Википедија

Autoritarnost

Autoritarnost je društveni odnos koji favorizuje preterano poštovanje autoriteta vlasti ali i pojedinih ličnosti kao neprikosnovenih arbitara u svim značajnim pitanjima od važnosti[1] za socijalnu organizaciju života, institucije i politiku. Iz toga proističe trajna i radikalna nejednakost učesnika u društvenom životu i njihova nemogućnost da slobodno iskazuju i zadovoljavaju svoje potrebe i interese. Ideologija autoritarnosti koja može preći u ideologiju autoritarizma je antidemokratska, potcenjuje vrednosti pojedinca, opravdava ideju sile i počiva na autoritarnom sistemu vrednosti. Ovakav sistem vrednosti najčešće se ostvaruje prinudnim sredstvima preko državnih institucija i organa, političkih stranaka, verskih grupa, sistema obrazovanja ili bilo kojih drugih grupa za pritisak.[2]

Autoritarnost je oblik vladavine koji se odlikuje odbacivanjem političke pluralnosti, upotrebom jake centralne moći za očuvanje političkog statusa kuo i redukcijom vladavine prava, podelom vlasti i demokratskim glasanjem.[3][4] Politikolozi su stvorili mnoge tipologije koje opisuju varijacije autoritarnih oblika vladavine.[4] Autoritarni režimi mogu biti autokratske ili oligarhijske prirode i mogu se zasnivati na vladavini stranke ili vojske.[5][6] Države koje imaju zamagljeno razgraničenje između demokratije i autoritarizma ponekad su okarakterisane kao „hibridne demokratije“, „hibridni režimi“ ili „konkurentske autoritarne“ države.[7][8][9]

U jednom uticajnom delu iz 1964. godine,[10] politikolog Huan Linc definisao je autoritarizam u vidu četiri svojstva:

  1. Ograničeni politički pluralizam, ostvaren uz ograničenja zakonodavne vlasti, političkih partija i interesnih grupa.
  2. Politički legitimitet zasnovan na pozivima na emocije i identifikaciji režima kao neophodnog zla za borbu protiv „lako prepoznatljivih društvenih problema, poput nerazvijenosti ili pobune”.
  3. Minimalna politička mobilizacija i suzbijanje antirežimskih aktivnosti.
  4. Loše definisana izvršna ovlašćenja, često nejasna i promenljiva, što proširuje moć izvršne vlasti.[11][12]

Prema uskoj definiciji, autoritarnoj vladi nedostaju slobodni i konkurentni direktni izbori za zakonodavna tela, slobodni i konkurentni direktni ili indirektni izbori za rukovodioce, ili oboje.[13][14][15][16] Široko definisano, autoritarne države uključuju zemlje kojima nedostaju građanske slobode, poput slobode veroispovesti, ili zemlje u kojima se vlada i opozicija ne izmenjuju na vlasti nakon slobodnih izbora.[17] Autoritarne države mogu nominalno sadržati demokratske institucije kao što su političke partije, zakonodavna tela i izbori kojima se upravlja tako da učvršćuju autoritarnu vlast, i mogu da obavljaju lažne, nekonkurentne izbore.[18] U kontekstu demokratskog nazadovanja, naučnici imaju tendenciju da identifikuju autoritarne političke lidere na osnovu određenih taktika, kao što su: politizacija nezavisnih institucija, širenje dezinformacija, uveličavanje izvršne vlasti, progon disidenata, ciljanje ugroženih zajednica, podsticanje nasilja i korumpiranje izbora.[19] Od 1946. godine udeo autoritarnih država u međunarodnom političkom sistemu povećavao se do sredine 1970-ih, ali je od tada bio u padanju do 2000.[20]

Karakteristike uredi

Autoritarnost karakteriše visoko koncentrisana i centralizovana moć vlade koju održava politička represija i isključenje potencijalnih izazivača. Koriste se političke partije i masovne organizacije za mobilizaciju ljudi oko ciljeva režima.[21] Adam Przevorski je teoretisao da „autoritarna ravnoteža počiva uglavnom na lažima, strahu i ekonomskom prosperitetu”.[22]

