Википедија

Dženg He

Dženg He (uproš: 郑和; trad: 鄭和; 1371—1435) bio je kineski pomorac i istraživač, izveo je putovanja opštepoznata kao „Evnuh Sambao na Zapadnom okeanu“ (kin: 三保太監下西洋) ili „Dženg He na Zapadnom okeanu“, od 1405. do 1433. „Zapadni okean“ odnosi se na azijska i afrička područja koje je Dženg He istraživao. Među njima su područja jugoistočne Azije, Sumatre, Jave, Šri Lanke, Indije, Persije, Persijskog zaliva, jugozapadne Azije, Crvenog mora, i Mozambika.[6] Tačan broj njegovih putovanja zavisi od načina deljenja, ali putovao je sedam puta do „Zapadnog okeana“ sa svojom flotom. Na vrhuncu moći, flota se sastojala od 30.000 mornara i 70 brodova. Brodovi su dosegnuli dužinu od 120 m i širinu od 50 m, i stoga su bili najveći drveni brodovi tog vremena. Njima je prešao više od 50.000 km.[7]

Dženg He
Statua Dženg Hea u Malaci, Malezija
Datum rođenja1371.
Mesto rođenjaGunjang (Junan)[1]
 Kina
Datum smrti1435.(1435-Nedostaje neophodni parametar 1, mesec!-00) (63/64 god.)
Mesto smrtina moru
Dženg He je doveo žirafu sa svojih putovanja[2][3][4][5]

Muslimanski evnuh, Dženg He je bio važan poverenik cara Junglea (vladavina od 1403. do 1424. godine), trećeg cara dinastije Ming. Rođen je u pokrajini Junan sa imenom „Ma He“[1][8][9][10][11] godine 1371. u gradu Gunjang.[12][13] Njegov deda i otac su išli na hadžiluk (hodočašće u Meku), i pretpostavlja se da je od njih čuo priče o dalekim zemljama. Ma He je bio je pripadnik Semura, muslimanskog naroda iz srednje Azije.[8][14][15]

Godine 1381, preminuo mu je otac, a iste godine vojska dinastije Ming, nakon poraza u severnom Juanu, poslana je u Junan, da uguši pobunu mongolskog prestolonaslednika Basalavarmija, u kojoj je kao 11-godišnjak sudelovao i Ma He. Tada je Ma He zarobljen i kastriran, te poslan na dvor Cara Kine, gde je dobio nadimak 'San Bao', što znači „Tri dragulja“. S vremenom je postao odani sluga budućem caru Jongle, kome je pomogao da se reši prethodnika, cara Đenvena, i da dođe na vlast. Kao zahvalu za odanu službu novi car mu je dao novo ime „Dženg He“. Učio je na Nanking univerzitetu (centralnom carskom univerzitetu). Njegova putovanja su prikazala impresivne organizacijske sposobnosti i tehnološku moć, ali nisu ostvarila značajnu trgovinu, jer je Dženg He bio admiral i službenik, a ne trgovac.[16][17]

Njegov nadimak San Bao je pokrenuo spekulaciju o tome da se po njemu nazvao Sindbad.

Godine 1424, umro je car Jungle. Njegov naslednik, Hungsi (vladavina od 1424. do 1425. godine) je odlučio da zaustavi uticaj evnuha na Kineskom dvoru, te je zaustavio pomorska putovanja. Dženg He je imao još jedno putovanje pod carom Sjuende (vladavina od 1426. do 1435. godine), na kojem je i preminuo, a nakon toga su zaustavljena sva putovanja kineskih flota.

Biografija uredi

Mladost i kastracija uredi

Ming armije su zarobile Dženg Hea kod Junana 1381. godine.[9] General Fu Joude je sreo Dženg Hea na putu i prišao mu je kako bi se raspitao o lokaciji mongolskog pretendenta.[18] Dženg He mu je prkosno odgovorio, rekavši da je mongolski pretendent skočio u jezero.[18] Nakon toga, general ga je zarobio.[18] Mladi Dženg He je uskoro bio kastriran pre nego što je stavljen u službu princa od Jana.[19] Levathes (1996) navodi da je do kastracije došlo 1385.[18]

