Aerodrom Ben Gurion Tel Aviv
Aerodrom Ben Gurion Tel Aviv (hebr. נמל התעופה בן-גוריון, engl. Ben Gurion International Airport) je glavni međunarodni aerodrom Izrael[mrtva veza]a, pored najvećeg gradskog područja - Tel Aviva.[2]. Aerodrom je smešten 20 km jugoistočno od središta grada.
| Aerodrom Ben Gurion Tel Aviv | |||
|---|---|---|---|
|
| |||
| Opšti podaci | |||
| Izvorni naziv | נמל התעופה בן-גוריון | ||
| IATA | TLV | ||
| ICAO | LLBG | ||
| Tip | Međunarodni | ||
| Operator | Uprava izraelskih aerodroma | ||
| Otvoren | 1946. | ||
| Država | Izrael | ||
| Najbliži grad | Tel Aviv | ||
| Nadmorska visina | 41 m | ||
| Koordinate | 32° 01′ N 34° 53′ E / 32.017° S; 34.883° I | ||
| Poletno-sletne staze | |||
| Smer | Dužina | Površina | |
| m | ft | ||
| 03/21 | 2.772 | 9.094 | Asfalt |
| 08/26 | 4.062 | 13.327 | Asfalt |
| 12/30 | 3.112 | 10.210 | Asfalt[1] |
Aerodrom Ben Gurion je daleko najprometniji u državi - 2018. godine kroz njega je prošlo gotovo 23 miliona putnika[3]. Aerodrom je i avio-čvorište za avio-kompanije: „Arkija”, „KAL Kargo Erlajns”, „El Al”, „Izrair Erlajns” i „San D'Or”.
Smatra se da je među pet najboljih aerodroma na Bliskom istoku zbog svog putničkog iskustva i visokog nivoa bezbednosti;[4] iako je bio meta nekoliko terorističkih napada, nijedan pokušaj otmice aviona koji je poleteo sa aerodroma Ben Gurion nikada nije uspeo.[5]
Istorija
urediPeriod britanskog mandata (1934–1948)
uredi
Aerodrom je nastao tokom britanskog mandata za Palestinu kao staza od dve neasfaltirane piste na periferiji grada Lida (sada Lod), u blizini Templera kolonije Vilhelma. Izgrađen je 1934. godine, uglavnom na nagovor korporacije Airwork Services.[6] Prva putnička usluga na novom aerodromu bila je linija EgyptAir-a Kairo — Lida— Nikozija, koja je otvorena 3. avgusta 1935. Nakon toga, EgyptAir je preko Lide odleteo za Haifu i Bagdad. Prva kontinentalna evropska avio-kompanija sa redovnim prevozom do Lide bila je LOT poljske avio-linije 4. aprila 1937. Do tada je aerodrom Lida imao četiri potpuno operativne betonske piste. Holandski KLM, koji se od 1933. zaustavljao u Gazi na putu za Bataviju (sada Džakartu), preselio je svoje usluge u Lidu 1937. Imperial Airways je takođe koristio Lidu kao stanicu za dopunu goriva na putu za Indiju.
Tokom Drugog svetskog rata, Imperial Airways i kasnije British Airways Corporation nastavili su sa prevozom do Lide do pada Francuske u junu 1940. Kada je japanska vojska napredovala u Burmu i Malaju u februaru 1942. godine, KLM je smanjio svoju rutu do Batavije i učinio Lidu istočnim krajem rute. EgyptAir, koji je obustavio letove nakon britanske objave rata, nastavio je nedeljnu uslugu Kairo—Lida—Nikozija u maju 1940.[6]
Godine 1943. aerodrom je preimenovan u „RAF Stanica Lida“ i nastavio je da služi kao glavni aerodrom za vojni vazdušni transport i trajektne operacije aviona između vojnih baza u Evropi, Africi, Bliskom istoku (uglavnom Iraku i Persiji ) i južnoj/jugoistočnoj Aziji. Godine 1944, kada je nemačka pretnja na Bliskom istoku jenjavala, Aviron Aviation Company je pokrenula saobraćaj četiri puta nedeljno između Lide i Haife.[6]
Prvu civilnu transatlantsku rutu, Njujork do aerodroma Lida, otvorila je Trans World Airlines 1946. Britanci su odustali od aerodroma krajem aprila 1948. godine.
Prve decenije Izraela (1948–1973)
uredi
Godine 1948. Izraelci su promenili zvanični naziv aerodroma iz Lida u Lod (ime obližnjeg grada na hebrejskom), a ime aerodroma je postalo Aerodrom Lod.[7] Letovi su nastavljeni 24. novembra 1948.[8] Te godine je kroz terminal prošlo 40.000 putnika. Do 1952. broj je porastao na 100.000 mesečno. U roku od jedne decenije, vazdušni saobraćaj se povećao do tačke kada su lokalni letovi morali da budu preusmereni na drugi aerodrom u Tel Avivu, aerodrom Sde Dov (SDV) na severnoj obali grada. Do sredine 1960-ih, 14 međunarodnih avio-kompanija je sletelo na aerodrom.
Ime aerodroma je promenjeno iz Lod u Međunarodni aerodrom Ben Gurion 1973. godine u čast prvom izraelskom premijeru Davidu Ben-Gurionu, koji je umro te godine.
