Jeromonah Mardarije
Jeromonah Mardarije bio je jeromonah Srpske pravoslavne crkve i jedan od najznačajnijih ranosrpskih štampara.[1]
Jeromonah Mardarije | |
|---|---|
| Datum smrti | posle 1566. |
| Narodnost | Srbin |
| Zanimanje | monah, štampar i urednik |
| Aktivni period | 1522—1566 |
| Delovanje | Jedan od prvih štampara Srbulja |
Bio je prvi beogradski štampar i poslednji veliki štampar Srbulja.[2] Prvi put štampao je knjige u Beogradskoj štampariji 1552. godine. Kada je njen vlasnik odustao od štamparije, Mardarije je preselio štampariju u manastir Mrkšina crkva u Kosjeriću gde je osnovao štampariju Mrkšina crkva.
Rad uredi
Mardarije je radio kao urednik i štampar u Beogradskoj štampariji, prvo kod kneza Radiše Dmitrovića, a kasnije Trojana Gundulića.[3] Prema nekim izvorima, jeromonah Mardarije je bio taj koji je prvo Dmitrovića, a potom i Gundulića inspirisao da ulažu u štamparsku delatnost i organizovao sve aktivnosti prilikom postavljanja štamparije u Beogradu.[4] Godine 1552. štampao je Beogradsko Četvorojevanđelje.[5] Mardarije je autor pogovora objavljenog na kraju Jevanđelja u kome je sažeto opisao kako je knjiga nastala, osnivanje Beogradske štamparije i njene ključne ljude.[6] Mardarije je priredio ovu knjigu pod velikim uticajem knjiga izdatih u štampariji Crnojevića.[7]
Kada je Trojan Gundulić odustao od štampanja knjiga, Mardarije je preselio štampariju iz Beograda u manastir Mrkšina crkva u Kosjeriću i u njoj osnovao štampariju Mrkšina crkva.[8][9] U štampariji Mrkšina crkva štampane su dve knjige: Jevanđelje, štampano 1562. godine i Cvetni triodon (Triod Cvetni) 1566. godine.[10] Cvetni triodon je prepoznatljiv po tome što je Mardarije u ovoj knjizi radije koristio figuralne motive umesto ortnamenata.[11]
Pogrešna identifikacija sa igumanom Mardarijem uredi
U mnogim ranijim izvorima jeromonah Mardarije se pogrešno poistovećivao sa igumanom Mardarijem koji je takođe bio štampar, ali u Mileševskoj štampariji. S obzirom da se Mardarije iz štamparije Mrkšina crkva nikada u svojim knjigama nije pominjao kao iguman, došlo se do zaključka da su jeromonah Mardarije i iguman Mardarije dve različite ličnosti.[12][13]
Reference uredi
- ^ Plavšić, Lazar (1959). Srpske štamparije: od kraja XV do sredine XIX veka. Udruženje grafičkih preduzeća Jugoslavije. str. 128.
- ^ Istorija srpskog naroda: knj. Srbi pod tuđinskom vlašđu, 1537-1699 (2 v.). Srpska književna zadruga. 1993. str. 435. ISBN 9788637904762.
- ^ Beogradu, Univerzitet u (1954). Beograd kroz vekove: Ciklus predavanja, održan na Kolarčevom narodnom univerzitetu. Kolarčev narodni univerzitet. str. 49.
- ^ Srpsko geografsko društvo (1922). Glasnik Srpskog geografskog društva: Bulletin de la Société serbe de geographie. Srpsko geografsko društvo. str. 189. „Sva tri, pak, zapisa utvrđuju : da je jeromonah Mardarije, osnivač štamparije, bio jedan od kaluđera velike glave i istrajne ...”
- ^ Petrović, Bisenija; Kovačević, Bojan (2005). The Belgrade city museum: 1903-2003. The Belgrade City Museum. str. 1. ISBN 9788680619330. „The Four Gospels (Tetra evangalion) was printed in Belgrade in 1552, in the printing press which Trojan Gundulic from Dubrovnik had bought from Prince Radisa. The compositor was hieromonk Mardarije from Mrksa's Church.”
- ^ Književnost. 1989. str. 6. „Štampar je bio jeromonah Mardarije koji je izdanje takozvanog „beogradskog četvorojevanđelja" propratio pogovorom.”
- ^ Arheografski prilozi. Narodna biblioteka Srbije, Arheografsko odeljenje. 1995. str. 310.
- ^ Annuaire du musee de la ville de Beograd. Beogradske novine. 1955. str. 91. „Neki naši naučnici smatraju da je tu štampariju poneo sobom u Mrkšinu Crkvu jeromonah Mardarije.”
- ^ Vojska. Vojnoizdavački i novinski centar. 2004. str. 167. „Štamparija iz Beograda preneta je u Mrkšinu crkvu kod ...”
- ^ Istoriski zapisi. s.n. 1994. str. 198.
- ^ Medaković, Dejan. Izabrane srpske teme: studije i prilozi. Beogradski izdavačko-grafički zavod. str. 119. „Nešto docnije, 1562-65, srećemo još jednom njegovo ime u štampariji Mrkšine crkve. Tu su štampane dve knjige, a naročito je zanimljiv Cvetni Triod, u kojem je Mardarije figuralne motive pretpostavio ornamentalnim.”
- ^ Plavšić, Lazar (1959). Srpske štamparije: od kraja XV do sredine XIX veka. Udruženje grafičkih preduzeća Jugoslavije. str. 115.
- ^ Recherches sur l'art. Matica. 1991. str. 205.