Banat u Drugom svetskom ratu
Banat je u toku Drugog svetskog rata (od 1941. do 1944. godine) bio autonomni politički entitet u sastavu Srbije pod nemačkom okupacijom. Entitet je uspostavljen posle okupacije i podele Kraljevine Jugoslavije od strane sila Osovine. Iako je zvanično bio u sastavu Srbije, Banat je imao autonomiju i vlast u njemu je bila u rukama lokalne nemačke manjine. Oblasni civilni komesar bio je Jozef-Sep Lap. Posle poraza Sila Osovine 1944. godine i završetka nemačke okupacije Srbije ova oblast se oporavila i najveći deo teritorije Banata je pripojen autonomnoj pokrajini Vojvodini u sastavu nove socijalističke Srbije i SFRJ.
| Banat Banat | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1941.—1944. | |||||||||
 Srbija sa autonomnim Banatom, 1941—1944. | |||||||||
| Glavni grad | Veliki Bečkerek (Petrovgrad) | ||||||||
| Regija | Srednja Evropa | ||||||||
| Zemlja | Područje Vojnog zapovjednika u Srbiji | ||||||||
| Stanovništvo | 585.579 (1931) | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Status | Bivša pokrajina | ||||||||
| Vladavina | |||||||||
| • Oblik | Autonomni region Srbije pod nemačkom okupacijom | ||||||||
| Civilni komesar | |||||||||
• | Jozef-Sep Lap | ||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | 1941. | ||||||||
• Ukinuto | 1944. | ||||||||
| |||||||||
Istorija
urediCilj mesnih banatskih Nemaca je bio da od Banata formiraju posebnu državu Podunavskih Nemaca povezanu sa Trećim rajhom. Stoga su lokalne nemačke vlasti počele da proganjaju Srbe (koji su bili najbrojnija etnička grupa u Banatu), kao i Jevreje i Rome.
Nemački okupatori su uveli antijevrejske mere odmah posle invazije i okupacije Kraljevine Jugoslavije. Članovi Jevrejske zajednica grada Zrenjanina su odvedeni u koncentracioni logor Tašmajdan blizu Beograda gde su pogubljeni. Septembra 1941. godine su izvršena masovna vešanja srpskih i jevrejskih civila. Jevreji su prisilno uključeni u radne bataljone i oterani na prisilan rad od strane nemačkih okupacionih vlasti. Avgusta 1942. godine nemački zvaničnici objavili su da je Banat očišćen od Jevreja. Tokom rata, na lokalitetu koji je danas poznat pod nazivom Stratište blizu sela Jabuka, nemačka vojska je ubila oko 20.000 lica koja su većinom dovedena iz koncentracionog logora Sajmište blizu Beograda. Na istom mestu, nemačka vojska je koristila peć za spaljivanje. Najveći broj banatskih Jevreja ubijen je na tom mestu.
Stanovništvo
urediNacionalna pripadnost
urediPrema popisu iz 1931. godine, populacija u Banatu je iznosila 585.579 stanovnika, uključujući:
- Srbi = 261.123 (44,59%)
- Nemci = 120.541 (20,58%)
- Mađari = 95.867 (16,37%)
- Rumuni = 62.365 (10,65%)
- Slovaci = 17.900 (3,06%)
- Hrvati = 12.546 (2,14%)
Veroispovest
urediPo veroispovesti, stanovništvo se izjašnjavalo (po popisu 1931):
- Pravoslavni = 321.262 (56,71%)
- Katolici = 196.087 (34,62%)
- Protestanti = 37.179 (6,56%)
- Ostali = 11.932 (2,11%)
-
Govorni jezici u Vojvodini 1931. godine
Ratni zločini
urediTokom rata, nemačke okupacione trupe ubile su 7.513 stanovnika Banata, uključujući:
- 2.211 lica koja su ubijena direktno
- 1.294 lica koja su poslata u koncentracione logore i tamo ubijena
- 1.498 lica koja su poslata na prisilan rad i tamo ubijena
- 152 lica koja su mobilisana i kasnije ubijena
- 2.358 ubijenih članova pokreta otpora
Od ukupnog broja žrtava (ne računajući ubijene članove pokreta otpora), 4.010 bili su muškarci, 631 bile su žene, 243 bila su starija lica, i 271 bila su deca.
Literatura
uredi- Petranović, Branko (1992). Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945. Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar.
- Jelena Popov, Vojvodina i Srbija, Veternik, 2001.
- Dimitrije Boarov, Politička istorija Vojvodine, Novi Sad, 2001.
- Slobodan Ćurčić, Broj stanovnika Vojvodine, Novi Sad, 1996.
- History of Europe, The Times, London, 2001.
- Richard Overy, History of the 20th century, The Times, London, 2003.
