Jastrebac (Vladičin Han)
Jastrebac je naselje u Srbiji u opštini Vladičin Han u Pčinjskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 221 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 329 stanovnika).
Jastrebac | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Pčinjski |
| Opština | Vladičin Han |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 221 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 46′ 14″ S; 22° 02′ 25″ I / 42.770666° S; 22.040333° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 582 m |
.svg)  Jastrebac Jastrebac na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 017 |
| Registarska oznaka | VR |
Starina i prošlost
urediJedno mesto u mahali Medarci zove Manastir. Tamo se vide slabi ostaci od zidova. U narodu se veruje, da je na tom mestu bio neki stari srpski manastir („oltar je bio na istoku“). - Potes Selište leži nedaleko od današe crkve. Selo Jastrebac postalo je na istn način i u isto vreme kada su osnovana susedna sela Zebince i Rdovo: u drugoj polovini XVIII veka tu se odnekuda doselilo jedno domaćinstvo sadašnjeg roda Čakinci. Posle su dolazili preci drugih današnjih rodova. Oko 1900. godine selo je imalo 25 kyća.
Jastrebac ima crkvu posvećenu sv. Iliji. Ona je sagrađena pre oko 30 godina. Pre toga na njenom mestu bila je neka nepoznata crkvica (niska i pokrivena kamenim pločama). – Groblje je u jugoistočnom delu naselja. - Seoska slava je Spasovdan. Jastrebac leži na podjednakoj daljini između Leskovca i Vranja. Zato su seljaci povremeno posećivali jedan i drugi grad (u Leskovac su išli zbog pijace, a u Vranje zbog suda i vojne komande). Otkako se razvio Vl. Han oni nemaju potrebe da posećuju te gradove.
Zbog položaja i boljih ekonomskih prilika, Jastrebac predstavlja centar za okolna naselja. U njemu se nalazi zadružna prodavnica, osmogodišnja škola, mesna kancelarija i crkva.
Severozapadno od Jastrebca je planinski vrh Glava ili Jevlova Glava (1144 m). Tamo su Bugari 23. III. 1943. g. streljali oko 80 mlađih Srba iz okolnih sela.
Poreklo stanaviištva. - Stanovništvo Jasrebca, kako je pomenuto, potiče od doseljenih predaka. Rodovi su: Čakinci ili Ridarci (3.k, sv. Arhanđeo), najstariji rod u selu doseljen od nekuda. Od pravih Čakinaca potiče samo jedno domaćinstvo. Ostali su od domazeta. U selu se govori, da „ovo pleme ne firaje“. Oni su ranije imali i dosta zemlje, aln cy postepeno osiromašili. Sada mlađi doseljenici imaju više zemlje od njih. U Jastrebcu postoji najstarija dvoodeljna čakinska kuća (jedno odeljenje je sa ognjištem, drugo je soba). – Medarci (14 k) i Jeremnci (16 k), slave „sv. Đorđa u novembru“. Došli su od nekuda. – Slavujci (21 k, sv. Arhanđeo) došli su iz sela Zagužana blizu V. Grabovnnce u okolini Leskovca. Ranije su se zvali Svetićovci. Njihov predak imao je devet sinova i jednu kćer. 3bog kćeri oni su „ubili Turčina“. Iza toga su pobegli u Jastrebac. Posle nekog vremena jedni su otišli u pomenutu Grabovnncu, dok su drugi ostali u Jastrebcu. Deda Jovinci (15 k.) i Kitinci (5 k), slave sv. Hikolu. Ranije su činili jedan rod. Doseljeni su od nenuda. – Bambarci (16 k, sv. Jovan), doseljeni su od nenuda. – Terzici (4 k, sv. Nikola), potiču od pretka doseljenog iz Repišta. I tamo su bili od nekuda naseljeni. Osnivač roda ovde je došao sa majkom prilikom njene preudaje. – Leštarci (1 k, sv. Arhanđeo), grana su od roda Slavujci.[1]
Iseljenici
urediU V. Sejanici u severnom delu Grdelnčke klisure živi veliki srpski rod Jeremici (40 k). Oni su grana od današnjeg jastrebačkog istoimenog roda. - Po Prvom svetskom ratu nekolino porodica iz Jastrebca bilo je naseljeno u Metohiji. - Iza drugog svetskog rata 10 jastrebačkih porodica kolonizovano je u Knićaninu u Vojvodini. Neke od tih porodica napustile su Knićanin i sada žive u Konjarniku kod Prokuplja.
