Amazasp Babadžanjan
Amazasp Hačaturovič Babadžanjan (arap. Համազասպ Խաչատուրի Բաբաջանյան; rus. Амазасп Хачатурович Бабаджанян, Amazasp Khachaturovich Babadzhanyan; 18. februar 1906 — 1. novembar 1977) je bio sovjetski vojni komandant, veteran Drugog svetskog rata i Maršal oklopnih snaga Sovjetskog Saveza.[1]
| amazasp hačaturovič babadžanjan | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Amazasp Hačaturovič Babadžanjan | ||||||||||||
| Lični podaci | ||||||||||||
| Datum rođenja | 18. februar 1906. | |||||||||||
| Mesto rođenja | Čardakli, Azerbejdžan, Ruska Imperija | |||||||||||
| Datum smrti | 1. novembar 1977. (71 god.) | |||||||||||
| Mesto smrti | Moskva, Ruska SFSR, SSSR | |||||||||||
| Profesija | vojno lice | |||||||||||
| Delovanje | ||||||||||||
| Član KPSS od | f | |||||||||||
| Učešće u ratovima | Veliki otadžbinski rat | |||||||||||
| Služba | Sovjetska armija | |||||||||||
| Čin | Maršal oklopnih snaga Sovjetskog Saveza | |||||||||||
| Heroj | ||||||||||||
| Heroj SSSR od | 26. aprila 1944. | |||||||||||
| Odlikovanja |
| |||||||||||
Biografija uredi
Detinjstvo i mladost uredi
Babadžanjan je rođen u siromašnoj jermenskoj porodici, u selu Čardahli blizu Jelizavetpolja (kasnije Kirovbad, a danas Gandža, u Azerbejdžanu), u Carskoj Rusiji. U istom selu rođen je njegov sunarodnik Ivan Bagramjan, koji će kasnije postati Maršal Sovjetskog Saveza. Babadžanjan je pohađao lokalnu osnovnu četvorogodišnju školu u Čardahliju, pre nego što se 1915. godine preselio u Tbilisi gde je nastavio školovanje u jermenskoj srednjoj školi. Međutim, njegova porodica nije bila zadugo u stanju da finansira njegovo školovanje zbog čega se vratio kući i nastavio da se bavi poljskim radovima.[2]
Godine 1925. Babadžanjan se prijavio u crvenoarmejsku Ujedinjenu vojnu školu „Aleksander Mijašnikin“, u Jerevanu, u Jermeniji. Škola je kasnije premeštena u Tbilisi i preimenovana u Zakavskasku ujedinjenu pešadijsku školu. Diplomirao je 1929. godine i dobio je oficirski čin.[1] Obavljao je razne vojne funkcije širom Sovjetskog Saveza, služeći kao komandant bataljona, a kasnije i kao zamenik komandanta korpusa stacioniranog u Zakavkaskoj vojnoj oblasti. Svoje vojno školovanje nastavio je na vojnoj akademiji Frunze, na kojoj je diplomirao 1937. godine, što mu je donelo čin majora. 1938. godine postavljen je na mesto zamenika komandanta puka u Lenjingradu pre nego što je, po izbijanju Rusko-Finskog rata, upućen na front. [3] Naročito se istakao tokom ratnih dejstava zbog čega mu je dodeljena komanda nad 751. streljačkim pukom koji je bio stacioniran u Severno-Kavkaskm vojnom okrugu.[1]
Drugi svetski rat uredi
Dana 5. jula 1941. godine, nekoliko nedelja od početka nemačkog napada, Babadžanjan je upućen u Smolensk, gde je preuzeo komandu nad 395. streljačkim pukom, iz sastava 127. streljačke divizije.[4] Njegova jedinica štitila je odstupnicu tokom privremenog povlačenja sovjetskih snaga, pružajući snažan otpor neprijatelju, sve do trenutka kada su sovjetske snage prešle u kontra-napad. Njegova jedinica prva je, 8. septembra 1941. godine oslobodila grad Jeljnju u Smolenskoj oblasti, zbog čega je poslata u Kursk, na zaslužen odmor. Međutim, zbog brzog nemačkog napredovanja, Babadžanjanov puk se ubrzo našao na prvoj liniji fronta. Nakon borbi sa nemačkim jedinicama u Fatežu, puk je učestvovao u evakuaciji Kurska.[3]
Tokom 1942. godine Babadžanjanov puk je sve češće učestvovao u ofanzivnim operacijama. U zimu 1941-42., njegova divizija upućena je na jugo-zapadni front.[5] U januaru 1942. godine dobio je naređenje da zauzme nemačko uporište u selu Sokolja plota. Nakon izveštaja izviđača koji su informisali Babadžanjana da se u selu nalaze nemačke snage koje su šest puta brojnije od njegovih, odlučio se da napadne neprijateljska krila. Napad koji je usledio, uspeo je da razbije nemačke snage koje su pretrpele velike gubitke i povukle se sa svojih položaja.[6] Njegov puk nastavio je sa napadom i zauzeo je selo Vipolzovo i železničku stanicu Šumakovo, na početku terminusa na železničkoj liniji Kursk-Bjelgorod, a zatim je izvrši dubok prodor u Sedvenskaju oblast, jugo-istočno od Kurska. U septembru 1942. godine, postavljen je za komandanta 3. mehanizovane brigade iz sastava sovjetskog 3. mehanizovanog korpusa. [1]
