Википедија

Biblioteka Narodnog muzeja Srbije

библиотека која се налази у Београду

Biblioteka Narodnog muzeja Srbije osnovana je 1889. Najstarija je i jedna od najvećih muzejskih biblioteka u Srbiji.[1] U fondu biblioteke čuvaju se publikacije iz različitih oblasti humanističkih i društvenih nauka, poput arheologije, istorije umetnosti, numizmatike, istorije ili filozofije.

Biblioteka Narodnog muzeja u Beogradu
Narodni muzej u Beogradu
Osnivanje1889.
LokacijaBeograd
 Srbija
Vrstabiblioteka
Direktormr Bojana Borić-Brešković
AdresaTrg Republike 1a, 11000 Beograd, Srbija
Veb-sajtNarodni muzej u Beogradu

Istorijat uredi

Uvod uredi

Utemeljenje Narodnog muzeja u Beogradu 1844. godine i prve decenije njegovog postojanja neodvojivo su povezani sa osnivanjem i radom Narodne biblioteke Srbije. Ove ključne nacionalne institucije, delujući kao jedan „zavod“, sve do 1881. godine imale su jednog upravnika, sa zvanjem bibliotekara i čuvara muzeja, a sve do 1892. su neprekidno delile i isti prostor u Kapetan Mišinom zdanju.[2][3][4] Pri takvim formalnim i faktičkim prilikama razumljivo je da su njihovi fondovi tretirani jedinstveno, te da nije ni bilo potrebno da se ustanovi i održava posebna stručna muzejska biblioteka. To potvrđuju i spiskovi nabavke bibliotečke građe iz vremena uprave Janka Šafarika (1861-1869), iz kojih se vidi da su približno jednu trećinu fonda činile publikacije iz oblasti istorije i srodnih nauka (arheologije, umetnosti, numizmatike).[5]

Prve decenije (1889—1914) uredi

Početkom 1881. godine donet je Zakon o Narodnoj biblioteci i Muzeju, kojim su ove dve institucije pravno razdvojene i čime započinje novo poglavlje u njihovoj istoriji.[6] Osamostaljeni Narodni muzej je za novog čuvara dobio arhitektu Mihaila Valtrovića, a u poslu mu je pomagao samo prekaljeni služitelj Toma Miletić.[7] Valtrovićevi napori da rukovodi Muzejem i popunjava i stručno obrađuje njegove fondove, bili su otežani mnogim problemima. Hroničnom manjku novca, prostora i osoblja, pridružio se i nedostatak stručne literature, bez koje se pravilno održavanje i valorizovanje uvećanih zbirki nisu mogli više zamisliti. Stoga on, 1889. godine, predočava Srpskoj kraljevskoj akademiji, koja je nadređena Muzeju od 1886,[8] potrebu za osnivanjem priručne muzejske biblioteke.[9] Na osnovu dopisa Ministarstvu prosvete saznaje se da se već 1890. godine u Muzeju se inventariše stručna literatura.[10] Fond se tokom ovih godina sistematski uvećavao, prevashodno kupovinom kapitalnih dela iz oblasti klasičnih starina, kao što su Ausfühliches Lexikon der griechischen und römischen Mythologie, Dictionnaire des antiquites grecques et romaines i enciklopedija Paulys Real-Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. Pored knjiga i priručnika, Valtrović je od samog početka naručivao i časopise, tako da zasluga za utemeljenje bogatog fonda strane periodike u Biblioteci svakako pripada njemu. Neki od naslova, koji su tada počeli da se naručuju i danas se nabavljaju (Byzantinische Zeitschrif, Mittheilungen des Deutschen Archaeologischen Instituts, The Journal of Hellenic Studies, Bulletin de correspondance Hellénique, Numizmatische Zeitschrift itd).[11] Uprava Muzeja je, na čelu sa arheologom Milojem Vasićem (1906-1919), i u narednim decinijama nastojala da obezbedi redovnu nabavku već postojećih stručnih čaospisa i knjiga preko domaćih i inostranih dobavljača.[12] Postoje jasne indicije da je fond, sem kupovinom, bogaćen i razmenom sa nadležnim državnim ustanovama Sjedinjenih Američkih Država, Španije i Belgije, posredstvom Ministarstva prosvete i crkvenih poslova.[13] Iz dokumenata se saznajeda je Biblioteka bila smeštena u prizemlju zgrade u koju se Muzej preselio 1892. (na mestu današnjeg Filološkog fakulteta) i da je bila dostupna stranim i domaćim istraživačima, pa čak i laicima.[14]

