Agatirsi

Agatirsi ili Agatirzi su bili narod Skitskog ili Tračkog porijekla. Živjeli su početkom istorijske ere oko današnje rijeke Moriš (Banat, Erdelj), a kasnije u krajevima južne Rusije. Ostaci njihove kulture nađeni su i u Vinči. Za vrijeme Darijevih pohoda na Skite nisu učestvovali u borbama protiv Persijanaca. Agatirsi su se više puta sukobljavali sa Dačanima, a posle jednog većeg okršaja bili su potisnuti na sjever. Prema antičkim izvorima živjeli su raskošno, a posebno su cijenili zlato koje su posjedovali u velikim količinama i kojim su ukrašavali tijela. Žene su im bile zajedničke.

Antički narodi na području Banata.

Agatirsi su bili prvi poznati stanovnici područja današnje Vojvodine. Njima su verovatno bili podređeni Bačka i Srem. Prvi podaci o Agatirsima datiraju iz kraja 6. veka p. n. e. a poslednji spomen se vezuje za 2. vek nove ere. Agatirsi su potisnuti sa područja današnjeg Banata u 4. veku p. n. e.

Izvori

• Herodot ih pominje u svom djelu Istorija na više mjesta. O njima između ostalog kaže:

"Kad su Agatirsi vidjeli da im susjedi u paničnom strahu bježe ispred Skita, pošalju, prije nego što su Skiti upali u njihovu zemlju, glasnike i zabrane Skitima da prelaze njihove granice, poručujući im da će, u slučaju da pokušaju da pređu na njihovu teritoriju, prvo morati sa njima da se obračunaju. I Agatirsi posle te poruke zaista i posednu sa vojskom svoje granice sa namjerom da se odupru napadačima. A Melanhleni, Androfagi i Neuri nisu se usudili da se brane prilikom upada Skita i Persijanaca i, zaboravivši na svoje prijetnje, jako se uplaše, te pobjegnu duboko u pustinju u pravcu sjevera. Skiti pak ne pređu na teritoriju Agatirsa, pošto su im ovi to zabranili, nego namame Persijance iz zemlje Neura u svoju rođenu zemlju“.

Herodot je navodio mit po kom su Agatirsi dobili ime po legendarnom pretku Agatirzisu, sinu Herakla i čudovišta Ehidne.

• Rimski geograf Pomponije Mela i istoričar Plinije Stariji, koji pišu o prvom vijeku, spominju ih među stepskim plemenima. Plinije posebno naglašava njihovu „plavu kosu“.
• Klaudije Ptolemej (geograf) ih navodi među plemenima Evropske Sarmatije između Visle i Crnog Mora, vjerovatno u vrijeme kada su bili pomjereni dalje na sjever.

Literatura

• Milan Tutorov, Banatska rapsodija - istorika Zrenjanina i Banata, Novi Sad, 2001.
• Popović, Dušan J. (1957). Srbi u Vojvodini. knj. 1: Od najstarijih vremena do Karlovačkog mira 1699. Novi Sad: Matica srpska.