U julu 1943. godine Babadžanjan je učestvovao u Kurskoj bici. Njegova brigada zauzela je položaj na saobraćajnom čvoru kod Obojana, sa zadatkom da zaustavi nemački napad. U borbi koja je usledila sa nemačkim tenkovima, brigada je pretrpela teške gubitke, a Babadžanjan je ranjen. Odmah nakon oporavka, vratio se u svoju jedinicu.[7] U kurskoj bici njegova brigada se istakla i dobila je počasni naziv 20.gardijska,a korpus je postao 8.gardijski. Njegova jedinica stavljena je pod komandu 1. Ukrajinskog fronta i učestvovala je u isterivanju nemačkih snaga iz Ukrajine. Tokom zime 1943-44. Babadžanjanova brigada učestvovala je u oslobađanju Vinjice, Žmerinke i Ternopolja. Tenkovi pod njegovom komandom naročito su se istakli u bici kod Kazatina, u kojoj je u potpunosti uništena nemačka 70. motorizovana streljačka divizija.[7]
U martu 1944. godine Babadžanjan je predvodio svoju brigadu u napadu preko reke Dnjepar, kako bi se povratio grad Stanislav. Nakon jedanest dana teške borbe njegova jedinica je uspostavila mostobran na desnoj obali reke. Za iskazano zalaganje, komandant 8. mehanizovanog korpusa je 26. aprila obavestio Babadžanjana da mu je dodeljena titula Heroja Sovjetskog Saveza. Od leta 1944. pa sve do 1945. godine njegova jedinica borila se kao deo 1. i 2. beloruskog fronta. 25. avgusta 1944. godine, Babadžanjan, koji je do tada bio pukovnik, postavljen je za komandanta 11. gardijskog tenkovskog korpusa, koji je bio u sastavu 1. gardijske tenkovske armije.
Tokom Vislo-odranske ofanzive, u januaru 1945. godine, njegovi tenkovi pružali su vatrenu podršku pešadiji koja je nastupala u Poljsku i učestvovali su u oslobađanju gradova Lođ, Kutno i Poznanj. Do kraja meseca Babadžanjanov korpus izbio je na granicu sa nemačkom i započeo je operaciju za zauzimanje Landsberga, Tčeva, Vejherova, kao i mnogih drugih gradova u Pomeraniji.[8][9] Kao deo 1. beloruskog fronta, 11. tenkovski korpus je forsirao Odru 2. februara 1945. godine[10] uz snažnu artiljerijsku pripremu i podršku iz vazduha i uzeo je učešća u osvajanju Frankfurta na Odri. Njegova jedinica stigla je na vreme da učestvuje u najtežim uličnim borbama i zauzimanju Rajhstaga tokom bitke za Berlin, zajedno sa 1. Ukrajinskim frontom.[11][12]
Posleratna karijera uredi
Dana 11. jula 1945. godine Babadžanjan je unapređen u čin general-majora sovjetskih oklopnih snaga. 1948. godine je diplomirao na Genelaštabnoj vojnoj akademiji. Od 1950. do 1951. godine obavljao je funkciju zamenika komandanta Prikapratskog vojnog okruga.
U novembru 1956. godine Babadžanjan je predvodio 8. mehanizovanu armiju tokom sovjetske intervencije protiv revolucije u Mađarskoj. 1959. postavljen je za komandanta vojnog okruga u Odesi.[1] Od 1967. do 1969 godine bio je upravnik Vojne akademije „Rodion Malinovski“, a od maja 1969. godine postavljen je za glavnokomandujućeg tenkovskih snaga. Takođe je bio deputat u Sovjetu SSSR, u šestom i sedmom sazivu. Od 1969. do 1977. godine bio je za glavnokomandujući oklopnih snaga sovjetske vojske. 29. aprila 1975. godine unapređen je u čin glavnog maršala oklopnih snaga Sovjetskog Saveza (bio je jedan od dvoje ljudi koji su ikada unapređeni u ovaj čin),[13] i na ovom položaju je ostao sve do svoje smrti.
Umro je u Moskvi 1. novembra 1977. godine i sahranjen je, uz sve vojne počasti, u nekropoli u zidinama Kremlja.[14]
Zaostavština uredi
Godine 1978. severo-zapadna oblast Moskovskog administrativnog okruga nazvana je po Babadžanjanu. Takođe, jedna od ulica u Jerevanu nosi njegovo ime. Jedna ulica u Odesi preimenovana je 22. decembra 2012. godine u ulicu Maršala Babadžanjana.[15]
Objavljena dela uredi
- (jezik: ruski) Dorogi Pobedы [The Road to Victory]. Moscow: Molodaia Gvardiia, 1972.