1915—1950 uredi

Velike opšte nesreće koje su usledile - dva Balkanska, a zatim i Prvi svetski rat, za duže vreme su zaustavile i unazadile normalan razvoj države i njenih institucija. Još pri prvom austrijskom granatiranju Beograda, krajem jula 1914, muzejska zgrada bila je u ruševinama, a eksponati zatrpani šutom. Devastirani Narodni muzej godinama će se oporavaljati od ovih gubitaka. Uprkos tome, zahvaljujući požrtvovanju dugogodišnjeg muzejskog služitelja i preparatora Ante Mudrovčića, koji je tokom rata spašavao kulturne dragocenosti i iz drugih ugroženih beogradskih ustanova, bibliotečki fond je sačuvan bez većih manjkova.[15][16] Dobijanjem nove zgrade za Muzej u ulici Kneza Miloša, do čega je došlo tek 1922. godine, posle mnogobrojnih apela novog upravnika Vladimira Petkovića,[17] pristupilo se ponovnom uređenju zbirki i Biblioteke, kojoj se posebno posvetio A. Mudrovčić.[18] Zbog nastojanja da čitav Muzej postavi na čvrste temelje sa preciznom strukturom, Petković 1923. godine, dobija dozvolu da na mesto honorarnog asistenta u Biblioteci primi Zorku Simić, studentkinju Filozofskog fakulteta.[19] Dolaskom nove saradnice, Biblioteka Narodnog muzeja napokon dobija službenika kome će osnovni zadatak biti da evidentira knjižnu građu i da se stara o popunjavanju i čuvanju fonda od približno 4500 jedinica.[20] Do značajnih promena u istoriji Narodnog muzeja dolazi 1934. godine, kada je kralj Aleksandar I Karađorđević, svestan značaja ove ustanove, ustupio zgradu Novog dvora za smeštaj muzejskih kolekcija.[21] Od sledeće godine Muzej menja ime (Muzej kneza Pavla), a za upravnika biva postavljen Milan Kašanin. Nova postavka u reprezentativnoj zgradi, omogućila je bolje predstavljanje kulturnog blaga, kao i odgovarajući prostor za stručnu Biblioteku. Iako su uslovi za korišćenje bibliotečke građe znatno poboljšani, briga o njenoj obradi je zanemarena - Z. Simić je po preseljenju Muzeja razrešena dužnosti a tek 1938. je postavljen Miodrag Grbić za rukovodioca knjižnice.[22] Uprkos tome, nabavka publikacija kupovinom i razmenom je intenzivirana, te je između 1935. i 1944. fond gotovo udvostručen (oko 8000 jedinica). U toku Drugog svetskog rata došlo je do premeštanja zbirki i bibliotečke građe u preuređene depoe Muzeja,[23] ali su izvesne stručne aktivnosti, ipak, obavljane. Tako se 1943. započinje i s prvom dokumentovanom katalogizacijom publikacija, za koju su bili angažovani studenti - volonteri.[24] Muzej je dočekao kraj rata, na sreću, sa očuvanim fondovima, te je u jesen 1945. delimično otvoren i za publiku, a za novog upravnika je bio postavljen akademik Veljko Petrović.[25] Profesionalni rad u Biblioteci omogućen prijemom nekoliko stručnih lica, jer je radno mesto bibliotekara postalo obavezno od 1946. godine po Statutu Muzeja.[26] Odmah se pristupilo kontroli po Inventaru, kataloškoj obradi i formiranju azbučne, predmetne i topografske kartoteke (pri čemu je knjižna građa grupisana po formatu, u okviru struka), ustanovljavanju kataloga periodike, kao i sistematskom popunjavanju fonda. Nažalost, već u rano proleće 1948. Muzej je morao, po ko zna koji put, ponovo da promeni prostor.[27] Preseljenje u zgradu bivše Berze na Studentskom trgu, značilo je da dve trećine knjižnog fonda u naredne tri godine postaje nedostupno.[28]