On je bio poslan je da služi u domaćinstvu Džu Di, princa Jana, koji je kasnije postao Jungleski car.[18][19] On je imao 10 godina kad je stavljen u službu princa Jana.[20] Džu Di je bio jedanaest godina stariji od Dženg Hea.[21] Od 1380. godine princ je vladao Bejpingom (budućim Pekingom),[19] koji je bio lociran u blizini severne granice gde su nalazila neprijateljska mongolska plemena.[18][21] Dženg He je proveo svoju mladost kao vojnik na severnoj granici.[18][20] On je često učestvovao u Džu Diovim vojnim pohodima protiv Mongola.[21][22] Dana 2. marta 1390, Dženg He pratio je Džu Dija kada je on komandovao svojom prvom ekspedicijom, koja je bila velika pobeda pošto se mongolski komandant Naghaču predao čim je shvatio da je pao u zamku.[23]

 
Ma Hadži, službenih dinastija Juan u Junanu (potomak Sajid Ajal Šams al-Din Omara), i njegov mladi sin Ma He, buduću admiral Dženg He, kako ih je zamislio savremeni Kunjanški skulptor.

Vremenom je He stekao poverenje princa.[21] Dženg He je isto tako bio poznat kao „Sanbao“ tokom vremena svoje služve u domaćinstvu princa Jana.[24][25] To ime je bila referenca na Tri dragulja u Budizmu.[19] On je stekao dobro obrazovanje dok je bio u Bejpingu, što ne bi bio slučaj da je bio poslat u carsku prestonicu Nanking, jer car Hungvu nije imao poverenja u evnuhe i smatrao je da je bolje da budu neuki.[24] U međuvremenu, car Hungvu je uklonio najveći deo originalnog Ming rukovodstva i dao je svojim lojalnim sinovima veća vojna ovlašćenja, posebno onima na severu, poput princa Jana.[26]

U novoj administraciji, Dženg He je služio na najvišim pozicijama, kao Veliki direktor[8][10][11] i kasnije kao Glavni izaslanik (kin: 正使, zhèngshǐ) tokom morskih putovanja. Tokom sledeće tri decenije on je sproveo sedam putovanja u ime cara, trgujući i prikupljajući počasti u istočnom Pacifiku i Indijskom okeanu.

Zrelo doba i vojna karijera uredi

Dženg Heov izgled u odraslom dobu je zabeležen: on je bio sedam đia[a] visok, imao je struk koji je bio pet đia u obimu, obraze i čelo koje su bili visoki, mali nos, sjajne oči, bele zube, dobro oblikovane očne školjke, i glas koji je bio glasan kao zvono. Takođe je zabeleženo da je imao podrobno poznavanje ratovanja i da je bio dobro adaptiran na borbu.[9][27]

Mladi evnuh je konačno postao pouzdani savetnik princa i asistirao mu je kad je neprijateljstvo Đenvenskog cara prema feudalnim bazama njegovog strica dovelo do 1399–1402 Đingnanske kampanje, koja se završila smrću cara i uspećem Džu Dija, princa Jana, na mesto Jungleskog cara. Godine 1393. prestolonaslednik je umro, i stoga je sin preminulog princa postao novi prestolonaslednik.[26] Do vremena careve smrti (24. juna 1398), princ Đin (Qin) i princ Đin (Jin) su preminuli, tako da je Džu Di, princ Jan, bio najstariji preživeli carev sin.[26] Međutim, Džu Diov nećak je nasledio imperijalni presto kao Đenvenski car.[28] Godine 1398, on je sproveo politiku poznatu kao sjaofan, „redukovanje feudatorija“, što podrazumeva eliminaciju svih prinčeva ukidanjem njihove moći i vojnih snaga.[29] Avgusta 1399, Džu Di se otvoreno usprotivio svom nećaku.[30] Iste godine je Dženg He uspešno odbranio Dženglunba rezervoar grada Bejping protiv carske armije.[31][32] U januaru 1402, Džu Di je počeo svoju vojnu kampanju s ciljem osvajanja carske prestonice Nankinga.[33] Dženg He je bio jedan od njegovih zapovednika tokom tog pohoda.[33]

Godine 1402. su Džu Dijeve armije porazile carske snage i umarširale u Nanking dana 13. jula 1402.[33][34] Džu Di je četiri dana kasnije prihvatio upeće na tron.[34] Nakon sticanja trona Jungleskog cara, on je promovisao Dženg Hea na mesto Velikog direktora (Dajđena) direktorata dvorskih sluga.[34] Tokom dana Nove godine 11. februara 1404,[31] Jungleski car mu je dodelio prezime Dženg (njegovo originalno ime je još uvek bilo Ma He), jer se istakao da odbrani gradskog rezervoara Dženglunba protiv carskih snaga tokom opsade Bejpinga 1399. godine.[31][35] Još jedan razlog za to je da se evnuški zapovednik takođe istakao tokom 1402. kampanje za zauzimanje prestonice Nanking.[35] Veruje se da je njegova odluka da dodeli prezime „Dženg“ delom posledica i toga da je evnuhov konj bio ubijen tokom bitke kod Dženglunba u blizini Bejpinga na početku pobune.[36]

Putovanja uredi

 
Rute putovanja Dženg Heove flote.

