Janići
| Janići | ||||||||||
|
Janići, porodica Samuila Janića i njegovog sina Goluba Janića, beogradskih veletrgovaca, rentijera i zadužbinara, su srpska porodica poreklom iz Lazaropolja, odnosno Mavrova u Staroj Srbiji. Golub Janić je jedan od osnivača i vodećih finansijera četničke akcije u Staroj Srbiji.
Poreklo uredi
Janići su poreklom iz Lazaropolja, mesta koje se nalazi između Debra i Kičeva u Makedoniji. Stanovnici teško pristupačnog planinskog mesta Lazaropolje pripadaju, kao i stanovnici okolnih sela, srpskom mijačkom stanovništvu zapadne Makedonije [2]. Iz Lazaropolja doselili su se u Mavrovo koje se danas nalazi u najvećem nacionalnom parku u Makedoniji, Nacionalnom parku Mavrovo.
Janići su bili vezani za Mavrovo i stari kraj, gde su često odlazili, pomagali su zemljake i rođake, a deca su im se, prema običaju, rađala i do početka školovanja živela u Mavrovu[3].
Jane uredi
Jane, po kome su dobili prezime Janić i njegov sin Samuilo Janić (1830-1903) bili su beogradski trgovci.
Samuilo Janić (1830-1903) uredi
Samuilo Janić se uortačio sa rođacima i razvio i proširio očeve poslove[4]. Pomagao je i mnogim vrednim mladićima, koji su kasnije postali ugledni beogradski trgovci.
Samuilo Janić je uzeo učešće u sukobima sa turskom vlašću u Beogradu 1862, nakon incidenta na Čukur-česmi [3].
Samuilo Janić bio je oženjen Sofijom Peić, kćerkom Peje Peića. Peja Peić imao je kćerke Sofiju i Katarinu.
Porodica Sofije S. Janić, rođ. Pejić uredi
Sofija Janić, udata za Samuila Janića, kćerka je Peje Pe(j)ića. Imala je sestru Katarinu.
Dimići uredi
- Jedna Katarinina kćerka bila je udata za Milana Dimića vlasnika ciglana na Zvezdari.
Damjanovići uredi
- Druga Katarinina kćerka bila je udata za Jakova Damjanovića, građevinskog preduzimača koji je obavio kaldrmisanje beogradskih ulica posle turskog bombardovanja Beograda 1862. Velika porodična kuća Jakova Damjanovića nalazi se u Dositejevoj 16, a sagrađena je krajem 1872. Neposredno po izgradnji, od jula 1876. do maja 1877. kuća je poslužila za smeštaj engleskog zavoda za srpsku siročad, koji je posle prvog srpsko-turskog rata osnovao engleski lekar Henri Ciman. [5].
Ginići uredi
- Treća Katarina kćerka bila je udata za Kostu Ginića, vlasnika zgrade i kafane „Ginić“ koja se nalazila na mestu današnjeg Doma omladiine u Poenkarovoj br. 20, kuće u Dečanskoj ul. br. 2, gde se sada nalazi zgrada kafane „Mornar“, kao i par zgrada u Makedonskoj ulici, a stanovao je u Grobljanskoj (Ruzveltovoj) ulici [6].
Potomstvo Samuila i Sofije Janić uredi
Samuilo i Sofija Janić imali su jednog sina Goluba i šest kćerki Evgeniju, Agafiju, Magdalenu, Dailjku, Onisiju i Fotinku.
Golub Janić (1853-1918) uredi
Golub Janić rođen je 1853. godine u Mavrovu[7].
Kao mladić prijavio se u dobrovoljce i učestvovao je u srpsko-turskom i rusko-turskom ratu 1876-1878.
Golub Janić je bio jedan od osnivača Centralnog revolucionarnog tajnog odbora u Beogradu, ili Srpskog komiteta, koji je od septembra 1903. rukovodio prebacivanjem četničkih jedinica preko granice[8].
