovske i simbolističke orijentacije. Oni daju prednost pesničkoj formi nad sadržajem, gde kult muzikalnosti stiha, subjektivan pristup poeziji, pevaju o svom intimnom svetu, sugestiraju atmosferu melanholije i pesimizma i sumorna raspoloženja. Iz poezije francuskog Parnasa, oni preuzimaju temu pejzaža, koji postaje deo njihovog duševnog stanja i uverenja da priroda kroz pejzaž živi u čoveku. Najveću pažnju srpski modernisti posvećuju motivu ljubavi širokog dijapazona, od platonskog doživljaja žene, slutnji o ženi, ženi kao idealu života, do erotskog doživljaja žene.

Pripovedačka proza u srpskoj književnosti u periodu moderne pokazuje tendenciju istraživanja novog i modernog u strukturi književnog dela i u njegovim temama. Njihovu pažnju sve više zaokuplja individua koja u sebi nosi svoju protivrečnost, unutrašnji sukob i moralnu dilemu.

Glavni predstavniciУреди

Glavni predstavnici moderne književnosti u Srbiji su: (u poeziji) Milan Rakić, Sima Pandurović, Vladislav Petković Dis, Milutin Bojić, Stevan Luković, Danica Marković, Velimir Rajić; (u prozi) Borisav Stanković, Ivo Ćipiko, Milutin Uskoković, Veljko Miličević; (u književnoj kritici) Ljubomir Nedić, Bogdan Popović, Jovan Skerlić.

Oni su iza sebe ostavili neosporno vredna književna dela, kao što su: zbirke pesama Milana Rakića, Sime Pandurevića, V.P. Disa; pripovetke Za kruhom Ive Ćipika, Iz starog jevanđelja i Božji ljudi Bore Stankovića; romane Nečista krv Bore Stankovića, Pauci Ive Ćipika, Došljaci Milutina Uskokovića, Bespuće Veljka Milićevića; (drame) Koštana i Tašana Bore Stankovića.

SažetoУреди

Srpska modernistička književnost razvijala se na izmaku XIX veka i trajala je do I svetskog rata. Književnici moderne u Srbiji su stvarali pod uticajem francuske književnosti. Verovali su da pesma mora biti cela lepa. Negovali su savršenstvo forme. Srpski književni glasnik je najznačajniji književni časopis tog vremena, a Bogdan Popović i Jovan Skerlić su najuticajniji kritičari.

Vidi jošУреди

Radi boljeg uvida u srpsku modernu upoznajte se sa biografijama sledećih pisaca, pročitajte i protumačite navedene pesme i pripovetke:

LiteraturaУреди

Преузето из „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Moderna_u_srpskoj_književnosti&oldid=25457554”