U razdoblju između 1405. i 1433. vladari dinastije Ming opremili su sedam pomorskih ekspedicija, sa ciljem širenja kineskog uticaja u regiji, nametanja carske kontrole nad trgovinom i veličanjem kineske moći u carstvima i državama u području Indijskog okeana. Dženg He je proglašen admiralom i postavljen je za zapovednika ove velike flote na kojoj je putovala i brojna vojska. Tokom svojih putovanja Dženg He je posetio Arabiju, istočnu Afriku, Indiju, Indonezijski arhipelag i Tajland (tada Sijam), donevši u te krajeve brojne nove stvari, te uzevši iz tih krajeva brojne darove za vladara. Iako je tokom svojih putovanja admiral prvobitno željene ciljeve pokušavao da postigne diplomatijom, nije zazirao od upotrebe vojne sile koja ga je pratila, kako bi uspostavio dominaciju. Nemilosrdan je bio prema piratima duž južne obale Kine i jugoistočne Azije, a vodio je i kopnene ratove kada bi lokalni moćnici zapretili njegovoj floti.

Prvo putovanje (1405—1407) uredi

 
Mapa sveta iz 1763. godine, koja je kopija mape Dženg Hea iz 1418. godine.

Prva flota se sastojala od 62 broda. U jesen godine 1405. flota je krenula sa posadom od 27.800 članova. Cilj prvog putovanja je bila Kolkata u Indiji. Indija je bila istražena kopnenim putem već u 7. veku od strane kineskog istraživača Sjuencang. Flota je zastala u Vijetnamu, Javi i Malaki i kretala se dalje zapadno preko Indijskog okeana do Šri Lanke i južno-istočne obale Indije. Zimu godine 1406/1407. flota je ostala na tom području da trguje sa tamošnjim trgovcima i uspostavi prve diplomatske veze. Na povratku se flota suprotstavila piratima i uništila veći deo njihovih brodova. Dženg He je naložio da se vođi pirata javno odrubi glava. Još 1407. godine se vraća u Nanking.

Drugo putovanje (1407—1409) uredi

Drugo putovanje je opet bilo u Indiju, da osigura moć kralja u Kolkati. Dženg He nije bio prisutan na tom putovanju, jer je imao nadzor nad obnavljanjem hramova u Kini.

Treće putovanje (1409—1411) uredi

Treće putovanje, za Dženg Hea drugo, je krenulo sa 48 brodova i oko 30.000 članova posade. Na putu do odredišta su uspostavili skladišta za robu. Kralj Šri Lanke je imao neprijateljski stav prema Kinezima. Dženg Heova vojska je zarobila kralja i odvela ga u Nanking.

Četvrto putovanje (1413—1415) uredi

Krajem 1412. godine kineski car naređuje Dženg Heu da krene na četvrto putovanje. Na prelazu godine 1413. na 1414. flota od 63 broda i 28.560 članova posade kreće na put. Cilj im je bio Ormuski prolaz u Persijskom zalivu poznat po draguljima. Delovi flote su plovili duž istočne obale Afrike do Mozambika. U leto 1415. godine flota se vraća sa arapskim i afričkim diplomatama nazad u Nanking.

Peto putovanje (1417—1419) uredi

Peto putovanje je naredio kineski car 1416. godine da bi se diplomate vratile u svoje domovine. Flota je krenula 1417. i vratila se 1419. godine.

Šesto putovanje (1421—1422) uredi

Flota je napustila Nanking u proleće 1421. godine. Putovanje je vodilo flotu pokraj južne azije, Indije i Persijskog zaliva ponovo do Afrike. Dženg He se vraća krajem 1421. godine nazad u Kinu a ostatak flote stiže 1422. godine nazad u Nanking

Car Jungle umire 1424. godine, što lično pogađa Dženg Hea, kao i njegove članove posade koji su bili sa njim na putovanjima. Novi car Hungsi (Jungleov sin) prekida sva putovanja i šalje sve mornare kući. Dženg He postaje vojni zapovednik glavnog grada Nanking.