Dupeljevo (sada pusto selište). - Na ataru današnjeg Jastrebca, u planini, ranije je postajalo srpsko selo Dupeljevo. Ono je tačnije ležalo između današnjih potesa Glog i Spasova Čuka (1163 m), koji su označeni na našoj specijalnoj karti (sekcija „Vranje“, 1:100.000). To mesto seljaci iz Jastrebca zovu Staro Selište. O starom selu kod stanovnika okolnih naselja (Jastrebca, Zebinca i drugih) govori se ovo. Jednom je neki mladić iz Dupljeva služio u Leskovcu. On je tamo ubio nekog leskovačkog Turčina. 3bog toga su ovo selo napali leskovački Turci: oni su „sve kuće zapalili i ljude pobili".
Stanovnici Dupeljeva bili su veliki stočari. Prilikom spaljivanja sela „mast je potekla kao reka". Misli se, da je po tome jednom mestu ostao naziv Maslina Padina. Od starog Dupeljeva danas je očuvana samo jedna vodenica. Zove se Dupeljevska Vodenica. Raseljavanje Dupeljeva izgleda da nije bilo tako davno. Seosko groblje dobro se poznavalo do 1957. g. Od pomenute godine na tom groblju i oko njega imaju njive sa krompirom seljaci iz Jastrebca. U selu Slatini u severnom delu Grdeličke klisure žive srpski rodovi Čivutci (10 k) i Pavlovi(9 k). Oni potiču od pretka Ilije, tamo doseljenog pre oko 130 godina iz ranijeg sela Dupljeva (v. opis Slatine).[1]
Demografija
urediU naselju Jastrebac živi 198 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 52,0 godina (50,2 kod muškaraca i 54,3 kod žena). U naselju ima 86 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,57.
Ovo naselje je u potpunosti naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 0 | 1 | ||
| 80+ | 4 | 5 | ||
| 75—79 | 6 | 7 | ||
| 70—74 | 14 | 12 | ||
| 65—69 | 15 | 17 | ||
| 60—64 | 12 | 16 | ||
| 55—59 | 9 | 4 | ||
| 50—54 | 5 | 7 | ||
| 45—49 | 14 | 4 | ||
| 40—44 | 3 | 2 | ||
| 35—39 | 9 | 5 | ||
| 30—34 | 9 | 4 | ||
| 25—29 | 1 | 3 | ||
| 20—24 | 6 | 3 | ||
| 15—19 | 0 | 2 | ||
| 10—14 | 4 | 4 | ||
| 5—9 | 6 | 3 | ||
| 0—4 | 3 | 2 | ||
| Prosek : | 50,2 | 54,3 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 107 | 24 | 71 | 11 | 1 | 0 |
| Ženski | 92 | 6 | 78 | 8 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 199 | 30 | 149 | 19 | 1 | 0 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 47 | 20 | 0 | 0 | 12 |
| Ženski | 14 | 11 | 0 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 61 | 31 | 0 | 0 | 12 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 2 | 8 | 0 | 1 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 2 | 8 | 0 | 1 | 0 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 2 | 1 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 2 | 1 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 2 | 3 | 1 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 1 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 1 | |
Reference
uredi- ^ a b Dr. J. F. Trifunovski, Grdelička Klisura, Leskovac, 1964, 72-74 strana
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