Autoritarizam takođe teži da prihvati neformalno i neregulisano vršenje političke moći, liderstvo koje je „samozvano čak i ako je izabrano ne može biti zamenjeno slobodnim izborom građana među konkurentima“, proizvoljno lišavanje građanskih sloboda i malo tolerancije prema smislenoj opoziciji.[21] Niz društvenih kontrola takođe nastoji da uguši civilno društvo, dok se politička stabilnost održava kontrolom i podrškom oružanih snaga, birokratije u kojoj radi režim i uspostavljanje odanosti različitim sredstvima socijalizacije i indoktrinacije.[21]

Autoritarnost je obeležena „neograničenim političkim mandatom“ vladara ili vladajuće stranke (često u jednopartijskoj državi) ili drugih autoriteta.[21] Prelazak sa autoritarnog sistema na demokratski oblik vlasti naziva se demokratizacija.[21]

Reference uredi

  1. ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 86. ISBN 86-331-2075-5. 
  2. ^ Delovi članka su preuzeti iz knjige Ivana Vidanovića „Rečnik socijalnog rada“, uz odobrenje autora.
  3. ^ Kalu, Kalu N. (2019). A Functional Theory of Government, Law, and Institutions. Rowman & Littlefield. str. 161—. ISBN 978-1-4985-8703-7. OCLC 1105988740. 
  4. ^ a b Cerutti, Furio (2017). Conceptualizing Politics: An Introduction to Political Philosophy. Routledge. str. 17. „Political scientists have outlined elaborated typologies of authoritarianism, from which it is not easy to draw a generally accepted definition; it seems that its main features are the non-acceptance of conflict and plurality as normal elements of politics, the will to preserve the status quo and prevent change by keeping all political dynamics under close control by a strong central power, and lastly, the erosion of the rule of law, the division of powers, and democratic voting procedures.” 
  5. ^ Ezrow, Natasha M.; Frantz, Erica (2011). Dictators and Dictatorships: Understanding Authoritarian Regimes and Their Leaders. Continuum. str. 17. 
  6. ^ Lai, Brian; Slater, Dan (2006). „Institutions of the Offensive: Domestic Sources of Dispute Initiation in Authoritarian Regimes, 1950-1992”. American Journal of Political Science. 50 (1): 113—126. JSTOR 3694260. doi:10.1111/j.1540-5907.2006.00173.x. 
  7. ^ Levitsky, Steven; Way, Lucan A. (2010). Competitive Authoritarianism: Hybrid Regimes after the Cold War. Problems of International Politics. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-88252-1. doi:10.1017/cbo9780511781353. 
  8. ^ Diamond, Larry (2002). „Elections Without Democracy: Thinking About Hybrid Regimes”. Journal of Democracy. 13 (2): 21—35. ISSN 1086-3214. S2CID 154815836. doi:10.1353/jod.2002.0025. 
  9. ^ Gunitsky, Seva (2015). „Lost in the Gray Zone: Competing Measures of Democracy in the Former Soviet Republics”. Ranking the World: Grading States as a Tool of Global Governance (na jeziku: engleski). Cambridge University Press. SSRN 2506195  . doi:10.1017/CBO9781316161555.006. 
  10. ^ Shorten, R. (15. 11. 2012). Modernism and Totalitarianism: Rethinking the Intellectual Sources of Nazism and Stalinism, 1945 to the Present. Palgrave Macmillan. str. 256. ISBN 9781137284372. 
  11. ^ Juan J. Linz, "An Authoritarian Regime: The Case of Spain," in Erik Allardt and Yrjö Littunen, eds., Cleavages, Ideologies, and Party Systems: Contributions to Comparative Political Sociology (Helsinki: Transactions of the Westermarck Society), pp. 291-342. Reprinted in Erik Allardt & Stine Rokkan, eds., Mas Politics: Studies in Political Sociology (New York: Free Press, 1970), pp.251-83, 374-81.