1951—2000 uredi

U leto 1951. godine Muzeju je, najzad, ustupljena zgrada Investicione banke, u samom centru grada, čime je rešeno njegovo trajno sedište nakon jednog veka od osnivanja.[29] Prilikom adaptacije zgrade, započete 1964. godine, za vreme uprave Lazara Trifunovića, Biblioteci je dodeljen veliki prostor u prizemlju (oko 400 m2), sa magacinom na dva nivoa i čitaonicom za 46 korisnika.[30] A dolaskom uglednog bibliotekara Ljubice Kojić na mesto šefa muzejske Biblioteke, krajem 1964. godine, pristupilo se i temeljnim promenama u sistemu inventarisanja (posebni inventari za monografske i periodične publikacije), obrade (imenski i predmetni lisni katalog) i smeštaja publikacija (numerus curens).[31] Uporedo sa tim, vođena je i efikasna nabavna politika (razmena/kupovina), što dovodi do značajnog uvećanja fonda, te je 1974. u Biblioteci bilo oko 49000 jedinica. Iz današnje perspektive, može se reći da su to bile „zlatne godine“ za Biblioteku, pre svega zbog uravnoteženog razvoja svih aspekata stručnog rada.[32] U narednim decenijama, politički i društveno nestabilnim, funkcionisanje Biblioteke je obeleženo paradoksima. Na primer, uprkos znatnom uvećanju fonda, zatvorena je čitaonica i na taj način je radni i smeštajni kapacitet prepolovljen. Dramatične devedesete su, zbog finansijske krize, dovele do zamiranja nabavke kupovinom i stagnacije u razmeni ali je kadrovska struktura poboljšana; zvanično je formiran Fond stare i retke knjige i započeta je elektronska obrada publikacija.[33]

Poslednje decenije uredi

Danas Biblioteka Narodnog muzeja u Beogradu poseduje oko 100000 jedinica, obrađenih za lisne kataloge, od kojih je 70% uneto i u elektronsku bazu, četiri vrste inventara (za monografije, periodiku, staru i retku knjigu, kompakt diskove), Registar starih i retkih knjiga i automatizovanu bazu razmene. Zahvaljujući izdavačkoj delatnosti Muzeja, knjižni fond se, uglavnom, popunjava razmenom publikacija sa oko 400 domaćih i inostranih institucija.[34] Nažalost, zbog odlaganja planirane rekonstrukcije zgrade Muzeja u prethodnoj deceniji, bibliotečka građa je nedostupna stručnoj javnosti duži niz godina. Očekuje se da će sadašnja adaptacija ove ustanove potpuno modernizovati prostor Biblioteke i time omogućiti optimalnu dostupnost fonda korisnicima.