Teroristički incidenti (1972)
urediIako je aerodrom Ben Gurion bio meta palestinskih napada, usvajanje strogih mera predostrožnosti je osiguralo da nijedan avion koji poleće sa aerodroma Ben Gurion nikada nije bio otet. S druge strane, avioni oteti iz drugih zemalja sleteli su na Ben Gurion, što je doprinelo dešavanju dva velika incidenta u istoriji aerodroma.
U prvom incidentu, 8. maja 1972. godine, četvorica palestinskih terorista iz Crnog septembra oteli su let Sabene na putu iz Beča i naterali ga da sleti na aerodrom Ben Gurion. Komandosi Sajeret Matkal, uključujući Benjamina Netanjahua, predvođeni Ehudom Barakom (obojica budućih izraelskih premijera) upali su u avion, ubivši dvojicu otmičara i zarobivši drugu dvojicu. Jedan putnik je poginuo.[9]
Kasnije tog meseca, 30. maja 1972, u napadu poznatom kao masakr na aerodromu u Lodu, 24 osobe su ubijene, a 80 povređeno kada su tri pripadnika japanske Crvene armije ispalila vatru iz mitraljeza u zoni dolaska putnika. Među žrtvama je bio Aharon Kacir, istaknuti biofizičar proteina i brat 4. predsednika Izraela. Među povređenima su bili Efraim Kacir i grupa od dvadeset portorikanskih turista koji su tada stigli u Izrael.[10]
Jedini terorista koji je preživeo bio je Kozo Okamoto, koji je dobio doživotnu kaznu zatvora, ali je pušten 1985. u sklopu razmene zatvorenika sa PFLP-CG.[11]
Od 1980-ih godina
urediViše zgrada i pista je dodato tokom godina, ali sa početkom masovne imigracije iz Etiopije i bivšeg Sovjetskog Saveza 1980-ih i 90-ih, kao i globalnim povećanjem međunarodnih poslovnih putovanja, postojeći objekti postali su neadekvatni, što je dovelo do dizajniranja novog najsavremenijeg terminala koji bi mogao da primi očekivani priliv turizma za proslavu ulaska u novi milenijum 2000. godine. Odluka da se nastavi sa projektom doneta je u januaru 1994. godine, ali je novi terminal, poznat kao Terminal 3, otvorio svoja vrata tek deceniju kasnije, 2. novembra 2004.[12] Tokom sukoba sa Gazom u julu 2014. godine, nekoliko avio-kompanija je zabranilo letove do aerodroma na nekoliko dana.[13]
Najdalji direktni let koji je otišao sa aerodroma bio je privatni Erbas A340 u vlasništvu milijardera kazino mogula Šeldona Adelsona koji je 2. januara 2017. odleteo za Honolulu na ruti preko Severnog ledenog okeana. Predviđeno je da let traje 17 sati i 40 minuta.[14]
Aerodrom Ramon, međunarodni aerodrom u blizini južnog izraelskog grada Eilata, služi kao aerodrom za skretanje za aerodrom Ben Gurion.[15]
Izvori
uredi- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 16. 02. 2020. g. Pristupljeno 16. 02. 2020.
- ^ „AD 2.5 TEL-AVIV / BEN-GURION – LLBG”. Arhivirano iz originala 12. 10. 2013. g. Pristupljeno 18. 07. 2014.
- ^ http://www.iaa.gov.il/en-US/airports/bengurion/Pages/statistics.aspx. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - ^ „ASQ Awards”. Pristupljeno 3. 6. 2015.
- ^ Dempsey, John S. (23. 3. 2010). Introduction to Private Security (na jeziku: engleski). Cengage Learning. ISBN 978-0495809852.
- ^ a b v „Chapter 1 – from Flying Camels to Flying Stars: Israel Reborn (1917–1948) | Israel Airline Museum”.
- ^ Harro Ranter. „Lydda Airport profile – Aviation Safety Network”. Pristupljeno 3. 6. 2015.
- ^ „Ben Gurion Airport- The 40s”. Israel Airports Authority. Pristupljeno 29. 4. 2007.
- ^ Sontag, Deborah (20. 4. 1999). „2 Who Share a Past Are Rivals for Israel's Future”. The New York Times. str. Section A, Page 3, Column 1.
- ^ „1972: Japanese kill 26 at Tel Aviv airport”. BBC.co.uk. 29. 5. 1972. Pristupljeno 28. 4. 2007.
- ^ Lewis, Paul (21. 5. 1985). „Israel frees 1,150 to obtain release of last 3 soldiers”. The New York Times. Pristupljeno 29. 4. 2007.
- ^ „Ben Gurion”. History Central. Arhivirano iz originala 30. 3. 2007. g. Pristupljeno 29. 4. 2007.
- ^ „FAA lifts ban on US flights to Tel Aviv airport”. Yahoo News. 24. 7. 2014. Pristupljeno 3. 6. 2015.
- ^ Melnitcki, Gili (4. 1. 2017). „"Next Stop Hawaii: Sheldon Adelson sets record with 18-hour flight from Israel"”. Haaretz. Pristupljeno 15. 1. 2017.
- ^ „Israel: Ramon Airport (ETM) in Eilat set to open gradually from January 22”. GardaWorld.