Osnovao je zajedno sa Ljubom Jovanovićem, bvš. ministrom i Josifom Studićem 23. januara 1905. godine društvo Srpska Braća. Golub Janić je bio prvi, doživotni i jedini predsednik Srpske Braće, čija je kancelarija bila u njegovoj kući na Prestolonaslednikovom trgu 18, odnosno Terazijama 23. U jednom odeljenju kancelarije, koje je bilo namenjeno za okupljanje studenata iz neoslobođenih krajeva, prema sećanju očevidaca, zidovi su bili ukrašeni brojnim fotografijama vojvoda i četnika[9].
Osnovni zadatak Srpske braće bio je da pomaže slobodarski i nacionalni pokret u Staroj Srbiji i Makedoniji, kao i da pruža moralnu i materijalnu pomoć ugroženom srpskom narodu, svuda gde se ukaže potreba. „Društvo se u stvari bavilo revolucionarnom delatnošću“ [9], odnosno rukovodilo je spremanjem, naoružavanjem i prebacivanja četnika i njihovih četovođa (vojvoda) preko granice. U Golubovom hotelu Balkan na Terazijama bio je štab i zborno mesto za okupljanje četnika.
Njegova treća žena je Bosiljka Janić, rođ. Cincar-Janković.
Bosiljka G. Janić, rođ. Cincar-Janković (1869–1936) uredi
Bosiljka, unuka vojvode Cincar-Janka, rođena je 1869. godine od oca Đorđa Cincar-Jankovića, okružnog načelnika i majka Jelene Cincar-Janković, kćerke Teodora Mihailovića, srpskog trgovca koji je poslovao u Sofiji u Bugarskoj.
Golub i Bosiljka delili su zajedničku ljubav prema Južnoj ili Staroj Srbiji, odnosno Makedoniji, kao zemlji svojih predaka i pomagali crkvu i akciju srpske države, kao i srpsko stanovništvo, posebno u zapadnoj Makedoniji.
Dobar deo godine Golub i Bosiljka provodili su u banjama u Srbiji i odmaralištima izvan zemlje.
Golub i Bosiljka nisu imali dece.
Vasiljevići-Ristići uredi
- Evgenija Vasiljević, rođ. Janić bila je udata za Ristu Vasiljevića rodom iz Leunova pored Mavrova. Njihov sin Teodosije uzeo je prezime Ristić po ocu Risti Vasiljeviću. Teodosije Ristić bio je vicedirektor Prometne banke i sekretar Srpskog kulturnog kluba. Bio je oženjen Gordanom Isailović, ćerkom Vase Isailovića.
Todorovići uredi
- Agafija Todorović, rođ. Janić bila je udata za Todora Todorovića koji je, između ostalog bio vlasnik kafane „Ženeva“ (preko puta Pravnog fakulteta), a imali su dva sina i tri kćerke.
Fotirići uredi
- Magdalena Fotirić, rođ. Janić imala je kćerku Hildu udatu Davidović i sina Arsenija Fotirića, vlasnika „Ruske krune“, višespratne zgrade br. 10 u Nušićevoj i br. 10 u Kosovskoj ul. koji je imao tri sina.
Jovanovići-Bogojevići uredi
- Dailjka Bogojević, rođ. Janić je sa Bogojem Jovanovićem imala kćerku Đurđinu Bogojević udatu za Žiku Jankovića, vlasnika poznate beogradske knjižare Maričić i Janković.
Damnjanovići uredi
- Onisija Damnjanović, rođ. Janić imala je sina Milana Damnjanovića koji je poginuo u Prvom svetskom ratu.
Simići uredi
- Fotirka Simić, rođ. Janić imala je sina pukovnika Todora Simića i kćerku, čiji je sin Pandilović bio učitelj srpske škole u Solunu.
