Janko Veselinović
Janko Veselinović (Crnobarski Salaš, 13. maj 1862 — Glogovac, 26. jun 1905) bio je srpski književnik.[1]
| Janko Veselinović | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 13. maj 1862. |
| Mesto rođenja | Crnobarski Salaš, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 26. jun 1905. (43 god.) |
| Mesto smrti | Glogovac, Kraljevina Srbija |
Biografija
uredi
Otac mu je bio sveštenik Miloš Veselinović[2] Osnovnu školu je završio u Glogovcu, a zatim četiri razreda gimnazije u Šapcu (1878).[3] Potom je upisao bogosloviju, koju nije završio, a zatim 1878. godine upisao je učiteljsku školu[2] koju takođe nije završio. Za tadašnje vreme i to je bilo dovoljno da bude sa nepunih 18 godina učitelj u Svileuvi. Tu je bio na dužnosti do 1882. godine.[4] U Svileuvi je upoznao svoju buduću suprugu Jovanku Joku Jovanović sa kojom se i venčao 1881. Položio je praktičan ispit za učitelja u Svileuvi 1884. godine.[2] Godine 1884 je raspoređen u selo Kostur kod Pirota. Godine 1886. postavljen je za učitelja u Svileuvi.[5] Odbio je izrazivši želju da u Beču završi telegrafski kurs. Zbog bolesti se vratio u Srbiju gde je nastavio kurs, provodeći vreme po kafanama tako da kurs nije završio.
Prvi pokušaj štampanja pripovedaka 1886. godine završio se neuspehom. Kosta Arsenijević, urednik "Misli", vratio mu je rukopis sa savetom "da se mladi uča ovoga posla okane". Obeshrabren Veselinović hteo je da spali sve svoje rukopise. Od toga ga je odvratio drag prijatelj Jova Aleksić, unuk hajduk-Stankov.[4] Kasnije je Janko bio predsednik opštine Koceljeva, pa ponovo učitelj.[6] Književnik je bio i pomoćnik glavnog urednika lista Srpske novine, odakle potiče i njegovo veliko prijateljstvo sa glavnim urednikom Milovanom Glišićem. Bio je i korektor Državne štamparije, dramaturg Narodnog pozorišta, pokretač i urednik lista Zvezda, urednik listova Pobratim, Dnevni list. Pripovedač, romansijer, dramski pisac. Zbog kritika vlasti, bio je više puta u zatvoru.[7]
Neuredan život je ostavio tragove, pa je oboleo od tuberkuloze, od koje je i umro.[8]Na njegovoj sahrani na groblju u Glogovcu su bili čak i Aleksa Šantić i Svetozar Ćorović, koji su zbog toga doputovali iz Mostara.
U šabačkom arhivu sačuvana je njegova čestitka ćerci za novu 1901. godinu.[9] Njegova ćerka Persida bila je udata za Dragutina Tufegdžića, sveštenika u Badovincima. Njihov sin Janko Tufegdžić (1907-1944) bio je književnik.[10]
Spomenik Janku Veselinoviću na beogradskom Kalemegdanu je otkriven 7. juna 1936.[11]
Dela
urediNapisao je preko 30 knjiga, među kojima su najpoznatije Slike iz seoskog života, Poljsko cveće i Hajduk Stanko.[12] Spisak dela navodimo prema knjizi Hajduk Stanko[13] i prema knjizi Istorija nove srpske književnosti Jovana Skerlića.[14]
- Slike iz seoskog života (zbirka pripovedaka, 1886)[15]
- Na prelu (1886)[15]
- Odbegla (1886)[15]
- Kod samrtnika (1886)[15]
- Mali Stojan (1886)[15]
- Kumova kletva (1886)[15]
- Čini (1887)[16]
- Luda Velinka (1888)
- Borci (1889)
- Slike iz učiteljskog života (1890)
- Poljsko cveće, 1890
- Iza kiše sunce (1890)[17]
- Samrtna čaša (1891)
- Siroče (1892)
- Božja reč (1892)
- Zakletva (1892)
- Adamsko koleno (1893)
- Od srca srcu (1893)
- Deda (1894)
- Strah (1894)
- Zeleni vajati (1895)
- Devojče (1895)
- Nedelja (1895)
- Sevdalinke (1895)
- Stari poznanici, 1891-1896.
- Seljanka: pripovetke iz seoskog života, 1893.
- Rajske duše, 1893.
- Hajduk Stanko: istorijski roman u tri dela, 1896.
- Večnost: narodna bajka, 1899.
- More bez primorja (1900)
- Male priče (1902)
- Ciganče (1903)
- Svekrva (1904)
- Neprilika (1908)
- Ašikov grob: Priča o ljubavi Pavla i Đule: (Srpski Romeo i Julija)
- Mali pevač: pripovetke
- Pripovetke
- Seljanka (roman, 1888)[18]
- Potera (pozorišni komad, 1895)
- Đido (pozorišni komad, 1908)
- Borci (roman, 1889)
- Junak naših dana (roman, od 1897. do 1898)
- Seljak (roman, od 1901. do 1902)
- Mašići (roman, 1905)
- Pisma sa sela (1900)
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. V-Đ. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 42. ISBN 86-331-2112-3.
- ^ a b v Nova iskra, Janko Veselinović 1905-01-06, str. 192
- ^ Janko Veselinović, 1959, Hajduk Stanko, Novi Sad: Matica srpska; Beograd: Srpska književna zadruga, str. 390
- ^ a b Janko Veselinović, 1959, Hajduk Stanko, Novi Sad: Matica srpska; Beograd: Srpska književna zadruga, str. 391
- ^ Prosvetni glasnik, Janko Veselinović, 1886-04-30, str.282
- ^ Prosvetni pregled, Janko Veselinović, 1889-03-31, str. 168
- ^ „Janko Veselinović Biografija | Lektire.rs”. www.lektire.rs. Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Hellasije (2018-06-10). „Janko Veselinović Biografija”. Biografija.org (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-01-27.
- ^ Čestitka Janka Veselinovića ponos Arhiva („Večernje novosti”, 1. januar 2017)
- ^ Mijušković, Miroljub (3. 12. 2019). „O najmlađem četniku brinula partizanka”. Politika. Pristupljeno 15. 12. 2019.
- ^ „Politika”, 8. jun 1936
- ^ „Janko Veselinović (1862—1905)”. riznicasrpska.net. Arhivirano iz originala 26. 01. 2023. g. Pristupljeno 2023-01-26.
- ^ Janko Veselinović, 1959, Hajduk Stanko, Novi Sad: Matica srpska; Beograd: Srpska književna zadruga, str.394-395
- ^ Jovan Skerlić (1967), Istorija nove srpske književnosti, Beograd: Prosveta, str. 377-378.
- ^ a b v g d đ Stražilovo, Janko Veselinović, 1886-11-13, str. 1609
- ^ Stražilovo, Janko Veselinović, 1887-02-05, str. 93
- ^ Otadžbina, Janko Veselinović, 1890-05-01, str. 2
- ^ Stražilovo, Janko Veselinović, 1888-03-03, str. 141
Literatura
uredi- Članak „Učenik telegrafskog kursa“, PTT glasnik 289/april 2006 - autor Milorad Jovanović