- (jezik: ruski) Tanki i Tankovыe Voйska [Tanks and Tank Forces]. Moscow: Voenizdat, 1970.
Odlikovanja i priznanja uredi
U naredbama vrhovnog Sovjeta SSSR, Babadžanjan je spomenut 15 puta i po učestalosti spominjanja zauzima 23 mesto među sovjetskim komandantima.[16]
- Sovjetski Savez
Heroj Sovjetskog Saveza 26. april 1944.
Orden Lenjina, četiri puta
Orden Oktobarske revolucije
Orden Crvene zastave, četiri puta
Orden Suvorova I klase
Orden Suvorova II klase
Orden Kutuzova I klase
Orden Velikog otadžbinskog rata I klase
Orden Crvene zvezde, dva puta
Jubilarna medalja „U znak sećanja na 100. od rođenja Vladimira Iliča Lenjina“
Medalja za odbranu Moskve
Medalja "Za pobedu nad Nemačkom u Velikom otadžbinskom ratu 1941-1945."
Jubilarna medalja „Dvadeset godina od pobede u Velikom otadžbinskom ratu 1941-1945.“
Jubilarna medalja „Trideset godina od pobede u Velikom otadžbinskom ratu 1941-1945.“
Medalja za osvajanje Berlina
Medalja za oslobođenje Varšave
Medalja za razvoj netaknutog zemljišta, dva puta
Jubilarna medalja „Trideset godina Sovjetske vojske i mornarice“
Jubilarna medalja „Četrdeset godina Sovjetske vojske"
Jubilarna medalja „Pedeset godina Sovjetske vojske"
- Strana odlikovanja
Orden Crvene zastave
Jubilarna medalja "Pedeset godina mongolske narodne revoulicije"
Jubilarna medalja "Trideset godina od pobede nad japanskom vojskom"- Jubilarna medalja "Trideset godina od pobede na Halkin-Golu"
Jubilarna medalja "Četrdeset godina od pobede na Halkin-Golu"
Jubilarna medalja "Pedeset godina Mongolske narodne armije"
Orden obnove Poljske, V klase
Orden za hrabrost - Virtuti Militari
Reference uredi
- ^ a b v g d (jezik: jermenski) Anon. «Բաբաջանյան, Համազասպ Խաչատուրի» [Babajanyan, Hamazasp Khachaturi]. Armenian Soviet Encyclopedia. Yerevan: Armenian Academy of Sciences, 1976, vol. 2. str. 188.
- ^ (jezik: jermenski) Khaleyan, Yervand, "Համազասպ Խաչատուրի Բաբաջանյան," [Hamazasp Khachaturi Babadzhanian] in Գիրք հերոսների մասին [A book about heroes], Yervand Khaleyan et al. (eds.) Yerevan: Armenian Academy of Sciences. (1964). str. 23.
- ^ a b Khaleyan, "Hamazasp Khachaturi Babadzhanian," pp. 24.
- ^ Babadzhanian, Hamazasp. Dorogi Pobedы. Moscow: Molodaia Gvardiia, (1972). str. 36ff.
- ^ Babadzhanian. Dorogi Pobedы. str. 62.
- ^ Khaleyan, "Hamazasp Khachaturi Babadzhanian," pp. 24-25.
- ^ a b Khaleyan, "Hamazasp Khachaturi Babadzhanian," pp. 25.
- ^ Babadzhanian. Dorogi Pobedы. str. 225-35.
- ^ Duffy 1991, str. 109–10.
- ^ Erickson 1999, str. 471.
- ^ Babadzhanian. Dorogi Pobedы. str. 269-82.
- ^ Soviet Military Review (1969). str. 51.
- ^ Parrish, Michael, "Armenian Military Leaders in the U.S.S.R.: Some Recent Publications," Armenian Review 29/4 (Winter 1976) pp. 404.
- ^ (jezik: ruski) Amazasp Babadžanяn Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. avgust 2013). Media gruppa armyane. Accessed 12 September 2009.
- ^ V Odesse poяvilasь ulica maršala i Geroя Sovetskogo Soюza Amazaspa Babadžanяna - 22 Dekabrя 2012 - Analitika - novosti Ukrainы (na jeziku: ruski). Analitika.at.ua. Arhivirano iz originala 22. 02. 2014. g. Pristupljeno 7. 11. 2013.
- ^ „Arhivirana kopija” BLAGODARNOSTЬ BEZ BLAGOVOLENIЯ (na jeziku: ruski). Duel.ru. Arhivirano iz originala 25. 12. 2012. g. Pristupljeno 7. 11. 2013.
Literatura uredi
- Duffy, Christopher (1991). Red Storm on the Reich: The Soviet March on Germany, 1945. London: Routledge.
- Erickson, John (1999). Stalin's War with Germany: The Road to Berlin. New Haven, CT: Yale University Press.