Reference uredi

  1. ^ S. Milenković, A. Kručičan, Istorijat Biblioteke Narodnog muzeja u Beogradu, Beograd 2011.
  2. ^ S. Novaković, Srpski istorijsko-etnografski muzej, Glasnik SUD, knj. XXXIV, (1872). str. 336-356
  3. ^ G. Kovijanić, Arhivska građa o Narodnoj biblioteci u Beogradu, knj. 1 : 1821-1881, Beograd 1990
  4. ^ G. Kovijanić, Arhivska građa o Narodnoj biblioteci u Beogradu, knj. 2 : 1881-1918, Beograd (1991). str. 3-129
  5. ^ G. Kovijanić, Arhivska građa o Narodnoj biblioteci u Beogradu, knj. 1 : 1821-1881, Beograd (1990). str. 388, 420-422, 424-425, 446-448, 488-496, 502, 512-515, 531-532, 540, 542-544.
  6. ^ G. Kovijanić, Arhivska građa o Narodnoj biblioteci u Beogradu, knj. 2 : 1881-1918, Beograd (1991). str. 3-9.
  7. ^ M. Veličković, Narodni muzej za vreme uprave Mihaila Valtrovića : 1881-1905, Zbornik Narodnog muzeja u Beogradu, VIII, (1975). str. 611-645
  8. ^ G. Kovijanić, Arhivska građa o Narodnoj biblioteci u Beogradu, knj. 2 : 1881-1918, Beograd (1991). str. 84.
  9. ^ M. Đ. Milićević, Skup predsedništva [SKA] decembra 1889, GodišnjakSKA [za] 1889, III, (1890). str. 112-113
  10. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 4/1891, 8/1891
  11. ^ S. Milenković, A. Kručičan, Istorijat Biblioteke Narodnog muzeja u Beogradu, Beograd (2011). str. 13.
  12. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 27/1906, 180/1906, 177/1908, 140/1909, 81/1911, 114/1911, 191/1911, 139/1912, 204/1913, račun br. 49/1913, 153/1913.
  13. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 72/1910, 306/1910, 215/1911, 211/1912.
  14. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 179/1906, 180/1906, 56/1912.
  15. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 4/1919
  16. ^ V. Petković, Narodni muzej u 1914, 1915, 1916, 1917, 1918. i 1919. god., Godišnjak SKA [za] 1914-1919, XXVIII, (1921). str. 205-208.
  17. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 245/1922, 263/1922, 295/1922, 300/1922, 301/1922, 412/1922, 416/1922, 67/1923
  18. ^ V. Petković, Narodni muzej u 1923. godini, Godišnjak SKA [za] 1923, XXXII, (1924). str. 292, 295.
  19. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 426/1923, 511/1923, 545/1923, 566/1923
  20. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 732/1924
  21. ^ M. Kašanin, Muzej Kneza Pavla, Jugoslovenski istoriski časopis, god. II, sv. 1-4, (1936). str. 421-430.
  22. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 167/1935, 663/1936, 771/1936, 1080/1938
  23. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 57/1943, 220/1943, 493/1943, 194/1945.
  24. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 329/1943, 471/1943.
  25. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 4/1945, 450/1945
  26. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 383/1946
  27. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 993/1948.
  28. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 57/1950, 1278/1950.
  29. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 842/1951.
  30. ^ V. Popović, N. Jevremović, Narodni muzej u Beogradu: 1844-1994, Beograd (1994). str. 28.
  31. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 978/1964, 1249/1964.
  32. ^ S. Milenković, A. Kručičan, Istorijat Biblioteke Narodnog muzeja u Beogradu, Beograd (2011). str. 35.
  33. ^ Arhiva Narodnog muzeja, br. 519-7/1990, 398-28/1992, 534-1/1994, 743-8/1998
  34. ^ S. Milenković, A. Kručičan, Istorijat Biblioteke Narodnog muzeja u Beogradu, Beograd (2011). str. 38-40.

Literatura uredi

  • S. Milenković, A. Kručičan, Istorijat Biblioteke Narodnog muzeja u Beogradu, Beograd 2011.
  • D. Stamatović, Čitališta u Srbiji u XIX veku, Pančevo 2011.
  • Muzej kneza Pavla (ur. Tatjana Cvjetićanin), Beograd 2009.
  • V. Popović, N. Jevremović, Narodni muzej u Beogradu: 1844-1994, Beograd 1994.
  • M. Kolarić, Narodni muzej u Beogradu: 1844-1994: kratak istorijat, Beograd 1991.
  • G. Kovijanić, Arhivska građa o Narodnoj biblioteci u Beogradu, knj. 1 : 1821-1881, Beograd 1990
  • G. Kovijanić, Arhivska građa o Narodnoj biblioteci u Beogradu, knj. 2 : 1881-1918, Beograd 1991
  • Arhiva Narodnog muzeja u Beogradu

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Библиотека_Народног_музеја_Србије&oldid=27673858”