Artavazd
Artavazd (grčki: Ἀρτάβασδος, jermenski: Արտավազդ; umro posle novembra 743.), bio je vizantijski general jermenskog porekla koji je kao uzurpator vladao Vizantijskim carstvom od juna 741. ili 742. do novembra 743. godine. Sa vlasti je zbacio Konstantina V koji je 743. godine uspeo da povrati vlast.
| Artavazd | |
|---|---|
.jpg) Solidus Artavazda | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | pre 715. |
| Mesto rođenja | Vizantijsko carstvo |
| Datum smrti | posle 2. novembra 743. |
| Mesto smrti | Carigrad, Vizantijsko carstvo |
| Grob | manastir Hora |
| Porodica | |
| Supružnik | Ana |
| Potomstvo | Nićifor Nikita |
| Roditelji | Marija |
| Dinastija | Izaurijska dinastija |
| vizantijski car (uzurpator) | |
| Period | 741-743 |
| Prethodnik | Konstantin V |
| Naslednik | Konstantin V |
Uspon uredi
Car Anastasije II (713-715) je oko 713. godine imenovao Artavazda strategom Armenijake, jedne od prvih i najvećih vizantijskih tema. Armenijaka je zauzimala delove starog Ponta, Male Azije i severne Kapadokije. Centar teme bio je u Amasiji. Nakon Anastasijevog pada, Artavazd je podržao Lava III, guvernera Anatolike, da zbaci novog cara Teodosija III (715-717). Ovaj sporazum učvršćen je brakom između Lavove ćerke i Artavazda. Brak je sklopljen po dolasku Lava na presto (717). Artavazd je dobio čin kuropalata i postao je strateg Opsikije zadržavajući komandu nad Armenijakom. Lav III je umro 741. godine, a nasledio ga je sin Konstantin. Artavazd je rešio da preuzme vlast nad zemljom te je napao svoga zeta dok se ovaj nalazio u ratu sa Arabljanima na istočnoj granici Carstva. Konstantin se pred Artavazdom sklonio u Amorion. Artavazd je zauzeo prestonicu nakon čega je krunisan za cara.
Vladavina uredi
.png)
Artavazdova uzurpacija imala je i versku konotaciju. Lav III, kao i Konstantin, bili su pristalice ikonoboraca. Artavazd je napustio ikonoborstvo i podržao ikonodule. Ubrzo nakon krunisanja Artavazda, njegova supruga Ana krunisana je za avgustu, a njihov sin Nićifor za savladara. Artavazdov drugi sin, Nikita, postavljen je za strateka Armenijake. Artavazd se oslanjao na podršku teme Trakije i Opsikije. Konstantin je obezbedio podršku teme Trakesijanaca i Anatolike. Neizbežan sukob eksalirao je maja 743. godine kada je Artavazd poveo vojsku na Konstantina. Međutim, doživeo je poraz. Kasnije iste godine Konstantin je porazio Nikitu, a 2. novembra 743. godine završena je Artavazdova vladavina. Tada je Konstantin ušao u Carigrad i zarobio svoga protivnika. Artavazd i njegovi sinovi su oslepljeni i poslati u manastir Horu u Carigradu. Datum Artavazdove smrti nije poznat.
Porodica uredi
Artavazd je sa ženom Anom, ćerkom cara Lava III Isavrijanca, imao dvojicu sinova:
- Nićifora, koji je bio savladar svoga oca (742-743)
- Nikitu, stratega Armenijake (742-743)
Nićifor i Nikita zarobljeni su i oslepljeni zajedno sa ocem novembra 743. godine.
Literatura uredi
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Venetis, Evangelos (31 July 2003). "Artabasdos (Byzantium)". Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor
