Đetinja
Đetinja je reka koja nastaje na obroncima planine Tare, u Pustom polju kod sela Kremna na mestu gde se spajaju reke Bratešina i Konjska reka, kao i Užički potok i Tomića potok. Reka protiče kroz Užice a kod Požege se, nakon 75 km, spaja sa rekom Moravicom i tako nastaje reka Zapadna Morava[1].
| Đetinja | |
|---|---|
 Đetinja u Užicu | |
 Sliv Zapadne Morave | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 75 km |
| Basen | 1.486 km2 |
| Pr. protok | 1,93 m3⁄s |
| Sliv | Crnomorski |
| Vodotok | |
| Izvor | Tara |
| Ušće | Zapadna Morava |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  Srbija |
| Naselja | Užice, Požega |
| Pritoke | Karačica, Sušica, Krivaja, Bukavac, Derventa |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Teorije o poreklu imena
urediNajverovatnije objašnjenje porekla imena reke Đetinje se zasniva na starinskom nazivu Cetina što znači Konjska reka. Jedna od reka od kojih Đetinja nastaje se i danas zove upravo tako - Konjska reka[2].
Osobine
uredi
U gornjem toku, sve do Užica reka teče kroz veoma atraktivnu klisuru koja ima i neke odlike kanjona. U svom toku ima dve velike pećine. U klisuri se nalazi pećina Megara, a nizvodno od Užica je poznata Potpećka pećina. U klisuri Đetinje se nalazi i nekoliko izvora tople vode.
Na reci postoje tri veštačka jezera. Dva Velika i Mala brana se nalaze blizu Užica, a nastala su na prelasku iz 19. veka u 20. vek, kada je započela elektrifikacija ovog mesta. 1900-te godine, u Užicu je izgrađena hidroelektrana, jedna od prvih na svetu, samo 5 godina posle one na Nijagarinim vodopadima. Ubrzo su izgrađene još dve, a danas su sačuvane hidroelektrane na Gradskoj plaži i u Turici. Najveće jezero na Đetinji je jezero Vrutci, koje je nastalo 1984. godine gradnjom brane visoke 77 metara. Namena ovog jezera je stvaranje rezervi pijaće vode za potrebe Užica i okoline.
Klisura je značajna i po živom svetu. Veliki je broj retkih i endemskih biljnih vrsta koje su ovde sačuvane. Klisura je poznata kao jedan od prostora najbogatijih dnevnim leptirima, a nije retkost naići na srne, lisice, vidre i druge šumske životinje.
U klisuri Đetinje i okolini je nađeno više ostataka naseobina iz najranijih perioda ljudske civilizacije. U rimsko doba ovde se nalazilo i rimsko utvrđenje. Na brdu iznad Užica se nalaze ostaci Užičkog grada, tvrđave nastale u ranom srednjem veku. Njena uloga je bila zaštita tadašnjih trgovačkih puteva koji su spajali jadransku obalu sa istokom. Porušena je 1863. godine miniranjem.
Na obali reke Đetinje se nalazio i srednjovekovni manastir Rujno (Rujan manastir Rujno), posvećen Svetom Đorđu, u kome se nalazila prva srpska štamparija. Tu je štampana prva srpska knjiga Rujansko četvorojevanđelje. Manastir su srušili Turci sredinom 16. veka
Vidi još
urediReference
uredi- ^ „Đetinja”. Pristupljeno 4. 5. 2013.
- ^ „Đetinja – poreklo imena ove reke”. Pristupljeno 4. 5. 2013.
Literatura
uredi- Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2.
- Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.