Sedmo putovanje (1431—1433) uredi

Car Hungsi umire 1426. godine.[37][38] Njegov sin Sjuende postaje car. Pošto ima iste interese kao i njegov deda, on ponovno pokreće flotu 1430. godine i naređuje novo putovnje. Dženg Hea postavlja opet kao admirala flote. Razlog putovanja je bilo ponovno uspostavljanje prijateljskih veza za kraljevinama Malake i Tajlanda. Godinu dana kasnije flota kreće sa 100 brodova i 27.500 članova posade.

Jubilej uredi

Džengova putovanja slavila su se 2005. godine. Iz grada Ćingdao je krenula 24. maja 2005. Zelena obrva na put, da bi nakon 40 dana dostigla kinesku obalu i 17 azijskih i afričkih luka, poput onog što se dogodilo pre 600 godina.

Takođe je krenula privatna ekspedicija iz Tajvana na taj isti put. U Nankingu je postavljen kip na Džengov grob.

Napomene uredi

  1. ^ Đi se smatra da je varirao između 10,5 i 12 inča (Dreyer 2007, 19).

Reference uredi

  1. ^ a b Dreyer 2007, str. 11
  2. ^ Wilson, Samuel M. "The Emperor's Giraffe", Natural History Vol. 101, No. 12, December 1992 „Archived copy”. Arhivirano iz originala 2. 12. 2008. g. Pristupljeno 14. 4. 2012. 
  3. ^ Rice, Xan (25. 7. 2010). „Chinese archaeologists' African quest for sunken ship of Ming admiral”. The Guardian. 
  4. ^ „Could a rusty coin re-write Chinese-African history?”. BBC News. 18. 10. 2010. 
  5. ^ „Zheng He'S Voyages To The Western Oceans 郑和下西洋”. People.chinese.cn. Arhivirano iz originala 30. 4. 2013. g. Pristupljeno 17. 8. 2012. 
  6. ^ Guy 2015, str. 176.
  7. ^ Pollard, Elizabeth (2015). Worlds Together Worlds Apart. 500 Fifth Avenue, New York, N. Y. 10110: W. W. Norton & Company, Inc. str. 409. ISBN 978-0-393-91847-2. 
  8. ^ a b v Mills 1970, str. 5
  9. ^ a b v Levathes 1996, str. 62
  10. ^ a b Encyclopedia of China: The Essential Reference to China, Its History and Culture. . Dorothy Perkins. Encyclopedia of China: The Essential Reference to China, Its History and Culture. New York: Roundtable Press. 2000. str. 621. ISBN 978-0-8160-2693-7.  (hc). Perkins, Dorothy (1970). Encyclopedia of China: The Essential Reference to China, Its History and Culture. Facts On File. ISBN 978-0-8160-4374-3.  (pbk).
  11. ^ a b Levathes 1996, str. 61–63.
  12. ^ „Zheng He - Ages of Exploration”. exploration.marinersmuseum.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 6. 4. 2017. 
  13. ^ Levathes 1996, str. 61.
  14. ^ Ray 1987, str. 66
  15. ^ Dreyer 2007, str. 148
  16. ^ Liang Qichao. "Zuguo Da Hanghaijia Zheng He Zhuan". 1904.
  17. ^ Hui Chun Hing. "Huangming Zuxun and Zheng He’s Voyages to the Western Oceans". Journal of Chinese Studies, No. 51 (July, 2010). Pristupljeno 17 October 2012.
  18. ^ a b v g d đ e Levathes 1996, str. 58
  19. ^ a b v g Dreyer 2007, str. 12
  20. ^ a b Dreyer 2007, str. 16
  21. ^ a b v g Dreyer 2007, str. 18
  22. ^ Levathes 1996, str. 64.
  23. ^ Levathes 1996, str. 64–66.
  24. ^ a b Levathes 1996, str. 63
  25. ^ Historical documents have both spelling. See e.g. Xiang Da (向达), 《关于三宝太监下西洋的几种资料》("Regarding several kinds of historical materials on the expeditions of Eunuch Grand Director Sanbao to the Western Ocean"), in 《郑和研究百年论文选》(100 Years of Zheng He Studies: Selected Writings. 郑和研究百年论文选. 北京大学出版社. 2004. str. 10. ISBN 978-7-301-07154-0. ).
  26. ^ a b v Dreyer 2007, str. 19
  27. ^ Dreyer 2007, str. 18–19.
  28. ^ Dreyer 2007, str. 20
  29. ^ Levathes 1996, str. 67.
  30. ^ Dreyer 2007, str. 21
  31. ^ a b v Dreyer 2007, str. 22–23
  32. ^ Levathes 1996, str. 72–73.
  33. ^ a b v Levathes 1996, str. 70
  34. ^ a b v Dreyer 2007, str. 21–22
  35. ^ a b Levathes 1997, str. 72–73
  36. ^ Levathes 1996, str. 72.
  37. ^ Dreyer 2007, 95 & 136–137
  38. ^ Duyvendak 1938, 387