  12. ^ Gretchen Casper, Casper, Gretchen (15. 1. 1995). Fragile Democracies: The Legacies of Authoritarian Rule. University of Pittsburgh Press. str. 40—50. ISBN 9780822974673. 
  13. ^ Svolik, Milan W. (2012). The Politics of Authoritarian Rule. Cambridge University Press. str. 22—23. Arhivirano iz originala 2019-10-21. g. Pristupljeno 2019-10-21. „I follow Przeworski et al. (2000), Boix (2003), and Cheibub et al. (2010) in defining a dictatorship as an independent country that fails to satisfy at least one of the following two criteria for democracy: (1) free and competitive legislative elections and (2) an executive that is elected either directly in free and competitive presidential elections or indirectly by a legislature in parliamentary systems. Throughout this book, I use the terms dictatorship and authoritarian regime interchangeably and refer to the heads of these regimes' governments as simply dictators or authoritarian leaders, regardless of their formal title.” 
  14. ^ Geddes, Barbara; Wright, Joseph; Frantz, Erica (2014). „Autocratic Breakdown and Regime Transitions: A New Data Set”. Perspectives on Politics (na jeziku: engleski). 12 (2): 313—331. ISSN 1537-5927. S2CID 145784357. doi:10.1017/S1537592714000851. 
  15. ^ Gehlbach, Scott; Sonin, Konstantin; Svolik, Milan W. (2016). „Formal Models of Nondemocratic Politics”. Annual Review of Political Science (na jeziku: engleski). 19 (1): 565—584. ISSN 1094-2939. S2CID 143064525. doi:10.1146/annurev-polisci-042114-014927  . 
  16. ^ Cheibub, José Antonio; Gandhi, Jennifer; Vreeland, James Raymond (2010). „Democracy and dictatorship revisited”. Public Choice. 143 (1/2): 67—101. ISSN 0048-5829. JSTOR 40661005. S2CID 45234838. doi:10.1007/s11127-009-9491-2. 
  17. ^ Svolik, Milan W. (2012). The Politics of Authoritarian Rule. Cambridge University Press. str. 20. Arhivirano iz originala 2019-10-21. g. Pristupljeno 2019-10-21. „More demanding criteria may require that governments respect certain civil liberties– such as the freedom of religion (Schmitter and Karl 1991; Zakaria 1997) — or that the incumbent government and the opposition alternate in power at least once after the first seemingly free election (Huntington 1993; Przeworski et al. 2000; Cheibib et al. 2010).” 
  18. ^ Svolik, Milan W. (2012). The Politics of Authoritarian Rule. Cambridge University Press. str. 8, 12, 22, 25, 88, 117. Arhivirano iz originala 2019-10-21. g. Pristupljeno 2019-10-21. 
  19. ^ Dresden, Jennifer; Baird, Aaron; Raderstorf, Ben (2022). The Authoritarian Playbook (PDF). United States: Protect Democracy. 
  20. ^ Svolik, Milan W. (2012). The Politics of Authoritarian Rule. Cambridge University Press. str. 25. Arhivirano iz originala 2019-10-21. g. Pristupljeno 2019-10-21. 
  21. ^ a b v g d Theodore M. Vesta, Ethiopia: A Post-Cold War African State. Greenwood. 1999. str. 17.
  22. ^ Przeworski, Adam (26. 7. 1991). Democracy and the Market: Political and Economic Reforms in Eastern Europe and Latin America . Cambridge University Press. str. 58. ISBN 9780521423359. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Autoritarnost na Vikimedijinoj ostavi.
  • „Milosevic: Serbia's fallen strongmany”. BBC. 30. 3. 2001. Pristupljeno 12. 12. 2018. </ref><ref>Pribićević. "Serbia—From Authoritarian Regime to Democracy." Serbian Studies: Journal of the North American Society for Serbian Studies. Project MUSE. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ауторитарност&oldid=27551915”