Porodične kuće, imanja i zadužbine uredi
U okolini Terazija Golub Janić je imao sedam većih placeva sa zgradama. Njegova najpoznatija imanja u Beogradu bila su hotel Balkan na Terazijama, imanje Ruska kruna, velika kafana na uglu Dečanske i Skopljanke ulice, imanje Šumadija, takođe kafana, na uglu ulica Kralja Milana i Kralja Milutina, više placeva, kuća i lokala u Dečanskoj ulici, ulici Kralja Milana, Kralja Milutina, Deligradskoj i dr. Neke od kuća za izdavanje bile su reprezentativne stilske porodične kuće, a neke jednostavne najamne zgrade sa mnogo malih stanova u koje se ulazilo iz dvorišta ili sa dvorišne terase.
Svoja imanja Golub Janić isključivo je rentirao.
Golub i Bosiljka Janić stanovali su na Prestolonaslednikovom trgu 18 (kasnije Terazije 17, 18, 23), naspram hotela Balkan, na uglu Terazija i Nušićeve ulice u kući podignutoj oko 1870. godine. Pored njihove kuće u Skopljanskoj ulici (Nušićevoj, Pašićevoj) nalazila se kuća gospođe Tomanije Obrenović, čiji je unuk bio kralj Milan Obrenović. U stambenom delu bio je, pre oštećenja zgrade u bombardovanjima, šestosoban stan sa sprovedenim etažnim grejanjem i radijatorima u svim prostorijama, uključujući i kupatila. Ulazna dvokrilna hrastova vrata bila su široka 2,6 metara, a visoka 2,4 metra. Stan je imao u salonskom delu i jedna četvorokrilna unutrašnja vrata dimenzija 2,10/2,70 m, dok je visina plafona bila 4 metra. Ulaz u kuću za kočija i kola bio je iz Skopljanske (Pašićeve, Nušićeve) ulice. Štale sa konjima i kočijama nalazile su se u ulici Kralja Milutina. Prema svedočenju savremenika u kući Goluba Janića na Terazijama, gde je bilo od 1905. godine sedište, odnosno kancelarija društva Srpska braća nalazilo se i jedno odeljenje namenjeno za okupljanje studenata iz neoslobođenih krajeva u kom su na zidovima bile brojne fotografije vojvoda i četnika [10]. U parteru prema Terazijama nalazio se jedan veliki lokal, kasnije pregrađen u dva lokala [11] .
Ova kuća je Bosiljkinim testamentom bila predviđena za imovinu Fonda Sofije Samuila i Bosiljke Goluba Janića, a prilikom zidanja zgrade Savezne industrijske komore (Priveredne komore Jugoslavije, danas Privredne komore Srbije), 1955. bespravno je srušena, što je bio predmet višedecenijskog spora.
Golub Janić je celog života učestvovao u dobrotvornom radu, pomažući različita udruženja i organizacije.
Njegova žena i naslednica Bosiljka Janić osnovala je tri zadužbine koje nose njegovo ime i ime članova njegove porodice, Zadužbinu Samuila i Goluba S. Janića pri Filozofskom fakultetu i Učiteljskoj školi u Skoplju, Zadužbinu Samuila i Goluba S. Janića pri Srpskoj kraljevskoj akademiji (hotel Balkan na Terazijama) i Fond Sofije Samuila i Bosiljke Goluba S. Janića.
Srodstvo uredi
Janići su bili u srodstvu sa Cincar-Jankovićima i dr.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Slave i imena svečara, Beograd 1895, str. 75
- ^ "U pogledu istoriske svesti kod njih ima samo tragova stare srpske prošlosti. Stariji ljudi znaju za kosovsku pogibiju i za „cara“ Lazara i o „službama“ (slavama) još se pevaju pesme kojima se slavi ovo doba. Ali sada, posle jake bugarske propagande, ređe ih pevaju no u ranije vreme. Mijaci vrlo mnogo znaju o Kraljeviću Marku, za koga vele, da je rodom „od Legen-grad“. Iznad torbeškog sela Prisojnice ima razvalina od grada. Mijaci pričaju, da je odatle vojvoda Damjan otišao u boj na Kosovu. Imaju i pesme o zidanju srpskog manastira Hilendara u Svetoj gori. Svaka porodica ima slavu („službu"). Središte mijačkog duhovnog života je manastir Sv. Jovana Bigorskog. Sve što u njemu ima vezano je u nacionalnom pogledu za srpsku istoriju. U njemu je vrlo stari pomenik, vanredno lepo pisan na pergamentu, čuven sa svoje izrade, u kome je istorija ovog manastira; u njemu se pominju samo srpski vladaoci od loze Nemanjića i srpski arhiepiskopi. Isto tako su na živopisu na spoljašnjim manastirskim zidovima naslikani samo srpski vladaoci do Kosovske bitke. Te je slike radio seljak zoograf iz Lazaropolja. Uz to istorija ovog manastira, kao i samih Mijaka, pokazuje, da su uvek težili za samostalnošću. Stalno su se protivili grčkom jeziku u službi božjoj. Kad se i njima htela da nametne bugarska egzarhija, njihovi su kaluđeri umeli održati potpunu slobodu prema novoj crkvi i sačuvati sve srpske starine kojih je bilo u manastiru“. Jovan Cvijić, Balkansko poluostrvo i Južnoslovenske zemlje, Mijačka grupa (zapadnomakedonski varijetet), Beograd 1922, str. 99. - . Vid. http://www.promacedonia.org/serb/cvijc/cvijic_balkansko_poluostrvo_1.pdf Balkansko poluostrvo i Južnoslovenske zemlje (1. deo)], http://www.promacedonia.org/serb/cvijc/cvijic_balkansko_poluostrvo_2.pdf Balkansko poluostrvo i Južnoslovenske zemlje (2. deo)].
- ^ a b Zadužbine i fondovi, Beograd 1937, str. 341, vid. ASANU, Zadužbina Samuila i Goluba Janića iz Mavrova.
- ^ Samuilo Janić je 1860, između ostalog, sa Milom Đorđevićem Peićem suvlasnik kafane u Dečanskoj, verovatno Ruske krune. Milo Đorđević Peić je izgleda brat od strica Samuilove žene Sofije, kćerke Peje Pejića.
- ^ Izgrađena je kao ugaoni objekat sa podrumom, prizemljem i spratom, čije je prostrano dvorište smanjeno 1876. izgradnjom dvorišnog krila za potrebe engleskog zavoda. U ovoj kući je živeo i radio Stevan Mokranjac (1856-1914). Kuća predstavlja „izvanredan primerak građevinskog i zanatskog ostvarenja u stambenoj arhitekturi Beograda krajem sedme decenije devetnaestog veka.
- ^ U „kultnoj“ kafani „Kod Ginića“, smišljen je naziv lista „Ošišani jež“. Vid. Testament Bosiljke Janić, Zaključak sreskog suda za grad Beograd od 18. januara 1938. godine. Obr.304/36/35.
- ^ O Mavrovu mogu se videti podaci na bugarskoj i makedonskoj Vikipediji. Koren imena je u grčkom pridevu crn „mavros“, crno polje. Danas se samo 3 od 166 stanovnika izjašnjavaju kao Srbi, a ostali kao Makedonci, vid. bg:Mavrovo (Obщina Mavrovo i Rostuša), mk:Mavrovo
- ^ Vid. Miodrag D. Pešić, Stari četnici, Kragujevac, 2000.
- ^ a b Stevan Simić, Srpska revolucionarna organizacija, komitsko četovanje u Staroj Srbiji i Makedoniji 1903-1912, Beograd 1998, str. 80
- ^ Stevan Simić, Srpska revolucionarna organizacija , komitsko četovanje u Staroj Srbiji i Makedoniji 1903-1912, Beograd 1998, str. 80
- ^ Vid. Komisijski izveštaj o pregledu, opisu i proceni zgrade u ul. Terazije br. 23 i Njegoševoj 1, Arhiv Srbije, Fond.