Literatura uredi

  • Guy, John (2010). „Quanzhou: Cosmopolitan City of Faiths”. The World of Khubilai Khan: Chinese Art in the Yuan Dynasty. Yale University Press. str. 176. ISBN 978-0-300-16656-9. 
  • Chan, Hok-lam (1998). „The Chien-wen, Yung-lo, Hung-hsi, and Hsüan-te reigns, 1399–1435”. The Cambridge History of China, Volume 7: The Ming Dynasty, 1368–1644, Part 1. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521243322. 
  • Deng, Gang (2005). Chinese Maritime Activities and Socioeconomic Development, c. 2100 BC - 1900 AD. Greenwood Press. ISBN 978-0-313-29212-5. -
  • Sien, Chia Lin; Church, Sally K. (2012). „1 A Naval Architectural Analysis of the Plausability of 450-ft Treasure Ships by Sally K. Church, John C. Gebhardt & Terry H. Little”. Zheng He and the Afro-Asian World. Melaka: Perbadanan Muzium. ISBN 978-967-11386-0-1. 
  • Sien, Chia Lin; Church, Sally K. (2012). „2 A Nautical Perspective on Cheng Ho, Admiral of the Western Oceans Concerning the Ming Voyages by P.J. Rivers”. Zheng He and the Afro-Asian World. Melaka: Perbadanan Muzium. ISBN 978-967-11386-0-1. 
  • Sien, Chia Lin; Church, Sally K. (2012). „12 Zheng He and the African Horizon: An Investigative Study into the Chinese Geography of Early Fifteenth-Century Eastern Africa by Clifford J. Pereira”. Zheng He and the Afro-Asian World. Melaka: Perbadanan Muzium. ISBN 978-967-11386-0-1. 
  • Dreyer, Edward L. (2007). Zheng He: China and the Oceans in the Early Ming, 1405–1433. Library of World Biography. Longman. ISBN 978-0-321-08443-9. 
  • Duyvendak, J.J.L. (1938). „The True Dates of the Chinese Maritime Expeditions in the Early Fifteenth Century”. T'oung Pao. 34 (5): 341—413. JSTOR 4527170. doi:10.1163/156853238X00171. 
  • Levathes, Louise (1996). When China Ruled the Seas: The Treasure Fleet of the Dragon Throne, 1405–1433. Oxford University Press, trade paperback. ISBN 978-0-19-511207-8. -
  • Mills, J. V. G. (1970). Ying-yai Sheng-lan, The Overall Survey of the Ocean's Shores (1433). translated from the Chinese text edited by Feng Ch'eng Chun with introduction, notes and appendices by J. V. G. Mills. White Lotus Press. ISBN 978-974-8496-78-8. 
  • Ming-Yang, Dr Su. 2004 Seven Epic Voyages of Zheng He in Ming China (1405–1433)
  • Ray, Haraprasad (1987). „An Analysis of the Chinese Maritime Voyages Into the Indian Ocean During Early Ming Dynasty and Their Raison d'Etre”. China Report. 23 (1): 65—87. S2CID 154116680. doi:10.1177/000944558702300107. 
  • Viviano, Frank (2005). "China's Great Armada." National Geographic, 208(1):28–53, July.
  • Shipping News: Zheng He's Sexcentenary - China Heritage Newsletter, June 2005, ISSN 1833-8461. Published by the China Heritage Project of The Australian National University.

Spoljašnje veze uredi

 
Dženg He na Vikimedijinoj ostavi.


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Џенг_Хе&oldid=27548395”